Sevval Kilic fa quasi 1,8 mètre de naut. Sos cabels, de plusors tons de castanh, s’alargan fins a mièja espatla e los uèlhs, envoutats de longas celhas, semblan d’ametlas perfièchament dessenhadas. A un dels sorires mai amples qu’aja vistes jamai… e es contagiós. Sembla fòrça mai jove que sos quaranta ans e li agrada de se remembrar los jorns passats, quand ganhava fòrça pecunha.

“A mon epòca, çò remembra, crompavi, crompavi coma una bauja…  De cauçaduras, sonque de cauçaduras”. Interromp son relat per rire. Foguèt pendent lo decenni dels ans 1990 que Sevval viviá dins un quartièr famós per sos bordèls illegals. Aviá dètz e nòu ans quand s’i installèt.

Ara, aquelas tranquillas carrièras al centre d’Istambol brilhan coma dins los ans 1990. Mas los bruches que l’emplisson son tras que diferents.

Una dòna que neteja las fenèstras al tresen estanci fa la pausa per charrar amb un vesin que li ditz adieu despuèi la carrièra. Es pas pus plena, coma dins lo passat, de gojats causissent son aventura sexuala per la nuèch. I a pas de siblets provenent de las fenèstras com fa un parelh de decennis, coma lo que Sevval lançava per atraire los clients: “Psh psh, psh psh, pòs venir”, çò explica Sevval, “o sfootsfoot”. Bastava un son leugièr e subtil per atraire l’atencion dels gojats.

En Turquia, la prostitucion es legala amb una licéncia e los bordèls estatals sègon un sevèr procès d’enregistrament. Mas Sevval e sas collègas son pas qualificadas: l’estat aprovèt pas, e apròva pas encara, las femnas transgenre ni los òmes omosexuals. Sevval aviá pas completada sa transicion per venir una femna quand s’enregistrèt son bordèl.

D’efièch, i arribèt nonmàs amb de vestits masculins. Una de femnas mai experimentadas li donèt son apièja. “S’ocupèt de ieu coma una vertadièra maire. Me lavava, me noirissiá, me vestissiá, o m’ensenhèt tot del trabalh, sus la discrecion”, çò comenta. La discrecion inclusiá far servir un lengatge secret o, coma dirián los lingüistas, un argòt conegut coma lubunca.

Sevval e sas collègas fan servir lo lubunca quand parlan del trabalh davant de clients o de policièrs. Utiliza de frasas e la gramatica del turc, mas en tot cambiar qualques mots. I a de mots pels cabels e pel maquilhatge, per las posicions sexualas e per las menas de clients. “Supausem que i aja un client ric e qu’una gojata cride: «Es un client de cent dolars!» Aquò se coneis coma bir but baari”, çò explica Sevval.
 
Bir es lo mot turc per dire “un” e but significa “cuèissa” o “tafanari”, coma un gròs talhon de carn. Bari es coma dire “enfin”. Son totes de mots turcs, mas i a una manièra de los combinar a un sens que jamai entendriá pas qualqu’un que conesca pas lo lubunca.

I a de mots d’aquel argòt que venon d’autras lengas. “D’unes dels elements centrals del lubunca provenon d’autras lengas de las minoritats que son pas estadas gaire utilizadas despuèi un cèrt temps”, çò ditz Nicholas Kontovas. Kontovas es un lingüista qu’a estudiat l’origina del lubunca. Explica que la majoritat dels mots derivan del romaní, la lenga dels ròms que vivon en Turquia.

Tanben i a de mots del grèc, del curd e del bulgar. Kontovas explica que los individús d’aquelas comunautats son estats mai o mens segregats per la societat turca e pr’amor d’aquò an costuma de viure dins los meteisses quartièrs de las vilas. Ansin lo lubunca a aquela mairitz estrangièra.

