Actualitats
Malhòrca: amar tricentenari
Lo país catalan insular commemòra lo tricentenari de son annexion espanhòla dins un ambient anticatalan volgut per son govèrn regional
Un episòdi aürós de la fin de la Guèrra de Succession Espanhòla
Dissabte 4 d’abril, dins la vila malhorquina de Manacor, a la còsta orientala de l’illa, se commemòra un episòdi de la Guèrra de Succession Espanhòla, la primièra temptativa de desembarcament de las tropas borbonosas. Coma la rèsta de la Corona d’Aragon, los malhorquins preferissián Carles III d’Absborg, l’emperaire del Sant Empèri Germanic, a Felip V, lo felen del rei francés Loís XIV. Ansin s’opausavan despuèi la mòrt del darrièr rei Absborg espanhòl, Carles II, a la fin de 1700, los Borbons francocastelhans a una coalicion europèa, la Granda Aliança de l’Aia, dins una guèrra terribla que costèt la vida a mai de 400 000 personas.
Lo dijòus 4 d’abril de 1715, en despièch de la desfacha catalana de 1714, Malhòrca resistissiá encara; e 300 soldats borbonoses, mai que mai franceses, volguèron desembarcar al pòrt de Manacor, mas aquò lor foguèt una malescasuda. Trenta volontaris malhorquins se presentèron, avertits per un jove artilhièr, Guillem Riera, qu’aviá vist, çò dison cèrtas fonts, l’arribada de las barcas despuèi la torre del Serral dels Falcons. De la meteissa torre, Guillem Riera auriá tirats de bolets de canon amb tanta precision que faguèt fugir los assalhidors felipistas. 300 ans puèi, l’Òbra Culturala Baleara e la Comission Malhorquina del Tricentenari organizan d’actes de commemoracion d’aquel episòdi aürós per la resisténcia insulara, malgrat la victòria borbonosa a Malhòrca, puèi a Eivissa, en julhet de 1715. Menòrca, amb lo Tractat d’Utrecht de 1713, èra venguda possession anglesa. Lo rei d’Espanha victoriós, Felip V, faguèt pagar car als territòris aragoneses de li aver preferit Carles III: los Decrets de Nòu Plan (Decretos de Nueva Planta) dissolguèron las institucions dels reialmes de la Corona d’Aragon e creèron una monarquia espanhòla centralizada.
A Malhòrca, un tricentenari en conflicte amb una politica catalanofòba
En Catalonha, la commemoracion del tricentenari de 1714 foguèt l’escasença d’un reviscolament espectaclós independentista, amb la reüssida de la Via Catalana l’11 de setembre e lo desfís al poder espanhòl que representèt l’organizacion de la consulta sus l’independéncia, pasmens illegalizada per las autoritats politicas e judiciàrias d’Espanha.
A Malhòrca, l’ambient es diferent. Se tracta pas de l’euforia independentista mas puslèu d’un clima de lucha. Lo govèrn balear, que lo presidís despuèi junh de 2011 José Ramón Bauzá (PP, drecha espanhòla), mena una politica dobèrtament ostila a la lenga pròpria de las Balearas, lo catalan. Apièja los pseudobalearistas, qu’inventan una identitat e una lenga “balearas”, per far d’anticatalanisme, e o fa tot per demenir lo catalan dins la vida publica de l’archipèla: vòl impausar despuèi 2013 lo Tractament Integrat de las Lengas (TIL), que cèrca d’empedir l’immersion en catalan amb lo pretèxt d’una egalitat entre la lenga pròpria (lo catalan), la lenga de l’estat (lo castelhan) e l’anglés, e ansin a provocada la fòrta oposicion dels ensenhaires, que los sosten la populacion. En 2012, faguèt votar una lei qu’eliminava, per un foncionari balear, l’obligacion de saber lo catalan. Dins los mèdias, l’accès a la lenga pròpria es de mai en mai complicat: sus la cadena de television de l’archipèla, IB3, es pas pus possible al telespectator de triar lo doblatge catalan dels filmes estrangièrs, e despuèi lo 1r d’abril, tres cadenas de television catalanas emeton pas pus a las Balearas, lo 33, la cadena d’informacion 3/24 e lo canal consagrat als enfants e adolescents, lo Super3. Costarà desenant mai de s’assabentar en catalan e los mainatges insulars poiràn pas pus veire de dessenhs animats en lor lenga pròpria. Aquò fa pensar a la politica anticatalana del govèrn valencian, de meteissa color politica, qu’empedís l’accès normal a la television de Catalonha, TV3, e que barrèt autoritàriament RTVV, la radiotelevision valenciana, en novembre de 2013. Lo 2 d’abril aguèt luòc a Malhòrca una manifestacion de protèsta.
Per tant, se pausa la question se las eleccions al Parlament de las Illas Balearas, previstas lo 24 de mai venent, permetràn enfin de celebrar dignament lo tricentenari dins l’archipèla.
GJB
Dissabte 4 d’abril, dins la vila malhorquina de Manacor, a la còsta orientala de l’illa, se commemòra un episòdi de la Guèrra de Succession Espanhòla, la primièra temptativa de desembarcament de las tropas borbonosas. Coma la rèsta de la Corona d’Aragon, los malhorquins preferissián Carles III d’Absborg, l’emperaire del Sant Empèri Germanic, a Felip V, lo felen del rei francés Loís XIV. Ansin s’opausavan despuèi la mòrt del darrièr rei Absborg espanhòl, Carles II, a la fin de 1700, los Borbons francocastelhans a una coalicion europèa, la Granda Aliança de l’Aia, dins una guèrra terribla que costèt la vida a mai de 400 000 personas.
