José-Luis Concepción es canari, nascut dins l’illa de la Palma. Tre jove, dins son vilatge natal, se trachèt d’aprene la musica mai o mens tradicionala de son illa. S’interessèt tanben a l’istòria de son país. D’una familha, paura deguèt trabalhar d’ora per se ganhar las trempas. Prenguèt de corses del ser e atal capitèt a aver lo bachelierat. Puèi, partiguèt viure e trabalhar qualques annadas en Anglatèrra. Quand tornèt al país, l’amor de la pàtria lo tornèt prene. S’interessèt a totes los aspèctes tocant las Canàrias, mas subretot a son istòria e a sas tradicions popularas. Menèt d’estudis sus aquel tèma e publiquèt dins mai d’un libre los resultats de sas recèrcas.
Çò que l’autor planguèt de totjorn, èra lo manca d’obratges tocant l’istòria preïspanica de son país. Coma s’abans qu’Espanha s’impausèsse i aviá pas agut de vida sus aquel archipèla. Tre la debuta de l’obratge deplora que “La majoritat dels canaris sabon gaire de causas subre çò que foguèron los guanches”. Mas çò que l’embufava mai èra lo pauc d’apeténcia del canaris per lor pròpria cultura. De fach, José-Luis Concepción refusa l’assimilacion totala dels canaris coma quicòm de definitivament aquerit. Es la rason per la quala se trachèt de far editar e difusar de libronèls didactics que totòm los poguèsse legir. El meteis n’escriguèt qualques unes: Costumas e tradicions de las Canàrias; Los remèdis populars a las Canàrias; Los noms pròpris guanches; e mantes encara…
Amb aqueste, Los guanches que subrevisquèron e lor descendéncia, l’autor ensaja d’atraire d’entendement de sos conciutadans sul periòde preïspanic de las illas. Dins los primièrs capítols relata d’invasion militara de las illas, cronologicament las unas aprèp las autras. De mercés a de documents fins alara jamai publicats per colonizaire, fa la demostracion que l’istòria d’un país vencut es totjorn la que l’ocupant li vòl ben balhar. Atanben son ambicion es de restablir qualques vertats istoricas.
Mas se sentís que, se lo trabalh prepausat es estat fach dins las règlas que necessitan tota recèrca scientifica, José-Luis Concepción trabalha tanben —e benlèu subretot— dins una amira militanta. Sa tòca es clarament de desalienar, aitant coma se pòt, son pòble. Sabèm pas quin es exactament son posicionament sus l’escaquièr politic archipelian, mas podèm supausar qu’es un nacionalista actiu.
La primièra de las tres parts que compren lo libre es consagrada a l’origina e al biais de viure dels guanches. Per çò qu’es de las originas, d’ara enlà, e ara dempuèi qualques tempses, la sciéncia es pro clara sul sicut: los canaris son d’origina berbèra. José-Luis Concepción confirma la causa mas, segon el, los canaris o sabon pas pro. Per el es l’escasença d’o remembrar un còp de mai. En mai de las originas, l’autor menèt de recèrcas per ensajar de ne saber mai sus certans subjèctes coma l’organizacion politica e sociala dels guanches abans la colonizacion. Estudièt tanben los vestits, l’alimentacion e mantas causas tocant aquel pòble. Ça que la, podèm èsser decebuts del resultat. Malgrat tota la bona volontat de l’autor, las pròvas per avançar dins aquestes domenis son menèlas e permeton pas una progression espetarranta.
La segonda part del volum es consagrada a la conquista militara de las illas. Aquí se pòt cada jorn progressar compte tengut que se descobrís encara de documents escriches sus la colonizacion de l’archipèla. Mas José-Luis Concepción preven que, solide, totes aqueles documents an per origina lo colonizaire. Tant val dire que devon èsser preses amb precaucion e quitament interpretats en se tornant metre dins lo contèxte e la psicologia de l’epòca.
Se certanas illas resistiguèron gaire, d’autras se batèron amb coratge e determinacion. Calguèt als espanhòls qualques decennis per las sometre d’afièch. Aquel capítol es interessant dins la mesura ont la quantitat importanta dels documents escriches permeton de conéisser, pauc o pro, las campanhas militaras que foguèron menadas contra los guanches. Atal los noms de certans reis son tornats al pòble e començan de demorar dins sa memòria. Es atal que la vergonha s’escafa pauc a cha pauc de las mentalitats canàrias. Es pas, aquò va solet, per desagradar a José-Luis Concepción.