Kontovas ditz que los mots del lubunca son intimament ligats a aqueles quartièrs e a lors luòcs de reünion principals. Lo mot turc pel banh d’estil otoman, per exemple, es hamam. En lubunca es tato, que deriva del mot romaní per “temperat”. “Lo fach que i aja un mot per hamam es fòrça revelador. Las varietats del lengatge gai utilizadas anteriorament, almens segon la documentacion, se fasián servir principalament dins los hamams, l’endrech consagrat a la prostitucion masculina jos l’Empèri Otoman”, çò explica Kontovas.
 
De segur, lo lubunca a evolucionat. Los mots pels organs sexuals e las posicions ara son fòrça creatius. Los tèrmes per corosetejar son tanben fòrça astucioses. Badem alikmak equival a “far una guinhada”. Badem significa “ametla”, una referéncia evidenta a la forma de l’uèlh, çò descriu Kontovas. “I a una autra causa geniala, es badem sekeri, çò que significa “doç d’ametla”, valent a dire “agradiu a la vista’”, çò ajusta.
 
Es fòrça semblable al polari, l’argòt omosexual britanic que causèt furor dins los ans 1960 quand d’èsser omosexual èra encara criminalizat al Reialme Unit. Un exemple del polari seriá: “Bona to vada your dolly old eek”, que significa “es agradiu de veire ta cara polida”. Amb la despenalizacion de l’omosexualitat dins lo país, l’argòt passèt d’usatge. Kontovas ditz: “L’usatge del polari comencèt de declinar fòrça e las gents que s’i interessavan foguèron obligadas d’anar als archius per cercar d’enregistraments e deguèron interrogar los membres mai vièlhs de la comunautat”. Amb lo nombre de personas que fan servir lo lubunca, la possibilitat que pòsca desaparéisser coma lo polari sembla pauc probabla. Coma lo polari, lo lubunca existís perque es encara necessari actualament. Non sonque es probable que lo trabalh dels omosexuals e transgenre contunhe d’èsser illegal en Turquia, mas tanben l’usatge del lubunca a crescut aquestes darrièrs ans. I a mai de membres de la comunautat LGBT, especialament d’òmes omosexuals, qu’an adoptat aquel argòt. De còps, lo fan servir per se vantar, per declarar que fan partida de la comunautat gai e servar a l’encòp lo secret fàcia al grand public. E d’èsser transgenre o trabalhador sexual pòt èsser encara mal vist dins la societat LGBT. Turgay Bayindir, per exemple, se declarèt gai a l’universitat, mas sabiá pas res d’aquela comunautat. Ausiguèt sos nòus amics far servir lo lubunca per amusament, mas lo compreniá pas. “Al començament, me sentissiái a malaise, subretot perque s’assòcia amb de femnas transgenre que son prostitutas”, çò remembra Turgay, qu’ajusta qu’aquò èra considerat degradant. Mas saupèt mestrejar sos prejutjats après aprene un pauc mai de lubunca e perque cèrtas personas avián encara de besonh de l’emplegar. Lo mot lubunha es utilizat normalament per d’òmes omosexuals e de femnas transgenre per se descriure se meteis, e s’es introduch dins lo vocabulari de Turgay. El crei que benlèu es pas tan marrit que lo lengatge secret se faga mens secret. “Cresi que l’exposicion generala seriá bona e que tanben fariá que la comunautat lubunca aguèsse mens paur de las gents quand comencem de conéisser lo lubunca”, çò ditz. Totun, a causa del fach que cèrts mots se son popularizats, an quitat de se far servir dins la comunautat de las prostitutas. Sevval, qu’abandonèt lo trabalh sexual per venir un activista après l’operacion de cambiament de sèxe, ditz que ne reconeis pas pus gaire de mots. “Las gojatas s’inventan de mots nòus que ieu compreni pas pus. Aquò evoluciona, benlèu la societat tanben evolucionarà, de biais que lo lubunca pòsca èsser utilizat per amusament e non sonque per necessitat”.





Global Voices/Vilaweb