La Batalha de Murèth es un episòdi màger de la Crosada, crucial per l’istòria d’una partida d’Occitània. Menadas pel rei Pèire IId d’Aragon e lo comte Ramon VI de Tolosa, las fòrças occitanas, catalanas e aragonesas s’uniguèron per afrontar los crosats del rei de França, menats per Simon de Montfòrt. Lo rei Pèire IId d’Aragon moriguèt al prat batalhièr e son armada, dispersada, foguèt vencuda pels crosats.

Se complís uèi 802 ans de la Batalha de Murèth (Gasconha Tolosana), que marquèt lo començament de l’ocupacion e la dominacion francesa dins certanas zònas centralas dels païses occitans, e la fin de l’espandiment transpirenenc dels reis d’Aragon. Jol pretèxt d’eradicar lo catarisme, l’armada crosada del rei de França, a partir de 1209, desferma la barbariá dins divèrsas vilas occitanas amb la benediccion del Papa Innocenci III. Après lo chaple de Besièrs e la presa de la Ciutat de Carcassona (1209), Simon IV de Montfòrt s’apoderèt de las tèrras dels vescomtats de Ramon Rogièr Trencavèl, abans d’atacar lo Comtat de Tolosa.
 
En realitat, aquela crosada èra pas qu’una guèrra de conquista. Lo rei Pèire IId d’Aragon, comte de Barcelona e senhor de Montpelhièr, èra sobeiran de mantes senhors lengadocians, demest los quals i aviá lo vescomte Trencavèl, que moriguèt embarrat dins la trapa de son pròpri castèl après la presa de Carcassona, un vescomtat qu’après l’usurpèt Simon de Montfòrt e que lo rei Pèire IId lo deguèt reconéisser de fòrça per ensajar d’arrestar aqueles chaples en tèrras occitanas.
 
Lo 10 de setembre de 1213, las tropas del rei Pèire IId s’uniguèron amb las tropas de sos aligats occitans a Murèth, vila qu’èra ja estada presa per l’armada crosada, e i esperèron l’arribada de las tropas catalanas. Sus plaça s’elaborèt l’estrategia de la batalha, qu’es estada fòrça contestada. La nuèch de l’11 al 12 de setembre, Pèire IId e Simon de Montfòrt passèron la nuèch en velha, lo primièr en jasent amb una femna, e l’autre en pregant dins una capèla. A l’entorn de 7 oras e mièja del matin de dijòus 12, Pèire IId anèt a la messa e se reüniguèt puèi amb los caps de son armada per preparar la batalha. Començada la confrontacion sul prat batalhièr, l’impacte de las doas formacions èra d’una granda brutalitat. Sembla que lo bruch dels còps de las armas èra tan fòrt que semblava que ploguèsson de pigassas. Mas çò que degun imaginava pas, es que los crosats despassarián las nòrmas de la cavalariá, e dins un acte desonorant per l’epòca, mandarián dos assassins per tuar lo rei.
 
Aquel jorn, Pèire IId èra pas abilhat amb los vestits que l’identificavan coma rei. Mas après veire qu’assassinavan lo que las portava en sa plaça, dins un acte de coratge, o benlèu de manca de sen, cridèt: “El rei, heus-el aquí!” (“Lo rei, l’avètz aicí!”), en trobant aital la mòrt en mans dels assassins enviats per Simon de Montfòrt. Son armada, presa de panica, comencèt la retirada en desbandada e l’armada tolosana, qu’aviá pas encara participat a la batalha, se vegèt desbordada per una avalanca desordenada de soldats en retirada que l’empedissiá d’avançar per atacar. Aquela situacion foguèt aprofechada pels crosats per provocar un chaple dels soldats, que la majoritat èran de pedons occitans que foguèron escotelats mentre que se retiravan.
 
Pels crosats e pel rei de França, aquela victòria èra produch d’un miracle; pels aragoneses, catalans e occitans, foguèt una vertadièra desfacha. L’interpretacion medievala de la batalha foguèt clara: Dieu èra del costat de Simon de Montfòrt e de la Crosada, e castiguèt Pèire IId pels sieus pecats, per èsser del costat dels erètges. Los crosats avián vencut a una armada superiora en nombre.
 
Mai d’un document nos son arribats a l’entorn dels eveniments e del desnosament d’aquela jornada: demest eles lo Libre dels faches, de son filh Jaume Ir, qu’en essent encara un enafant demorava en mans de Simon de Montfòrt, fins que lo papa Innocenci III obliguèt de cedir la tutèla de l’enfant als Templièrs del Reialme d’Aragon. Pendent sa minoritat d’edat, demorèt en Montson jos la tutèla del mèstre de l’òrdre, Guilhèm de Montrodon, amb son cosin de la meteissa edat, lo comte de Provença Ramon Berenguièr V.
 
Jaume Ir vendriá un pauc puèi comte de Barcelona e rei d’Aragon, e qualques annadas mai tard tanben rei de Valéncia e de Malhòrca. Ça que la, tornariá pas jamai recuperar los territòris occitans, mentre que lo catarisme contunhava d’èsser perseguit en tèrras occitanas, aragonesas, catalanas e valencianas, fins que demorèt totalament estench. E Simon de Montfòrt, après la victòria a Murèth, venguèt duc de Narbona, comte de Tolosa e vescomte de Besièrs e de Carcassona, en començant aital l’ocupacion francesa d’aquela tèrra extraordinàriament rica economicament e culturalament, e en començant lo declin politic e cultural d’Occitània. Pasmens, la cultura e la lenga del país rèstan encara vivas, en venent un referent de resisténcia pacifica, culturala e lingüistica dempuèi lo sègle XIII.
 
 
 
 

---

Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.