La tresena e ultima part es consagrada ela a l’assimilacion que seguiguèt la colonizacion e a la subrevivença de çò que demòra de la cultura guancha. Lo chaple faguèt que, segon las estimacions de mai d’un cercaire, un tèrç de la populacion foguèt tuada o deportada coma esclaus. Los que demorèron sus las illas foguèron manu militari batejats, amb de noms espanhòls, plan solide. D’aquí poguèt començar una assimilacion de fòrça que se faguèt al pas de corsa. Non pas que los espanhòls sián estats de colonizaires mai marrits que los autres colonizaires, mas, aquò se sap ben pro: un colonizaire es un colonizaire. Las tèrras melhoras foguèron atribuidas a de colons espanhòls e las pus pauras demorèron als canaris.
Ça que la, totòm es d’acòrdi, e mai José-Luis Concepción, per reconéisser que gràcias a lor intelligéncia e a lor volontat d’aprofiechar los progrèsses tecnics, los canaris se daissèron assimilar sens tròp reguitnar. Autre element de prene en compte, l’archipèla aprofechèt un bon desvolopament economic al moment de la colonizacion espanhòla de l’America del Sud. Las Canàrias venguèron una mena de plataforma de transicion maritima entre la peninsula e lo mitan del continent american. D’alhors, aprèp l’independéncia dels estats sud-americans, las Canàrias tornèron caire dins lo desmembrièr del reialme espanhòl. Las tèrras d’America del Sud essent pus ricas e de melhor trabalhar que non pas las de las Canàrias, planes foguèron los illèirs que s’exilièron enlà. Foguèt aitant de perdut per la cultura pròpria de l’archipèla.
Atanben quand José-Luis Concepción ensaja de recensar çò que ne demòra, la recòlta es tras que magra. Mas rai! Qualques còps cal pas grand causa per tornar espèr al mond. Es almens çò qu’espèra l’autor del libre. Se pòt pas dire que faga pas çò que cal per aquò. Mercés a el.
Sèrgi Viaule
CONCEPCIÓN, José-Luis, 2009, Les Guanches qui ont survécu et leur descendance, M.E. Lorenzo Rodríguez, 95 paginas
Çò que l’autor planguèt de totjorn, èra lo manca d’obratges tocant l’istòria preïspanica de son país. Coma s’abans qu’Espanha s’impausèsse i aviá pas agut de vida sus aquel archipèla. Tre la debuta de l’obratge deplora que “La majoritat dels canaris sabon gaire de causas subre çò que foguèron los guanches”. Mas çò que l’embufava mai èra lo pauc d’apeténcia del canaris per lor pròpria cultura. De fach, José-Luis Concepción refusa l’assimilacion totala dels canaris coma quicòm de definitivament aquerit. Es la rason per la quala se trachèt de far editar e difusar de libronèls didactics que totòm los poguèsse legir. El meteis n’escriguèt qualques unes: Costumas e tradicions de las Canàrias; Los remèdis populars a las Canàrias; Los noms pròpris guanches; e mantes encara…
Amb aqueste, Los guanches que subrevisquèron e lor descendéncia, l’autor ensaja d’atraire d’entendement de sos conciutadans sul periòde preïspanic de las illas. Dins los primièrs capítols relata d’invasion militara de las illas, cronologicament las unas aprèp las autras. De mercés a de documents fins alara jamai publicats per colonizaire, fa la demostracion que l’istòria d’un país vencut es totjorn la que l’ocupant li vòl ben balhar. Atanben son ambicion es de restablir qualques vertats istoricas.
Mas se sentís que, se lo trabalh prepausat es estat fach dins las règlas que necessitan tota recèrca scientifica, José-Luis Concepción trabalha tanben —e benlèu subretot— dins una amira militanta. Sa tòca es clarament de desalienar, aitant coma se pòt, son pòble. Sabèm pas quin es exactament son posicionament sus l’escaquièr politic archipelian, mas podèm supausar qu’es un nacionalista actiu.
