Actualitats
Armenia: cent ans d’un genocidi qu’encara lo vòlon negar
Uèi fa cent ans del masèl d’un milion e mièg d’armènis dins l’Empèri Otoman
Uèi, 24 d’abril, es un jorn de dolor per la nacion armènia, tant pels abitants de la petita Republica d’Armenia coma per las comunautats en diaspòra. Un milion e mièg d’armènis foguèron tuats en mans dels otomans davant la passivitat de la comunautat internacionala, que solament se concentrava sus la Primièra Guèrra Mondiala.
Lo 24 d’abril de 1915, uèi fa cent ans, las autoritats turcas arrestèron sèt cents intellectiuals armènis a Constantinòple (uèi Istambol). Aquel jorn, conegut coma lo Dimenge Roge, marca lo jorn que comencèt lo genocidi d’aquel pòble de tradicion crestiana en mans del regim ultranacionalista dels Joves Turcs. En un pauc mai d’un an, se calcula que tuèron 1,5 milion d’armènis e que 850 000 foguèron desplaçats e menats, en las infernalas Marchas de la Mòrt, a de camps de concentracion alonhats de lors regions. Las minoritats assiriana e grèga de l’empèri tanben foguèron chapladas amb de centenats de milièrs de mòrts pendent aquel periòde.
La tòca èra l’eliminacion fisica del pòble armèni dins lo territòri de l’estat turc, e mai s’una lei turca de 2007 enebís de parlar de genocidi e sosten que la populacion turca foguèt victima dels armènis. Segon la version oficiala, Constantinòple (Istambol) aviá paur d’una solidaritat crestiana entre armènis e russes pendent la Primièra Guèrra Mondiala, e amb aquel pretèxt reprimiguèron durament una revòlta dins la region de Van en abril de 2015.
Los precedents
Mas l’asirança contra los armènis veniá de luènh. Ja en abril de 1909, quand los Joves Turcs luchèron per prene lo poder al soudan Abdülhamit IId, se debanèt lo masèl d’Adana, que i tuèron entre 15 000 e 30 000 armènis. E quitament dètz ans abans, Abdülhamit IId aviá cridat a atacar las comunautats crestianas per evitar lo desmembrament de l’empèri qu’èra ja en decadéncia. Pendent lo procès de turquizacion que se debanèt entre 1894 e 1896, los turcs, amb la collaboracion de qualques elements curds, protagonizèron tota sòrta d’abuses contra los armènis: mai de 200 000 assassinats impunits, un milion d’armènis despossedits de lors bens, de conversions forçadas a l’islam e tres cents vilatges escafats de la mapa dins la region de Van. Los mèdias europèus parlèron d’aqueles “chaples hamidians”, e quitament parlavan d’Abdülhamit IId coma d’un soudan sanguinari e assassin. Mas es tot çò que lo Mond faguèt a prepaus d’aqueles crimes. Aqueles episòdis de 1896 e de 1909, debanats en totala impunitat, foguèron los precedents dirèctes del genocidi de 1915.
Lo genocidi
Lo nòu govèrn revolucionari del Comitat d’Union e Progrès, mai conegut coma los Joves Turcs, veniá de reversar Abdülhamit IId e seguissiá la devisa “Libertat, egalitat, fraternitat”, inspirada de la Republica Francesa, e mai seguissiá la doctrina del pantoranisme que cercava l’union de totes los pòbles turqueses d’Euròpa e Asia. Dirigit pel primièr ministre Mehmet Talat Paşa, lo nòu regim reprimiguèt amb sang e mòrt totas las regions de l’empèri ont i aviá de comunautats armènias e faguèt executar totes los soldats crestians de l’armada. En mai d’aquò, totes los foncionaris armènis de l’administracion otomana foguèron destituits e s’ordenèt la pena capitala pels soldats de l’armada que volguèsson pas participar en aquel genocidi. Comencèron las incineracions massissas, l’inoculacion de malautiás als enfants, l’usatge de gases toxics, los violaments sistematics de las joventas e las fatigantas marchas per alonhar la populacion armènia subreviventa de la frontièra amb Russia en tot la menar a de camps de concentracion e de mòrt al sud de l’empèri.
L’oblit
Mentretant, la comunautat internacionala, concentrada sus la Primièra Guèrra Mondiala, diguèt pas grand causa. Vertat es que se debanèt qualque procès contra los responsables maximals del genocidi, jutjats e condemnats a mòrt “in absentia” perque avián fugit en Alemanha. L’afar armèni passèt a l’oblit general. “Qual se remembra de l’aniilacion dels armènis?”, çò diguèt, segon d’unes, Adolf Hitler per justificar sa politica similara.
Aquel oblit encoratgèt, segur, los nazis a menar lor politica d’exterminacion massissa, e tanben la nòva Republica de Turquia, sorgida en 1923 amb Mustafa Kemal Atatürk, a negar lo genocidi. Aquela negacion s’es mantenguda amb los successius govèrns turcs qu’an emplegat totas lors fòrças academicas, diplomaticas, politicas e judiciàrias per perseguir e reprimir tota mençon del genocidi armèni de fa cent ans.
