De longa, e Dieu sap que sa vida foguèt longa, Alexandra David-Néel aguèt una pluma franca, sempre al servici d’una pensada liura. Aquò foguèt una constanta de la vida de l’autora (1868-1969). Dins aqueste obratge sostitolat escriches de joventut, los traches de caractèr pus emblematics de l’exploraira futura s’i exprimisson que non sai: volontat, energia, coratge, luciditat e qualques autras qualitats. Tantas vertuts que qualques vint ans pus tard li van permetre de complir un esplech fòra del comun: Alexandra David-Néel foguèt, en febrièr de 1924, la primièra femna occidentada a dintrar dins Lhasa, la capitada tibetana alara enebida. O poguèt far al prètz d’una escorreguda clandestina (amagada jols vestits d’una mendicanta) de mai de 2000 quilomètres dins la montanha.
 
Los tèxtes recampats dins aqueste libre son, plan solide, anteriors a aquesta extraordinària epopèia, essent que s’escalonan de 1898 (Per la vida) fins a 1907 (Lo maridatge, profession de femna). Alavetz, avèm aicí un biais d’escriure que data de la debuta del sègle XX. Se tracta d’un francés de las frasas longas e, qualques còps, subrecargadas. Pasmens, quand òm coneis un chic lo biais d’escriure d’aquela pontannada e qu’òm s’i acostuma, òm se regaudís de constatar qu’Alexandra David-Néel aja pas quichat sul pedantisme escritural. Trabucam rarament sus de viraduras arcaïcas coma pòt arribar qualques còps dins de tèxtes d’aquel temps. Fin finala, compte tengut que uèi, mai d’un sègle pus tard, se legís aisidament; òm imagina que sa lenga deviá, a l’epòca, paréisser tras que modèrna.
 
Dins aqueste libre Alexandra David-Néel desvolopa las teorias d’un anarquisme ultraindividualista. Se tracta aquí d’un anarquisme borgés qu’a pas res a véser amb lo comunisme libertari o l’anarcosindicalisme dels obrièrs de la debuta del sègle XX. A pas res a véser nimai amb l’anarquisme de las borsas del trabalh.
 
Alexandra David-Néel sortís d’un mitan borgés e capita pas a enfaciar de participar activament a la solidaritat proletariana. Dins sos tèxtes e dins sas conferéncias denóncia de longa las condicions fachas a la classa obrièra, mas jamai se freta pas a la misèria. Coma militanta anarcofemenista desvolopa mai que mai son accion a l’entorn del desvolopament de l’educacion. Se la futura orientalista se va far pauc o pro bodista, al temps de sa joventut e de son periòde anarquista, se va far logicament la propagandista de l’ateïsme. Esita pas a escriure: “L’ignorància, las supersticions religiosas an produch las pus funèstas aberracions”. I torna un pauc pus luènh en se pausant la question: “L’uman acabarà un jorn de se crear de dieus?”.
 
Dins sa primièra part de vida, que podèm far anar fins a la declaracion de la funèsta guèrra de 1914, Alexandra David-Néel es anticlericala e femenista. Escriu de panflets que son publicats en brocaduras o alara publicats dins de revistas libertàrias en Belgica o en França. Fa un discors franc. Quand a quicòm a exprimir i va pas per quatre camins. Uèi diriam qu’emplegava pas ges de lenga de fusta. E mai, o cal ben reconéisser, es lo biais lo mai eficient per se far comprene dels mai nombroses. Entre totes, personalament, prèsi aquel biais de comunicar, d’anar de tira a l’essencial, a la tòca; sens jamai se pèrdre en recontorns inutils.
 
Lo femenisme es totjorn, disi plan totjorn, estat util a l’evolucion de l’umanitat. E mai aquò ane contra los tabós religioses, de tot temps son las femnas qu’an fach evoluir l’umanitat. Alexandra David-Néel e las coratjosas militantas femenistas del sègle passat denoncièron lo patriarcat e lo masclisme opressor que contunhava de regnar dins nòstras societats, comprés, plan solide, dins la societat occitana. D’Alexandra David-Néel fins a las de Femen, mai d’un sègle s’es debanat e se, vertat, qualques evolucions son patentas dins lo domeni de l’egalitat entre sèxes, demòran encara planas causas de far. Remembri en passant que dins l’estat francés, en mejana, una femna es assassinada cada tres jorns. Aquesta sola chifra illustra plan la foliá masclista (rarament las femnas son assassinas per d’autras femnas). Caldriá tanben parlar d’aquela incresabla injustícia, dins certans cases, amb de salaris inferiors del 20% per las femnas que, dins lor domeni d’activitat, fan un trabalh identic al dels òmes.
 
Alexandra David-Néel èra una femna en avança de milanta ans-lutz per son temps. Èra mai que mai una personalitat fòrta, prèsta a tot per se daissar pas embarrar dins las convenenças socialas d’alara. Forçadament foguèt denigrada pels poders masclistas. Militanta femenista dins una pontannada ont los semblarevolucionaris arrestavan lor combat a la pòrta del patriarcat que los arrengava plan, foguèt femna coratjosa. Son combat, per mantes costats, revèrta lo que menèt, un sègle abans, l’occitana Olimpia de Gojas. La part primièra de sa vida, la que concernís los tèxtes presentats dins aqueste libre, foguèt probablament la ont Alexandra David-Néel escriguèt mai. Se faguèt propagandista dins las revistas que la volián plan publicar.
 
A legir aqueste recuèlh d’articles òm se maina amb consternacion cossí en Euròpa lo procès de liberacion de la femna es estat tras que long. Se cal remembrar que, pas que per parlar de l’estat francés (la famosa “pàtria dels dreches umans”), va caler esperar 1945 per que las femnas poguèsson votar! Ja en 1907 Alexandra David-Néel escriviá dins un de sos articles: “França es una de las nacions mens preisssadas a se mainar de l’emancipacion femenina”. Per ela “La recèrca del bonaür de totes pel bonaür de cadun, la solidaritat, son las basas qu’indicarián una societat d’umans conscients”.
 
Materialament, Féministe et libertaire es una edicion sonhada. L’obratge es estat imprimit sus un papièr espés e de qualitat. La primièra de cobèrta pòrta una fotografia d’Alexandra David-Néel del temps de sa joventut. Es un retrach tras qu’esmovent. L’agach de la filosòfa-aventurièra sembla tot de virar a l’endedins de se. Es un agach que pareis voide a fòrça d’èsser luenchenc e misteriós. Ja s’endevina la pensaira prèsta a se far exploraira. Aquò’s ela que diguèt “I a pas de pièger dolor que la qu’engendra la coardesa”. De meditar.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 

---

DAVID-NÉEL, Alexandra, 2013, Féministe et libertaire, Les Nuits Rouges, 230 paginas