Solide n’es pas un libe sancèr en òc, mes lo gascon qu’i a la soa plaça. Tots los mejans son bons per har conéisher lo passat nòste dens lo bon sens. En contant, a còps, hèitas dont l’istòria oficiau non parla briga. Exemple dab ua BD interactiva —donc innovanta tanben suu plan tecnic— que met en scena lòcs, monuments, païsatges o activitats desbrombadas d’un bèth tròç de la còsta gascona.

Establida per avalorar lo patrimòni culturau, istoric e naturau deu país administratiu “Lanas Natura Còsta d’Argent” —autament dit Maransin e Bòrn—, ua BD interactiva vien de paréisher. Lo dessenhaire Patrici Cablat a tribalhat dab B. Boyrie-Fénié, lingüista e istoriana, entà establir lo scenari d’aquera benda d’imatges qui a l’originalitat d’estar “interactiva”. Aquò vòu díser que, dab de temps en quan un còde QR dens lo canton d’ua vinheta, lo lector pòt dab lo son esmartfòn (telefòn portable) anar sus un site Internet de musèu o véder un filmòt de presentacion. De qué apregondir la descobèrta d’aqueth territòri  de la còsta gascona on se mesclan estanhs, grans pinhadars de las dunas e de las letas deu litorau, e passat londanh deus vilatges, a còps desconeishut. Capvath los sègles, de l’Atge deu Fèr (ciutat de Losa a Sanguinet) a l’epòca nòsta, en passar per l’Edat mejana o lo temps, brac, deus idravions a la basa Latécoère deus Hortiquets a Biscarròssa, qu’i a ueit petitas istòrias imatjadas. Que s’apujan sus detalhs o hèits confirmats preu tribalh deus arqueològs e deus istorians en generau; o lavetz, d’un biaish mei plasent, sus hèitas demoradas au hons de la memòria collectiva. Per exemple, fondat sus ua vidèo d’“Empreintes landaises”, on es contada ua plasenta benaleja d’aqueth excellent vin de Porto arribat en 1918 sus la plaja, entre Contis e l’Especièr.
 
 
Deu gascon dens la BD
 
Dens los noms de lòcs, sovent desformats sus las mapas, o dens quauquas expressions que salheishen au detorn d’un dialòg, los autors de la BD n’an pas oblidat lo gascon nòste. E posquin atau los edils e autes responsables de la promocion toristica avalorar aqueth cabau deu patrimòni nòste! Azard de las tumadas dens l’actualitat, lo Fèlix Arnaudin, qui hè actuaument l’objècte d’ua bèra exposicion de las soas fotografias au Musèu d’Aquitània a Bordèu, a la soa plaça dens aquera benda dessenhada. Com aurén podut estremà’u, d’efèit, mentre qu’a sabut gahar e fixar tant de causas dont sabè qu’anavan desparéisher dens los païsatges deus quartièrs de Mamisan, Pontens e autas termièras deu País de Bòrn? Patrici Cablat d’alhors a sabut modular lo son dessenh dens las colors e ambients de la celèbras placas fotograficas deu “Pèc” de la Bohèira.
 
 
 
 
Joan Jacme Fénié
 
 
 
 

---

CABLAT, Patrice, & BOYRIE-FÉNIÉ, Bénédicte, Les secrets de la forêt océane, 2000 ans d’histoires du Pays Landes Nature Côte d’Argent, Éditions Sud-Ouest, (dab l’ajuda deu conselh departementau de las Lanas, de la region d’Aquitània e de France Bleu Gasconha), 45 paginas, 14,90 èuros.