La memòria
A l’ora d’ara, la memòria del genocidi se manten solament dins la jove Republica d’Armenia, nascuda en 1990 a partir del desmembrament de l’URSS, e dins los païses ont la diaspòra armènia es nombrosa.
Justament França, lo país qu’inspirèt los Joves Turcs, es lo primièr país a impulsar d’iniciativas per reconéisser lo genocidi e a ensajat dos còps de ne penalizar la negacion, mas a mal capitat. Lo Parlament Europèu reconeis lo genocidi dempuèi 1987 gràcias a la pression de qualques eurodeputats franceses.
Informacion restacada: “Armènia: el genocidi negat” dins Vilaweb.
Lo 24 d’abril de 1915, uèi fa cent ans, las autoritats turcas arrestèron sèt cents intellectiuals armènis a Constantinòple (uèi Istambol). Aquel jorn, conegut coma lo Dimenge Roge, marca lo jorn que comencèt lo genocidi d’aquel pòble de tradicion crestiana en mans del regim ultranacionalista dels Joves Turcs. En un pauc mai d’un an, se calcula que tuèron 1,5 milion d’armènis e que 850 000 foguèron desplaçats e menats, en las infernalas Marchas de la Mòrt, a de camps de concentracion alonhats de lors regions. Las minoritats assiriana e grèga de l’empèri tanben foguèron chapladas amb de centenats de milièrs de mòrts pendent aquel periòde.
La tòca èra l’eliminacion fisica del pòble armèni dins lo territòri de l’estat turc, e mai s’una lei turca de 2007 enebís de parlar de genocidi e sosten que la populacion turca foguèt victima dels armènis. Segon la version oficiala, Constantinòple (Istambol) aviá paur d’una solidaritat crestiana entre armènis e russes pendent la Primièra Guèrra Mondiala, e amb aquel pretèxt reprimiguèron durament una revòlta dins la region de Van en abril de 2015.
Los precedents
Mas l’asirança contra los armènis veniá de luènh. Ja en abril de 1909, quand los Joves Turcs luchèron per prene lo poder al soudan Abdülhamit IId, se debanèt lo masèl d’Adana, que i tuèron entre 15 000 e 30 000 armènis. E quitament dètz ans abans, Abdülhamit IId aviá cridat a atacar las comunautats crestianas per evitar lo desmembrament de l’empèri qu’èra ja en decadéncia. Pendent lo procès de turquizacion que se debanèt entre 1894 e 1896, los turcs, amb la collaboracion de qualques elements curds, protagonizèron tota sòrta d’abuses contra los armènis: mai de 200 000 assassinats impunits, un milion d’armènis despossedits de lors bens, de conversions forçadas a l’islam e tres cents vilatges escafats de la mapa dins la region de Van. Los mèdias europèus parlèron d’aqueles “chaples hamidians”, e quitament parlavan d’Abdülhamit IId coma d’un soudan sanguinari e assassin. Mas es tot çò que lo Mond faguèt a prepaus d’aqueles crimes. Aqueles episòdis de 1896 e de 1909, debanats en totala impunitat, foguèron los precedents dirèctes del genocidi de 1915.
Lo genocidi
Lo nòu govèrn revolucionari del Comitat d’Union e Progrès, mai conegut coma los Joves Turcs, veniá de reversar Abdülhamit IId e seguissiá la devisa “Libertat, egalitat, fraternitat”, inspirada de la Republica Francesa, e mai seguissiá la doctrina del pantoranisme que cercava l’union de totes los pòbles turqueses d’Euròpa e Asia. Dirigit pel primièr ministre Mehmet Talat Paşa, lo nòu regim reprimiguèt amb sang e mòrt totas las regions de l’empèri ont i aviá de comunautats armènias e faguèt executar totes los soldats crestians de l’armada. En mai d’aquò, totes los foncionaris armènis de l’administracion otomana foguèron destituits e s’ordenèt la pena capitala pels soldats de l’armada que volguèsson pas participar en aquel genocidi. Comencèron las incineracions massissas, l’inoculacion de malautiás als enfants, l’usatge de gases toxics, los violaments sistematics de las joventas e las fatigantas marchas per alonhar la populacion armènia subreviventa de la frontièra amb Russia en tot la menar a de camps de concentracion e de mòrt al sud de l’empèri.
L’oblit
Mentretant, la comunautat internacionala, concentrada sus la Primièra Guèrra Mondiala, diguèt pas grand causa. Vertat es que se debanèt qualque procès contra los responsables maximals del genocidi, jutjats e condemnats a mòrt “in absentia” perque avián fugit en Alemanha. L’afar armèni passèt a l’oblit general. “Qual se remembra de l’aniilacion dels armènis?”, çò diguèt, segon d’unes, Adolf Hitler per justificar sa politica similara.
