Fa dos ans remembràvem lo començament de la Grand Guèrra, que representèt una de las paginas negras de l’istòria d’Occitània. Cal dire qu’aquel masèl, que durèt cinc ans, representèt un sagnament demografic e economic pel país nòstre e mai lo començament de la destruccion de la lenga d’òc.
 
Publicam uèi una letra escricha fa exactament cent ans, que se publiquèt qualques jorns puèi dins la revista Lo Gal. Aquel 21 de genièr de 1916 lo felibre montpelhierenc Ubèrt Miermònt, que moriguèt aquela meteissa annada a la guèrra quand aviá 23 ans, rebastissiá dins son escrich lo sentiment nacional occitan que i aviá al front. A l’ora d’ara aquela letra es publicada dins l’Antologia dels felibres mòrts a la guèrra (1914-1918).

“Enfants dau Miègjorn, fraires d’armas,
 
Lo sovenir dau país dont s’es luònh demòra vivent dins lo còr dau pialut. L’ostau pairolau e la vida de familha quitada passan davant sos uòlhs esmoguts quand es, solet, sentinèla de longas oras. Tanben amb quane plaser es urós de faire clantir la doça lenga dau terrador, la sola que s’ausís dins las tranchadas garladas per los enfants dau Miègjorn.
 
Diguns, aicí, a pas vergonha de la parlar: los oficièrs coma los soldats, e fòrça se’n servisson mèma per batejar lo trauc onte s’amagan. Entre benlèu mila inscripcions qu’ai vistas, escrichas simplament au craion sus un cobèrt de boèta de camembèrt, notarai: lo Maset dau Clapàs, la Barraqueta, la Polideta, etc.
 
Au cantonament, totes son estrambordats de poder parlar de son endrech, das amics que ié son demorats, e s’acampan sovent, entre païses d’autras companhiás per far ribòta e tastar l’alhòli o lo pan banhat.
 
Òi, podèm l’afortir, l’amor de tot ce qu’es la Patria d’Òc es mai que jamai arderós dins lo còr das miègjornaus.
 
Me sovène que lo vèspre dau 6 d’abriu, après una terribla ataca, ajudave a davalar mi [sic] paure blaçat alongat sus una escala d’assaut. Èra lo milhor de mos camaradas, un brave marselhés de vint ans a pena, vengut amb ieu de Niça. Aviá reçachut una bala dins la panolha; sofrissiá orriblament e pasmens se planhissiá pas. Quand rescontrèrem los brancardièrs, abans de lo quitar per revenir en prumièira linha l’embracèrem; el nos diguèt: «Mos amics, sentisse qu’anarai pas luònh... Sofrisse fòrça, mès siái urós de morir per la França qu’aimave tant coma mon bèu Marselha e que veirai pas pus... Adieu a totes... digatz aumens a ma maire benaimada que ma darnièira pensada es per ela!»
 
Dins aquelas paraulas d’agonizant avètz lo sentiment de totes los miègjornaus quanes que siègan. Quau donc après, gausariá dobtar de la victòria, seguida d’una meravilhosa respelida miègjornala?
 
De ma caüta dau bòsc de la H. 21 de janvièr 1916.”
 
 
 
Ubèrt Miermònt

---