Miracle de l’informatica e de la passion per l’occitan, lo Diccionari de rimas deu J.-M. Leclercq es sortit. Pas mei de problèma d’ara enlà per trobar la rima rica, la qui tomba bien. Quantas Ballades du duel plan sentidas en perspectiva per los modèrnes Cyrano!
Quan au sègle XIXau comencèt de s’arreviscolar un chic la lenga d’òc, los qui escrivèn en occitan, qu’ic hadèvan sustot en compausar poèmas. De bona o de maishanta vea. Que pensan evidentament au gran Frederic Mistrau o au Miquèu de Camelat, lo Bigordan de Belina e autas òbras un chic desbrombadas adara. Hens Gasconha, notadament hens las Lanas, qui e’s bremba deu talent versificator de l’abat Cesari Daugé, d’Aire sus Ador, autor de justament de Fablas gasconas plan viradas e deu bèth recuelh deus Sonets de Mar?
D’autes, de talent mendre, se contentavan d’imitar los mei grans. D’arrevirar en òc, per exemple, quauquas pèças deu Jean de La Fontaine, mentre que l’ensenhament oficiau difusava largament lo francés preu biaish de l’escòla primària. E com de cançons, trufandèras o non, que son passadas dens la memòria collectiva shens que digun ne sabi l’autor?
Totas aqueras gents n’avèn pas hòrt de maneitas entà compausar. Sonque l’inspiracion. Un don, quauques còps. Pro de tribalh, probablament. E, solide, la mestresa de la lenga!
Uei, los qui’s hican a versificar, que’s pòden deishar anar au briu de la lor inspiracion. Mes qu’an d’ara enlà un utís que pòt estar comòde dab la publicacion, en çò de las edicions Per noste deu Diccionari de rimas establit per l’escrivan e musician tolosan Jean-Marc Leclercq, dont los legidors deu Jornalet an sovent l’ocasion de léger la pròsa, en particular a perpaus deu rugbí hens l’emisfèri sud.
Vadut en 1961, qu’a un don vertadèr e ua passion per las lengas. Ne parla mei d’ua, dont quauquas uas d’Euròpa centrau e l’esperanto. Mes pr’amor de las soas originas e de son implantacion, l’occitan qu’es la soa lenga de còr. Qu’a quitament publicat un guida de conversacion Assimil en gascon e recebut lo prèmi Paul Froment 2006 per lo son roman Ucraïna, escrivut egalament en òc.
Uei, que’ns liura un diccionari de rimas de 424 paginas. Un espleit vertadèr qui permeterà aus poètas, teatraires de la vea “classica”, animators de talhèrs d’escritura, compositors e autes aimadors de rap de hargar navèras òbras originaus, quauque sii lo parlar emplegat. Lo Leclercq que prepausa, a costat deus noms comuns e noms pròpis, rimas a partir deus vèrbes conjugats. Se ne’n dobtavan enqüèra, ua pròva de mei que l’occitan es ua “lenga rica”.
Qu’aten belèu lo son Yves Dutheil per ua cançon a la soa glòria difusada shens moderacion sus las ondas de Radiò País, de Radiò Occitània o – qu’es permetut de saunejar – sus las de las estacions deu malhum de France Bleu. Ah! se lo Claude Nogaro avè dispausat d’aqueth utís, la cara de “Tolosa”, sa “ciutat gascona”, n’estossi lhèu estar cambiada!
Joan-Jacme Fénié
_____
LECLERCQ, Joan-Marc. Diccionari de rimas. Per Noste, colleccion Utís. 450 paginas. 23,50 èuros.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#22 Jo tanben :-D Josiana Ubaud que balha "idèa", e non i a nada forma anciana atestada suu Lespy.
A prepaus deu Lespy, que m'avisi que balha "la claustra" e "la clausula"; suu PN: "lo claustre" e "la clausa". Que i a hèra de pècas d'aquesta traca suu PN :-( La sordeish: "hantauma" balhat masculin !
#23 Atencion! En occitan, qu'ei meslèu caüs / còis dab l'accent sus la prumèra sillaba, que non pas sus la dusau. Gaús dab l'accent sus la dusau sillaba qu'ei catalan (prolongacion de gahús en catalan ribagorçan) e hèra locaument gascon. En lengadocian, lo mot accentuat sus la dusau sillaba qu'ei gabús (un gasconisme probable). En gascon qu'avem las duas possibilitats d'accentuacion: caüs, guèus, (forma antica), guèhus (forma modèrna locau en bearn) e gahús var. gohús (forma mei espandida). L'accentuacion anormala sus la dusau sillaba s'explica per lo basco gau huntz, de medisha significacion. Gau huntz (en basco "francés"), o gau hontza en basco "espanhòu" e en batua,, qu'ei probable l'adaptacion basca deu mot galloromanic cauus a l'origina de caüs, per confusion d'aqueth mot dab dus mots bascos: gau (nueit) e huntz (gèdra).
#24 Ben vaquí. D'errors, n'i a mei d'ua en aqueth document. Totun, aquò m'empacha pas de respectar lo tribalh aqueth e d'intentar de seguir las preconizacions qui i son aplegadas. Errare humanum est.
#21 Ara, si, Gerard Loison, compreni melhor ta critica. En fach, parlas —es as rason!— d'una formulacion tròp lapidària del document del CLO (p. 43) que pòt far creire que la 'h' de 'dehens' vendriá d'una 'f'. Lo document CLO voliá pas dire aquò; voliá dire sustot que la 'h' gascona de formacion populara la cal respectar e la cal escriure cada còp que se pronóncia. L'exemple de 'dehens' coïncidís pas amb la frasa tròp generala sus l'evolucion 'f > h': as absoludament rason sus aquel ponch precís. Es una formulacion marrida que cal corregir.
#21 Un còp mai, mon car e simpatic Gerard Loison, ton exemple es invalid, inoperant e fòra subjècte. Lo CLO a pas jamai criticat l'usatge de las formas gasconas amb 'h' coma 'lahens', 'hens' o 'gahús'. Te ramenti qu'una immensa majoritat de parlars occitans, en defòra de Gasconha, dison 'gaús' sens 'h'. Lo subjècte que lo CLO tracta, es la manièra d'escriure l'iat: 'gaús' / 'gaüs'; 'país' / 'païs'.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari