Quand vegèri sus sa laissa lo libre de Coleta Milhé dins una librariá bèla de Tolosa e que ne legiguèri son títol, Cossí soi venguda antropològa e occitana, me pensèri que se tractava d’un raconte autobiografic interessant. La quita presentacion de quatrena de cobèrta podiá daissar entreveire una experiéncia excepcionala. M’enganèri, o foguèri enganat, per una presentacion que qualificarai de comerciala. Se tracta d’un jornal de recèrca, d’una mena de cronica jalonant una recèrca scientifica.
 
De Coleta Malhé sabèm pas grand causa que la quatrena de cobèrta nos entresenha pas gaire sus la biografia de l’autora. Mas, a çò qu’avèm pogut trapar dins lo còr del libre e sus la tela Internet, ne podèm deduire que l’autora es originària de Bearn. Es una femna que tornèt prene d’estudis tard. D’estudis en antropologia a l’universitat de Bordèu. Lo tèma de sas recèrcas portèt dins un primièr temps sul movement de las Calandretas en Bearn. Per contra, la siá tèsi, lo moment vengut, portariá sus l’abséncia de movement politic dintre lo combat occitanista; sempre tocant l’airal bearnés. Per çò que ne sabi, una afirmacion a mitat vertadièra que li’n daissi la responsabilitat.
 
Cossí soi venguda antropològa e occitana es un obratge pro tecnic per dire pas qu’o es completament. Cèrtas reflexions epistemologicas sul cossí produire d’aisinas de coneissenças que correspondan als critèris scientifics en vigor e, s’aquò’s èra possible, reconeguts mondialament per la comunautat universitària. Coma o vesètz, res de plan mirific, al contrari, tot çò que pòt èsser repulsiu a la longa. E de longors n’i a bodre. Vos remembri en passant que quand entamenatz lo libre n’avètz per 270 paginas. Engolir 270 paginas de pensaments epistemologics, vos asseguri que cal aver un estomac de betum. “E perqué fau atal mentre que poiriái far autrament?” “Qual sap se fau coma cal?” “E se fasiái autrament, quinas ne serián las consequéncias subre lo resultat escomptat?” “E que va dire mon director de tèsi?” Siá dich en passant lo director de tèsi es fòrça present dins aqueste jornal que sembla de virar de còps al jornal intim.
 
Un moment donat dins aqueste obratge, Coleta Milhé trissa de sucre sus las esquinas de dos cercaires occitans. Los acusa d’aver volgut far òbra scientifica sens aver, dins lors comportaments sociologics e lors accions, servat la distància necessària entre eles e las gents estudiadas. A çò que sabi, los cercaires en question aguèron de longa consciéncia de lor implicacion dins lo movement occitanista, e quitament dins lo movement politic occitan. Adoncas an pas enganat degun, e subretot —aquò’s important dins aquelas menas d’encaminaments— se son pas autoenganats.
 
Se la lectura del libre retrachant l’elaboracion d’una tèsi es francament penibla, per contra la tèsi, Pragmatica de l’utopia occitana: lo ponch de vista bearnés, elaborada jos la direccion de Bernard Traimont e sostenguda en 2008, auriá pogut èsser d’un grand interès pel movement occitanista e mai que mai pel movement politic occitan. Aquela contribucion critica auriá benlèu pogut ajudar per alestir e refortir l’avenidor de l’occitanisme politic. La question qu’ensaja d’aprigondir aquela mena de recèrca scientifica es primordiala per nautres que, d’efièch, avèm besonh de saupre perqué lo movement politic a talament de mal de se desvolopar en Occitània en general, e en Bearn en particular. S’escrivi al condicional es per çò que lo resultat d’aqueste trabalh es pas estat publicat.
 
Regrèti personalament de poder pas conéisser las conclusions d’aquela recèrca. Tornem o dire, es a partir de cèrts estudis atals que lo movement politic occitan poiriá benlèu, e sonque s’aquò ne vira, adaptar son accion de terren. Es un tal agach extèrne eissit d’una metodologia scientifica que nos es necite per poder avançar. Mas quora serà publicada aquesta tèsi, s’o es un jorn? Mistèri e interrogacion! Seriá pecat que nos faguèsson beure la gaspa e que lo formatge demorèsse embarrat dins los tiradors.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 

---

MILHÉ, Colette, 2011, Comment je suis devenue anthropologue et occitane, Le Bord de l’Eau, 270 paginas 
 
 

---

Domenja Lekuona entrevistèt Colette Milhé sul programa En Ondas, que podètz escotar en linha.