Lo dijòus 4 d’abril de 1715, en despièch de la desfacha catalana de 1714, Malhòrca resistissiá encara; e 300 soldats borbonoses, mai que mai franceses, volguèron desembarcar al pòrt de Manacor, mas aquò lor foguèt una malescasuda. Trenta volontaris malhorquins se presentèron, avertits per un jove artilhièr, Guillem Riera, qu’aviá vist, çò dison cèrtas fonts, l’arribada de las barcas despuèi la torre del Serral dels Falcons. De la meteissa torre, Guillem Riera auriá tirats de bolets de canon amb tanta precision que faguèt fugir los assalhidors felipistas. 300 ans puèi, l’Òbra Culturala Baleara e la Comission Malhorquina del Tricentenari organizan d’actes de commemoracion d’aquel episòdi aürós per la resisténcia insulara, malgrat la victòria borbonosa a Malhòrca, puèi a Eivissa, en julhet de 1715. Menòrca, amb lo Tractat d’Utrecht de 1713, èra venguda possession anglesa. Lo rei d’Espanha victoriós, Felip V, faguèt pagar car als territòris aragoneses de li aver preferit Carles III: los Decrets de Nòu Plan (Decretos de Nueva Planta) dissolguèron las institucions dels reialmes de la Corona d’Aragon e creèron una monarquia espanhòla centralizada.
A Malhòrca, un tricentenari en conflicte amb una politica catalanofòba
En Catalonha, la commemoracion del tricentenari de 1714 foguèt l’escasença d’un reviscolament espectaclós independentista, amb la reüssida de la Via Catalana l’11 de setembre e lo desfís al poder espanhòl que representèt l’organizacion de la consulta sus l’independéncia, pasmens illegalizada per las autoritats politicas e judiciàrias d’Espanha.
A Malhòrca, l’ambient es diferent. Se tracta pas de l’euforia independentista mas puslèu d’un clima de lucha. Lo govèrn balear, que lo presidís despuèi junh de 2011 José Ramón Bauzá (PP, drecha espanhòla), mena una politica dobèrtament ostila a la lenga pròpria de las Balearas, lo catalan. Apièja los pseudobalearistas, qu’inventan una identitat e una lenga “balearas”, per far d’anticatalanisme, e o fa tot per demenir lo catalan dins la vida publica de l’archipèla: vòl impausar despuèi 2013 lo Tractament Integrat de las Lengas (TIL), que cèrca d’empedir l’immersion en catalan amb lo pretèxt d’una egalitat entre la lenga pròpria (lo catalan), la lenga de l’estat (lo castelhan) e l’anglés, e ansin a provocada la fòrta oposicion dels ensenhaires, que los sosten la populacion. En 2012, faguèt votar una lei qu’eliminava, per un foncionari balear, l’obligacion de saber lo catalan. Dins los mèdias, l’accès a la lenga pròpria es de mai en mai complicat: sus la cadena de television de l’archipèla, IB3, es pas pus possible al telespectator de triar lo doblatge catalan dels filmes estrangièrs, e despuèi lo 1r d’abril, tres cadenas de television catalanas emeton pas pus a las Balearas, lo 33, la cadena d’informacion 3/24 e lo canal consagrat als enfants e adolescents, lo Super3. Costarà desenant mai de s’assabentar en catalan e los mainatges insulars poiràn pas pus veire de dessenhs animats en lor lenga pròpria. Aquò fa pensar a la politica anticatalana del govèrn valencian, de meteissa color politica, qu’empedís l’accès normal a la television de Catalonha, TV3, e que barrèt autoritàriament RTVV, la radiotelevision valenciana, en novembre de 2013. Lo 2 d’abril aguèt luòc a Malhòrca una manifestacion de protèsta.
Per tant, se pausa la question se las eleccions al Parlament de las Illas Balearas, previstas lo 24 de mai venent, permetràn enfin de celebrar dignament lo tricentenari dins l’archipèla.
GJB
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Li quedan pocs dias a aqueste govern fatxe d'en Bauzà. Tots los altres partits han dit que tornaran posar los canals en català que ha levat lo pipi. E quan hi torne haver lo Canal 9, tamben, car es la lenga nostra. E tamben un canal per poder veire la TV d'Andorra, e los programas en occitan mai ineressants per a nosaltres.
Se crerià dins França. Fin finala lo PP, o lo PS espanhòl e tota la tièra , son coma lo PS, l'UMP , lo FN , lo FDG, lo modem aici, que son per la diversitat culturala( veire francofonia un mot quitament maridat a aparament de la diversitat culturala, e a drech de dispausar de son avenir) mas sonque defòra , ( se possible dins lo Caucasa) e quitan pas de far la leiçon de democracia al monde sens cap vergonha.
argument de lucha: quand òm repècta pas lo drech primièr de la lenga de cada pòble òm pòt pas se dire democrata.
Es una de las rasons , mas que n'i a un fum d'autras ; perqué Franca, Espanha son pas de democracias e qu'o foguèron pas jamai.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari