Curiosament, Romieg Jumèu agèt un pauc la meteissa formacion qu’un autre escrivan marselhés: vòli parlar de Valèri Bernat. Totes dos estudièron las arts plasticas a l’Escòla de las Bèlas Arts de la vila. Coma son ainat, Romieg Jumèu foguèt, e probablament es encara, un famós gravaire. A una generacion d’interval se faguèron l’un e l’autre poètas e romancièrs. Las comparasons e los parallèls se poirián atal multiplicar. Tot aquò per dire que, fin finala, la capitala provençala a totjorn servit las Letras occitanas. Fa gaug de véser qu’es encara lo cas amb l’autors coma Claudi Barsotti, plan solide, mas tanben Magalí Bizot-Dargent, pas que per citar lo dos que me tornan còp sec pel cap.
 
Romieg Jumèu es un creator tras qu’abondós. Es ja son quatren obratge paregut dins la prestigiosa colleccion Atots. Los qu’an legit Sénher Quau, Cronicas imaginàrias o Pantòri pòdon pas aver completament aver desbrembat aquestes libres. Pòrtan la marca d’una imaginacion sens bòla. Son d’òbras d’un furgaire de l’anma umana, d’un arqueològ dels substrats societals, d’un psicanalista dels pronoms personals. L’autor es pas estat un publicitari de tria sens rason. Sap legir l’anar de las molonadas coma sap endevinar los destins volatils. Se passeja amb curiositat e benaise dins l’anar del jorn d’auèi.
 
Aprèp un rescontre fortuit, un òme se’n va en quista d’una desconeguda. Aquesta, almens a la debuta, es mai, o poiriá èsser mai, una trèva e que non pas una femna. Mas aquò se sap ben pro, las trèvas an la particularitat e lo poder d’èsser inagantablas. Atanben, la cèrca, lo barrutlatge de l’eròi serà long, tras que long. Per o dire coma es, durarà tot de long de l’obratge. Prendrà qualques dralhas inesperadas, esquerrièras e estranhas. Son barrutlatge desordonat anirà dins totes los senses, dins totes los endreches de la vila de Marselha e dels alentorns.
 
Una rebalada vilandresa que serà per l’autor, pel romancièr ardit e menimós, l’escasença de passejar lo legeire dins de ròdols fins alara desconeguts. Qual sap se se poiriá parlar de las “prigondors de Mareselha”? Cossí que ne vire, es lo pretèxte per Romieg Jumèu de depintar sa vision de Marselha. Una Ciutat Focèa plan pus suauda e plan pus conviviala que la que nos descrivon sovent los mèdias en cèrca de sensacional.
 
Una de las particularitats d’aqueste roman es sa lentor relativa. Una lentor que va, de gaire, a l’encontre del genre literari qu’es lo roman policièr. Lo tempo balhat a l’òbra per Romieg Jumèu daissa al legeire lo temps de poder polsar l’aire de Marselha dins sos mendres recantons. Li daissa lo temps d’aprofiechar los embrums de sas calancas.
 
Que dire dels personatges que nos presenta l’autor? A tot simplament los biais requist de los far viure dins una multitud de dimensions (fisica, temporala, sociala, psiquica, etc.). Son monde son de gents tras que tipadas, del caractèr… marselhés! Pròva, un còp de mai, que l’autor es un observator fin de sos contemporanèus. Coneis l’umanitat amb sas grandors e sas bassesas. Se servís d’aqueste material a posita per bastir son istòria-scenari e al final son òbra literària. E mai sembla de s’i far, amb gaug e estrambòrd. Sas descripcions son ciseladas amb precision e quand son acabadas, son sens bavaduras. Las podètz calinhar sens crenta…
 
Romieg Jumèu pasta sa narracion romanesca amb mestritge e elegància. Coma o mencionavi pus naut, es actualament un dels melhors literators qu’avèm en Provença. En escrivent, es un grand present que nos fa. Legir Romieg Jumèu es tot simplament l’escasença d’avalorar nòstra riquesa personala de possedir la lenga occitana. Segurament qu’i fasèm pas atencion a cada moment de la jornada, mas beneficiar de la coneissença de la lenga nòstra nos porgís forçadament, non soncament una riquesa inestimabla, mas tanben una fiertat positiva. Perqué pas reconéisser nòstra fortuna e la virar, la convertir en amor pròpri? Perqué ne gaudir pas amb congosta? La lectura d’una òbra occitana es per ieu, desempuèi quasi cinquanta ans, un plaser cada jorn renovelat. Lo gaudiment n’es d’ont mai bèl que l’òbra qu’avèm dins las mans es embelinaira. Çò qu’es lo cas cada còp que se legís Romieg Jumèu. Seriá pecat de botinhar lo plaser simple de seguir los eròis de Romieg Jumèu dins lors aventuras a rebombidas.
 
Se pòt gaire parlar d’una òbra literària occitana sens parlar de la lenga emplegada (es un pauc l’espòrt cerebral nacional). Justament, un còp fa pas costuma, ai pas grand causa a dire de la lenga de Romieg Jumèu, se que non que correspond exactament a l’idèa que me fau d’un occitan modèrne. Valent a dire d’una lenga amb de dialèctes estandardizats convergents al possible cap a l’occitan estandardizat. Me soi tot simplament regalat del provençal emplegat per Romieg Jumèu. Se vei an aquò que l’autor es estat professionalament un òme de granda comunicacion. Fa una lenga rica e intelligenta, luènh de tota patesejada.
 
Embolh a Malamosca es de metre dins totas las mans.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule.
 
 
 
_____
JUMÈU, Romieg. Embolh a Malamosca. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans. Colleccion, 2014. 194 paginas.