Aquel oblit encoratgèt, segur, los nazis a menar lor politica d’exterminacion massissa, e tanben la nòva Republica de Turquia, sorgida en 1923 amb Mustafa Kemal Atatürk, a negar lo genocidi. Aquela negacion s’es mantenguda amb los successius govèrns turcs qu’an emplegat totas lors fòrças academicas, diplomaticas, politicas e judiciàrias per perseguir e reprimir tota mençon del genocidi armèni de fa cent ans.
La memòria
A l’ora d’ara, la memòria del genocidi se manten solament dins la jove Republica d’Armenia, nascuda en 1990 a partir del desmembrament de l’URSS, e dins los païses ont la diaspòra armènia es nombrosa.
Justament França, lo país qu’inspirèt los Joves Turcs, es lo primièr país a impulsar d’iniciativas per reconéisser lo genocidi e a ensajat dos còps de ne penalizar la negacion, mas a mal capitat. Lo Parlament Europèu reconeis lo genocidi dempuèi 1987 gràcias a la pression de qualques eurodeputats franceses.
Informacion restacada: “Armènia: el genocidi negat” dins Vilaweb.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#10 Cresi pas que lo hèit que n'i aja pas mès Armènis en Turquia (lhevat los que vesèm manifestar a Istambol au parat deu centenari, que semblan fòrça numeroses) vòu díser que son estats totis tuats. I a tanben l'emigracion de cap a Armenia que joguèc.
Alemanha a pagat fòrça monèda aus subervivents de la Shoah (45 miliards), Israèl n'estoc creat dambe eths (los subervivents), e un bon nombre emigrèc tanben de cap aus USA, çò qu'empacha pas d'utilizar lo mot "genocidi". Solide los shtetls se son vueitats, mes l'emigarcion èra tanben importanta.
De saber tanben que la Guèrra deus 6 Jorns causèc en Polonha tensions dambe l'estat d'Israèl e problèmas dambe los Jusius qu'èran demorats, los istorians apèran sovent lo periòde d'après-guèrra lo "judeo-comunisme" pr'amor deu nombre de Jusius que participavan au govèrn après la caduda deu nazisme.
Ma conclusion : es pas pr'amor que demòran Vendeans qu'an pas dret au mot "genocidi", demòran tanben Armènis e Jusius qu'an dret au tèrme. Es pas sonque una question de logica. Lo hèit de díser que "lo genocidi vendean estoc creat per istorians de dreta extrèma" ajuda pas au debat, mes orienta la pensada d'un biaish subjectiu.Soi pas d'extrèma-dreta mes pensi que los Vendeans an dret au mot coma los Armènis e los Jusius.
Me pausi la question de l'utilizacion del mot « genocidi ». Es puslèu un mot juridic e non pas istoric ; caldriá donc daissar los juristas e non pas los istorians per dire çò qu'es un genocidi e çò qu'es pas un genocidi.
Mas a l'ora d'ara, son utilizacion a una importància al nivèl politic, identitari, memorial, … Atal tot lo monde a son idèa sus aquò.
Pensatz que se pòt parlar del genocidi dels galleses pels romans ?
Pensatz que la crosada contra los albigeses respond a la definicion de genocidi ?
Pensatz que los chaples de la Sant Bertomieu pòdon èsser qualificats de genocidi ?
E la tracha negrièras ?
E lo tractament dels aborigèns d'Audtràlia ?
E las « purgas » estalinianas ?
#9 Ben assajat, mas l'i a una pichona diferéncia : d'Armenians en Armenia turca, n'i n'ia quasiment pus, coma de Jusius dins los ex-shtetl d'Europa centrala e orientala, non pas que de Vendeans, los premiers recensaments dau temps de Napoleon mostran que n'i avia en Vendeia tre 1801 : èran pas venguts en charter, probable. La comparason doncas ten pas, desolat. Mas aquo me permet de precisar una remarca mieuna un pauc trop rapida.
#8 Adiu Felip,
Doncas lavetz la question adara es de saber, s'i a "pas agut de genocidi vendean pr'amor qu'i a encara Vendeans vivents", i a pas agut tampauc de genocidi de Jusius ni tampauc d'Armènis, que'n demòra tanben de vivents.
-L'i a pas de "genocidi vendean". Es una invencion d'istorians d'extrema drecha, incapables d'explicar, amb aquo, coma vai que l''ia encara de Vendeans en Vendeia : aparentament, los crudèus jacobins an pas tuat tot lo mond. Es dau meme nivèu que la corsa a las victias dau chaple de Besiers, 20 000, 60 000, ai donc.
L'argument dels chaples mutuaus es efectivament la resposta actuala de l'estat turc, apres de decenis ont la question èra pas pausaa. Chalria doncas, a bon drech anar, que provesson que los Armenians an tuat I, 5 milions de Turcs, amb l'ajua dels siriacs e dels Grecs pontics, elos tanben victimas dels Joines Turcs. Bon coratge, collegas. A de moments que l'i a, chal arrestar de juar au con.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari