Es sempre estat e demòra un plaser de poder legir un roman novèl de Claudi Barsotti. Aqueste, coma quasi sos davancièrs, es un roman que se pòt qualificar d’istoric. Lo pretèxte es aqueste còp la Republica de Marselha que la Ciutat Focèa visquèt a la fin del sègle XVIn. Una republica independenta congreada per Carles de Casaus que durèt pas que qualquas annadas. Al rebat que las republicas vilandresas de la peninsula italica, Marselha cerquèt de se ganhar l’independéncia. Refusèt, tan que poguèt, d’integrar lo Reialme de França. Mas l’aventura poguèt durar gaire que, se Marselha podiá beneficiar de son pòrt per son avitalhament, possedissiá pas pro de rèirepaís per poder assegurar una independéncia economica duradissa. Es probablament aquò que la perdèt. Lo blocatge terrèstre de las armadas reialas li permetèt pas de téner de temps. Lo “nòstre Enric” (IV de França) sembla pas èsser “lo” de l’autor. Amb rason, aqueste pren quicòm sus la cilhas a longor de roman.
 
Malurosament i aviá pas a Marselha la tradicion d’independéncia que podiá i aver a Gènoa, Venècia o autra republica maritima italica. Aquela istorica temptativa politica es subretot coneguda dels provençals e plan mens al demai d’Occitània. En bon marselhés qu’es, fasiá probablament de temps que Claudi Barsotti aviá dins l’ase de far conéisser o rebrembar aquel episòdi istoric a totes los occitans. Causiguèt lo roman puslèu que de tornar escriure un libre d’istòria sul sicut. Aquò’s pas ieu que me’n planherai.
 
Alavetz, lo personatge principal, Joan-Guilhèm Isoard, va participar de cap en cima a l’aventura. Lo debanar de la narracion se presenta coma una biografia. Demercés an aqueste subterfugi e a partir de fachas istoricas, Claudi Barsotti ensaja de far viure del dedins la presa de poder del pòble marselhés sus sa vila. Atal lo legeire pòt, pauc o pro, seguir lo debanament cronologic d’aquesta experiéncia politica rara.
 
L’autor insistís subre lo costat social de l’afar. A lo seguir, se poiriá de gaire creire qu’aquesta republica seriá estada, o aviá per amira, d’èsser socialista. Soi pas pro competent per o dire, mas me pareis pas d’aver legit enlòc que la republica de Carles Casaus siague estada socialista. Rai d’aquò, que sièm pas aquí a legir un libre d’istòria, mas plan un roman, amb totas las fantasiás e la libertat qu’aquò supausa. Claudi Barsotti, coma romancièr, a causit de somiar sa republica sul camin d’un socialisme abans l’ora. Lo ròtle de la literatura es tanben de permetre a l’autor de poder fastasmar e tanben, s’es possible, far somiar sos legeires.
 
Vòli mencionar un còp de mai lo mestritge lengatgièr de Claudi Barsotti. Fa una lenga tras que rica. Son roman es claufit d’expressions idiomaticas de las bonas. Possedís son provençal a la cima de lenga. Va quitament fins a emplegar lo parlar gavòt quand fa s’exprimir son personatge principal. Coma de costuma, es un vertadièr plaser de lo legir. Es tanben un chale de seguir sa narracion. Claudi Barsotti a l’engèni de far evoluir son personatge dins los rebombiments dels eveniments de la Marselha de l’epòca. Lo ritme de la narracion es a tengut, tal coma conven a un roman d’accion.
 
La sola causa que m’a un bocinèl geinat dins aqueste roman es l’insisténcia de l’autor per rapòrt a la sexualitat de l’eròi. I a aquí, çò me sembla, una exageracion. D’efièch, un moment donat Joan-Guilhèm Isoard a cinc mestressas a l’encòp que, tenètz-vos plan, quatre son maridadas. Anatz saupre perqué, aquel Joan-Guilhèm Isoard es una vertadièra maquina a bicar e a far de cocuts. Cal pas véser dins ma remarca res de moralista, mas aquestas performanças sexualas me semblan talament exageradas que gastan l’òbra de Claudi Barsotti. La venon polluir e pareisson, çò me sembla, desplaçadas.
 
Es lo sol pichon repròchi que se pòt far an aquesta òbra que permet de passar qualquas bonas oradas de lectura. La literatura occitana, e mai se d’aquesta passa va melhor, es malurosament pas tan rica per dire pas la bona suspresa d’una òbra plan preparada. Aconselhi a totòm de la legir. Mercés, Monsen Barsotti.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
 
 
_____
Barsotti, Claudi. Lo capitani de la Republica. Edicions Lo Gai Saber, 2012. 205 paginas.