L’autora, Gwendoline Hancke, es alemanda de Tübingen mas viu, ara per ara, en Occitània, en País de Fois, pas plan luènh de Montsegur. La quatrena de cobèrta de l’obratge nos ditz que sa passion per l’istòria d’Occitània remonta a son enfança. Es istoriana de l’epòca medievala. Trabalha en collaboracion liura amb Anna Brenon. Es d’alhors aquesta darrièra que prefàcia son libre. Quand òm coneis son afogament al trabalh e son onestat intellectuala, qual melhor qu’ela o auriá pogut far?
 
Dins son introduccion Gwendoline Hancke fa lo ponch subre los obratges ja pareguts sul sicut. Es de notar qu’en defòra de Na Brenon, son mai que mai d’istorians alemands qu’an trabalhat sul periòde medieval occitan en general e subre lo catarisme femenin en particular. Mas fins ara aquestes avián tendéncia a ne conclure que, se la participacion de las femnas dins l’anament de la glèisa catara èra tant important, èra sonque per de rasons de sociologia. Grosso modo qu’aquel intindament de las femnas, e mai que mai de las dònas eissidas de la pichona noblesa rurala, trobariá son origina pas que dins lo mòde de succession patrimonial en Occitània. Encara que d’aqueste ponch de vista lo drech èra pas omogenèu pertot dins lo país. Las consequéncias sus l’esparpalh dels patrimònis e tenements inerent al drech occitan aurián contribuit a l’apauriment d’aquesta noblesa. D’aquí l’alonhament de la noblesa occitana d’amb las autoritats religiosas catolicas que tenián quasi tot lo poder temporal. Atal, la pichona noblesa rurala auriá pas agut paur de pèrdre, en Occitània, cèrtas riquesas qu’aviá finalament pas.
 
Aquela analisi, e mai se dintra en linha de compte, seriá sens comptar amb la cultura del país e son esperit d’independéncia al nivèl individual. L’autora nòta que, tot comptat e rebatut, las nòblas femnas en Occitània beneficiavan d’una situacion mai favorala que las autras dònas nòblas en Euròpa. Benlèu pas al nivèl de la seguretat materiala, que las senhoriás èran mai nombrosas e doncas mai pichonas. Mas al nivèl de la libertat de pensar e de l’autonomia individuala, la situacion sofrissiá pas la comparason. Pasmens, l’autora insistís per remembrar que malgrat tot, la societat occitana de l’epòca demorava una societat patriarcala dins plan d’aspèctes, comprés sul plan juridic qu’èra pas completament egalitari entre los sèxes. Oblidèssem pas que se la societat occitana ensajava de se desliurar del carcan de la glèisa catolica, capitèt pas jamai a se’n desbarrassar completament. D’alhors la terror catolica finiguèt qu’aguèt lo darrièr mot e embarrèt la nacion occitana dins una longa nuèch freja aprèp l’aver supliciada per la punir de sas velleïtats de libertat.
 
Aquel esperit, aquela volontat d’independéncia nacionala e individuala foguèt tan partida pels òmes coma per las femnas. D’alhors Gwendoline Hancke o remembra dins l’escalcida d’un dels capítols de son libre: “E mai se la natura reala de lors activitats es pas jamai precisada dins las sorsas, se sap que de femnas —amb lor espós, lors filhs o quitament solas— participan a la guèrra contra l’ocupant francés, siá en combatent, siá en ajudant los òmes”. Notaretz amb ieu que se certans occitans, quitament certans istorians occitanistas, gausan pas parlar de guèrra de liberacion per nomenar la resisténcia occitana a l’envasidor franchimand, Na Hancke parla, ela, de “guèrra contra l’ocupant francés”. Una libertat d’analisi e de paraula que ne deuriá far soscar mai d’un dins lo pairolàs occitan. Res de tal pel salvar Occitània que los neooccitans…
 
Mas tornem-ne a l’obratge e a son sicut. La participacion de las femnas a l’esperitalitat catara èra mai importanta per çò que mai aisida, que non podiá èsser enfaciada dins la glèisa catolica. La sola possibilitat daissada a las femnas dins la glèisa de Roma èra de se far embarrar dins qualques convents, fins a lor mòrt. Aquela perspectiva de se far enterrar vivas regaudissiá pas brica las dònas occitanas. D’alhors es notable que los monastèris de monjas èran clars sul territòri occitan.
 
Los ostals de las perfièchas èran dobèrts a la vida sociala. Abans las percussions institucionalizadas per l’inquisicion, èran “pòrtas alandadas” cada jorn. Las femnas i vivián en comunautats esperitalas, mas podián anar e tornar vistalhar la familha o anar lavar la farda al lavador de la ciutat entre las autras femnas. Gasanhavan en presa amb la societat per far bolhir lo topin. Es pas qu’amb la persecucion fèra e l’intolerància (la funèsta inquisicion es creada en 1233) que las femnas, coma los òmes, foguèron obligats de dintrar dins la clandestinitat.
 
Aquel libre de Gwendoline Hancke es un vertadièr joièl per l’istòria nòstra. Fa partida del trabalh remirable de restitucion al pòble occitan de son istòria. Un prètzfach menat ara desempuèi qualques decennis a l’entorn d’Anna Brenon. Mentre que cèrts revisionistas ensajan encara uèi de falsificar l’istòria medievala occitana en nom de l’ideologia jacobinocatolica, version contemporanèa de la França-ainada-de-la-glèisa-catolica, fa gaug de veire que i a encara de mond capables de far un trabalh scientific onèst. Per istorians interpausats, França, conjonchament amb la glèisa papista, contunhan en 2015 de raubar son istòria a Occitània.
 
Vòli pas acabar aquesta presentacion del libre de Gwandoline Hancke sens vos en balhar las ultimas regas que se passan de comentaris: “Fin finala, aquesta idèa qu’una fe aja pogut èsser tan fòrta que faga desaparéisser tot agach pejoratiu subre la femna, qu’anulle totas las inegalitats d’aqueste mond, entre los sèxes e las classas socialas; aquesta idèa nos pareis infinidament polida. Tan polida que non soncament nos pòt far somiar, mas tanben e subretot nos servir d’exemple…”.
 
E lo libre s’acaba sus aquestes ponches de suspension, comols d’esperanças.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 

---

HANCKE, Gwendoline, 2001, Les belles hérétiques, Éditions de l’Hydre, 120 paginas