Lo 13 d’abril de 2015 serà probable un dels jorns mai sorns de la literatura mondiala. Del temps que defuntava l’escrivan alemand Günter Grass, lo Mond aprenguèt la mòrt d’un autre grand autor, l’escrivan e jornalista uruguaian Eduardo Galeano. Moriguèt en seguida d’un càncer del palmon, a l’espital, dins la vila ont èra nascut en setembre de 1940, Montevideo. Lo cafè Brasilero, al centre istoric de la capitala d’Uruguai, aculhirà pas pus son client abitual, que i anava sovent amb l’arquitècte Mariano Arana o lo poèta Mario Benedetti (1920-2009).
 
Coma jornalista, comencèt sa carrièra fòrça jove, al mièg de milanta mestièrs, a 14 ans, quora vendèt sa primièra caricatura politica al setmanièr socialista El Sol, e ja s’atraguèt la censura. Puèi, a la començança dels ans 1960, menèt la redaccion del setmanièr influent Marcha, abans d’editar, pendent doas annadas de 1964 enlà, lo jornal Época.
 
Totun, es en 1971, amb la publicacion de son assag Las Venas Dobèrtas de l’America Latina, que venguèt subran celèbre e una figura de l’esquèrra latinoamericana. Lo libre denóncia l’esplecha dels pòbles d’America Latina pels estats europèus del sègle XV al sègle XX, e es encara uèi una referéncia de l’anticolonialisme e de l’altermondialisme, que son autor i participèt. Lo 18 d’abril de 2009, a la Cinquena Cima de las Americas, lo president veneçolan Hugo Chávez ne regalèt un exemplar a son omològ estatsunidenc Barack Obama. Tanben, las dictaturas latinoamericanas dels ans 1970 consagrèron son libre coma una òbra màger en tot la censurar e interdire, e Galeano aguèt de fugir son país en 1973 a causa d’un còp d’estat. S’installèt en Argentina, ont fondèt la revista Crisis, abans de ne partir en 1976 pr’amor d’un autre putsch. Visquèt a Barcelona fins en 1985, quand tornèt en Uruguai, ara en transicion democratica.
 
Malgrat la celebritat internacionala que la li portèt l’assag, Eduardo Galeano estonèt totòm en afortissent en 2014 que seriá pas pus capable de legir son libre: “Per ieu, aquela pròsa de l’esquèrra tradicionala es fòrça languissenta. Mon fisic o suportariá pas. Aquò me mandariá a l’espital.”
 
Famós per son activisme umanista, qu’exprimissiá per exemple dins son tèxt Lo drech de pantaisar, Galeano es tanben conegut per un raconte en tres partidas, Memòria del fuòc, publicat en 1982. Unanimament onorat per la critica, l’autor i relata l’istòria de las Americas de la conquèsta de 1492 a l’epòca contemporanèa.
 
Traducha en un vintenat de lengas, l’òbra d’Eduardo Galeano o es pas encara en occitan...