La primièra de las tres parts que compren lo libre es consagrada a l’origina e al biais de viure dels guanches. Per çò qu’es de las originas, d’ara enlà, e ara dempuèi qualques tempses, la sciéncia es pro clara sul sicut: los canaris son d’origina berbèra. José-Luis Concepción confirma la causa mas, segon el, los canaris o sabon pas pro. Per el es l’escasença d’o remembrar un còp de mai. En mai de las originas, l’autor menèt de recèrcas per ensajar de ne saber mai sus certans subjèctes coma l’organizacion politica e sociala dels guanches abans la colonizacion. Estudièt tanben los vestits, l’alimentacion e mantas causas tocant aquel pòble. Ça que la, podèm èsser decebuts del resultat. Malgrat tota la bona volontat de l’autor, las pròvas per avançar dins aquestes domenis son menèlas e permeton pas una progression espetarranta.
La segonda part del volum es consagrada a la conquista militara de las illas. Aquí se pòt cada jorn progressar compte tengut que se descobrís encara de documents escriches sus la colonizacion de l’archipèla. Mas José-Luis Concepción preven que, solide, totes aqueles documents an per origina lo colonizaire. Tant val dire que devon èsser preses amb precaucion e quitament interpretats en se tornant metre dins lo contèxte e la psicologia de l’epòca.
Se certanas illas resistiguèron gaire, d’autras se batèron amb coratge e determinacion. Calguèt als espanhòls qualques decennis per las sometre d’afièch. Aquel capítol es interessant dins la mesura ont la quantitat importanta dels documents escriches permeton de conéisser, pauc o pro, las campanhas militaras que foguèron menadas contra los guanches. Atal los noms de certans reis son tornats al pòble e començan de demorar dins sa memòria. Es atal que la vergonha s’escafa pauc a cha pauc de las mentalitats canàrias. Es pas, aquò va solet, per desagradar a José-Luis Concepción.
La tresena e ultima part es consagrada ela a l’assimilacion que seguiguèt la colonizacion e a la subrevivença de çò que demòra de la cultura guancha. Lo chaple faguèt que, segon las estimacions de mai d’un cercaire, un tèrç de la populacion foguèt tuada o deportada coma esclaus. Los que demorèron sus las illas foguèron manu militari batejats, amb de noms espanhòls, plan solide. D’aquí poguèt començar una assimilacion de fòrça que se faguèt al pas de corsa. Non pas que los espanhòls sián estats de colonizaires mai marrits que los autres colonizaires, mas, aquò se sap ben pro: un colonizaire es un colonizaire. Las tèrras melhoras foguèron atribuidas a de colons espanhòls e las pus pauras demorèron als canaris.
Ça que la, totòm es d’acòrdi, e mai José-Luis Concepción, per reconéisser que gràcias a lor intelligéncia e a lor volontat d’aprofiechar los progrèsses tecnics, los canaris se daissèron assimilar sens tròp reguitnar. Autre element de prene en compte, l’archipèla aprofechèt un bon desvolopament economic al moment de la colonizacion espanhòla de l’America del Sud. Las Canàrias venguèron una mena de plataforma de transicion maritima entre la peninsula e lo mitan del continent american. D’alhors, aprèp l’independéncia dels estats sud-americans, las Canàrias tornèron caire dins lo desmembrièr del reialme espanhòl. Las tèrras d’America del Sud essent pus ricas e de melhor trabalhar que non pas las de las Canàrias, planes foguèron los illèirs que s’exilièron enlà. Foguèt aitant de perdut per la cultura pròpria de l’archipèla.
Atanben quand José-Luis Concepción ensaja de recensar çò que ne demòra, la recòlta es tras que magra. Mas rai! Qualques còps cal pas grand causa per tornar espèr al mond. Es almens çò qu’espèra l’autor del libre. Se pòt pas dire que faga pas çò que cal per aquò. Mercés a el.
Sèrgi Viaule
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Las ilhas Canarias fogueron pas conquerides per Espanha, un país que a l'epoca de la conquesta existià pas. Los conqueridors de las Canarias o fagueron en nom del rei de Castela. Los primièrs conquistadors -Béthencourt e Cia.- eran franceses, de la Normandià, cresi. Mas los canaris fan sempre pars pro toto, que es plan comode.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari