Vertadèira vedeta medievau dau règne espantant, Alienòr d’Aquitània a hèit vàder ua literatura abondosa. Per s’i arretrobar e comprene un chic mélher lo personatge, un abecedari plan bastit e ric de referéncias hè lo punt.

Que saben que, deu costat de las Corbièras, tot es vadut “catar”, o quasiment. Deu costat de Bordèu e d’Aquitània en generau, que’s reclaman sovent d’Alienòr. En aquestes temps on tot es comunicacion e mercaderias, que pòt ajudar en tèrmis de comèrci o de torisme. En har parlar la qui estó duquessa de la (ja) grana Aquitània e successivament reina de França e d’Anglatèrra, Katy Bernard destaca la recuperacion contemporanèa d’aquera extraordinària Alienòr, vaduda de cap a 1122-1124 e morta en 1204: autoestrada A65, cervesa, ostaleria, maisons de retirada, societats barrejadas… D’aquò, rai! L’obratge que signa aquera universitària, mèsta de conferéncias d’occitan a l’Universitat de Bordèu-Montanha, balha fins e complets esclairatges sus aquera “hemna-sègle” deu destin singular dont l’“aura” encara luseish.
 
Publicat per las edicions bordalesas Confluences, lo libe Les mots d’Aliénor que’s defen d’aver ua amira universitària. Egau, que s’apièja sus nombrosas citacions, referéncias sabentas e comparasons crotzadas. Bastit en forma d’abecedari, qu’invita lo lector a’s passejar dens lo temps, las tèrras, los hialats e la larga familha d’aquera “estela” de l’Edat Mejana dont l’existéncia n’estó pas totun un camin d’arròsas.
 
Atau, d’Alienòr a Westminster (abadia on coronavan ja los sobirans anglés), que descobreishen o apregondeishen hòrt d’autes personatges (l’oncle Ramon de Peitieus, Ricard Còr de Leon…), lòcs (Fontebraud on la reina jad per l’eternitat) e concèptes (lengas, Orient…). Que rebaten estancs e preocupacions de la qui, a la fin de la soa longa vita, èra un chic la “granmair” d’Euròpa tota. Mair de dètz dròlles, qu’avó, entretant, un arrèrhilh emperador roman germanic (Oton IV de Brunswick), ua arrèrhilha (Blanca de Castelha) reina de França e mair d’aqueth “brave” sent òmi de Loís IX… Shens oblidar, suu tròn d’Anglatèrra, lo son hilh Joan shens Tèrra e lo son arrèrhilh Enric III…
 
 
Trobadors
 
Katy Bernard qu’acompanha hòrt de las soas notícias —que, abilament, hèn parlar o soscar l’Alienòr— dab tèxtes en lenga d’oïl (especiaument lo “champanhòu” deus “trobaires” o “trouvères” com ic escriven en franchimand), en anglés (tròç deu King John de Shakespeare) e susquetot en occitan. E l’universitària, especialista deus trobadors, que tira donc deu desbromb —lhevat preu petit mond deus sabents virats cap a la literatura occitana medievau— utils e largs tròç de Jaufre Rudèl, princi de Blaia, de Bertran de Bòrn, senhor d’Autafòrt, o de Bertran de Ventadorn qui passèt per estar hòrt amistós dab la bèra duquessa.
 
Aqueth abecedari qu’aliga sciéncia e prètzhèit de pedagogia. Qu’intègra donc tanben entradas utilas sus la fina amor, l’amor perfèit, sus la nocion de cort itineranta, deu Palais de l’Ombrèira a Bordèu dinc a Peitieus e autes castèths, o sus dus personatges qui, haut o baish, e’s pelegèren dab la Dauna, l’abat Suger, abat de Saint Denis, e Thomas Becket, arquevesque de Canterbury. Illustracions ben causidas (enluminaduras per la màger part tiradas deus pergamins medievaus) completan beròiament aqueth bèth obratge.
 
 
 
 
Joan Jacme Fénié
 
 
 

---

BERNARD, Katy, 2015, Les mots d’Aliénor, Aliénor d’Aquitaine et son siècle, Confluences, 275 paginas, 18 èuros