Ja vos diguèrem, ièr, que Belgica aviá pogut estampar de pèças de moneda de colleccion de 2,50 èuros, commemorant la Batalha de Waterloo, malgrat la temptativa de vèto de la diplomacia francesa.

Mas uèi es lo jorn exacte del bicentenari. Lo 18 de junh de 1815, l’armada imperiala francesa perdèt contra una coalicion de monarquias europèas (Reialme Unit, Païses Basses, los estats alemands dels Reialmes d’Hannover e de Prússia e dels Ducats de Bronswiek e de Nassau). Coma o cantèt lo famós poèma de Victor Hugo L’expiation (L’expiacion), la desfacha francesa aguèt luòc pr’amor de l’abséncia de las tropas del Marescal Grouchy, qu’empediguèt pas l’arribada dels prussians comandats per Blücher. Privat de sa drecha, lo despòta francés d’origina còrsa Napoleon Ir, qu’èra a ganhar, perdèt lèu-lèu una victòria possibla que se cambièt en desrota.

Aquela batalha dins la plana bèlga arrestèt de biais decisiu l’espandiment francés en Euròpa. Nascut en Corsega Napoleone di Buonaparte, l’oficièr eroïc e lo brilhant estratèg, vengut Napoléon Bonaparte, foguèt d’en primièr un general republican, actor màger de las conquistas territorialas francesas, en particular dins la Campanha d’Itàlia de 1796 a 1797. Après prene lo poder mejançant lo còp d’estat del 18 de brumari an VIII (de la Republica, çò es lo 9 de novembre de 1799 dins nòstre calendièr), installèt un regim personal autoritari e nepotista, d’en primièr de forma republicana (lo Consolat, 1799-1804), puèi monarquica (l’Empèri, de 1804 a 1814, e, après son retorn d’exili de l’illa d’Elba, los Cent Jorns de l’an 1815). Son règne de fèrre correspondèt al periòde de dominacion maximala de França sus Euròpa: per exemple, Catalonha, los Païses Basses o Toscana foguèron de territòris franceses, e installèt en Espanha, en Itàlia o en Alemanha de reialmes vassals fisats a de membres de sa familha.

Après la Batalha de Waterloo, Napoleon Ir abdiquèt en favor de son tras que jove filh “lo Rei de Roma”, mas aqueste, Napoleon IId, regnèt pas, e tornèt Loís XVIII, fraire de Loís XVI, que restaurèt la monarquia borbonosa. Lo tiran descasut finiguèt sa vida dins un segond exili, dins la luenchenca illa britanica de l’Atlantic Sud, Santa Elena, ont anava morir en 1821.

Cèrtas, la desfacha de Waterloo foguèt un trist eveniment per l’estat francés, mas d’un ponch de vista universal, tanben foguèt una desfacha de l’imperialisme.

D’un ponch de vista occitan, Niça, qu’aviá resistit a las atrocitats de l’armada francesa amb la resisténcia dels Barbets, tornèt al Reialme de Piemont-Sardenha, e un ancian marescal de Napoleon, lo bearnés Joan Batista Bernadòta, ja èra vengut prince de Suècia, que la dirigissiá despuèi 1811.

En 1818, lo coronèron rei de Suècia jol nom de Carles XIV Joan. La dinastia suedesa que fondèt règna encara. Los reialmes mai duradisses son pas los que las gents creson, de còps.