Felip Gardy es un especialista de la literatura occitana. Publiquèt mantes estudis, tant sus la literatura anciana coma modèrna. Aprèp las despartidas de Pèire Bèc e de Robèrt Lafont es probablament un dels melhors cercaires del moment sul sicut. Regretam d’aver pas mantes exploraires de nòstra literatura. Es damatjós pels legeires, plan solide, mas es tanben de plànher pels quites escrivans qu’an rarament un agach sus lo trabalh. Un agach non pas objectiu, qu’es impossible, mas un agach nèutre. Tot aquò fa pas, un còp de mai, que soslinhar lo voide engertable que patissèm dins lo domeni de la critica literària en domeni occitan. Parli pas aquí de las simplas presentacions d’obratge coma ne pòdi far ieu, mas d’una vertadièra critica apevada sus una erudicion consistenta. Per totas aquestas rasons aqueste obratge de Felip Gardy es d’ont mai preciós.
 
Avèm aquí, o gausi escriure, un ensag extra-ordinari. Es quasi un libre poetic sus la poesia. Per certans passatges, talament l’estrambòrd de l’autor es patent de cap en cima de l’obratge, òm jurariá que lo libre es estat escrich en pròsa poetica. E mai, a i soscar plan, es un pauc natural que la poesia se venga mesclar a la poesia. Cossí parlar de la poesia autrament que subjectivament? De ne parlar amb son èime pròpri? Cada tèxte poetic (e pus generalament literari) passa inevitablament al curvèl del legeire e, coma d’evidéncia, cada legeire a un curvèl que li es personal. Aqueste depend de la sensibilitat e del viscut de cadun. Se me pòdi exprimir atal, totòm a pas lo meteis nombre d’ASA sus sa pellicula. Que siá simple legeire o critic literari de tria.
 
Amb Felip Gardy, sèm servits. Semblariá que l’òme foguèsse de longa —e dempuèi de temps— a cabussar dins lo banh de la poesia occitana. E mai a pas mina d’esitar a cambiar las aigas de sos banhs. Passa prèstament e valorosament d’un estil a l’autre, d’una escòla a l’autra. Se congosta a nos far despartir sas impressions de receptor sensorial. Es un vertadièr plaser de legir sos estaments d’arma subre tal poèma o sus tal autre. I va per cadun de sas tòcas leugièras. Los met pas sus una taula de disseccion coma plan de scientifics, s’èran estats a la siá plaça, aurián pogut n’èsser estats temptats. Parla de cadun amb lenitat e delicadesa. Es almens atal qu’o ai ressentit a la lectura de son ensag.
 
A sauput barrejar totes los poèmas prepausats dins una mena d’ensalada poetica de las pus ricas e de las pus sensiblas. Es aquí un dels meritis de l’obratge. Mas, plan solide, es pas lo sol. Mina de res, l’autor pèrd pas jamai de vista l’amira analitica del trabalh. D’aqueste ponch de vista sa competéncia es incontestabla e fa miranda. L’espet, presentament, es que Felip Gardy a sauput conjugar rigor scientifica e leugieretat del compte rendut. Qualques còps, lo legeire a quitament l’impression de venir lo confident de l’autor quand aqueste expausa un sentiment personal sus tala pèça poetica e tala autra. Daissa pas al legeire de far lo trabalh a sa plaça, mas ten a çò qu’aqueste demòre al pus prèp de sa demostracion, o puslèu de sa proposicion. Es aquí que residís la fòrça del libre: dins la calor de son escritura, dins la recèrca de la complicitat del public.
 
Quand lo legeire abandona lo libre, que n’es arribat al ponch final, a lo cap plen de poesia occitana. A pas, alavetz, qu’una enveja. Anar furgar dins sa bibliotèca e tornar esposcar los recuèlhs de Rosalina Roche; Marcèla Delpastre; Renat Nelli; Jòrdi Rebol; Leon Còrdas; Joan Mozat; Pèire, Max e Ives Roqueta; Carles Camprós; Robèrt Allan; Robèrt Lafont e totes los e las qu’an trabalhat la poesia entre los ans 1940 e 1990. Cinquanta ans de poesia occitana qu’an fach aquel archipèla d’escritura tan plan presentat per Felip Gardy dins aqueste volum que marca una estapa dins l’anar de nòstra literatura nacionala. Espèri qu’aurem pas a esperar cinquanta ans de mai per tornar far lo ponch sus l’escritura poetica occitana.
 
La quita cobèrta del libre, deguda a Alan Kaiser, val lo còp d’uèlh. Gasta pas jamai que lo contenent valga l’excelléncia del contengut.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 

---

GARDY, Felip, 1992, Une écriture en archipel, Federòp, 158 paginas