Actualitats
Baiona: 30 ans del crime de l’Ostalariá Monbar
Foguèt l’atemptat mai sagnós dels GAL
Lo 25 de setembre de 1985 de ser, fa exactament 30 ans, la vila de Baiona (Bas Ador / Baish Ador) visquèt un dels episòdis mai negres dels GAL, un grop armat parapolicièr e paramilitar esponsorizat per l’aparelh de l’estat espanhòl. Quatre refugiats politics bascos moriguèron fusilhats dins lo bar de l’Ostalariá Monbar, a la Carrièra Pannecau.
Aquel jorn, lo refugiat politic basco Agustín Irazustabarrena Urruzola celebrava que l’estat francés veniá de li renovelar per dètz ans de mai son estatut de refugiat. O volguèt festejar en sopant amb qualques amics dins la vila gascona, e se rescontrèron per far l’aperitiu al bar de l’Ostalariá Monbar. A l’entorn de 21h45 dos òmes armats intrèron dins lo bar e, plaçats estrategicament per n’empedir la sortida, fusilhèron los quatre refugiats bascos. Agustín Irazustabarrena, José María Etxaniz e Ignacio Asteazunzarra moriguèron sus plaça del temps que José Sabino Etxaide moriguèt quand èra menat d’urgéncia a l’espital. Un autre client del bar, Jean Iriart, foguèt ferit.
Dos mercenaris del mitan marselhés
Los assassins fugiguèron a pè e lancèron las armas dins lo riu de Nive, ont foguèron recuperadas l’endeman per la polícia. Pendent lor fugida foguèron arrestats per la políca francesa sul Pont del Sant Esperit. Se tractava de dos mercenaris del mitan marselhés: Lucien Mattei, de 41 ans, condemnat anteriorament a 20 ans de preson per trafec d’armas, e Pierre Frugoli, de 22 ans, qu’èra estat indultat pel president de la Republica Francesa a l’ocasion de la fèsta del 14 de julhet. La Cort de Pau (Bearn) los jutgèt en decembre de 1987 e foguèron condemnats a perpetuitat.
Frugoli reconeguèt davant la polícia francesa que foguèt estat contractat per José Amedo, un èx-policièr espanhòl, membre destacat dels GAL, detengut e condemnat per aver participat a la guèrra bruta del govèrn espanhòl contra ÈTA. Segon Frugoli, recebèt dos milions de pessetas (aperaquí 12 000 èuros) per cada refugiat mòrt. Lo jorn precedent, los dos mercenaris marselheses se serián lotjats amb Amedo a l’Ostalariá Orli de Sant Sebastian (Bascoat).
Aquel atemptat provoquèt de protèstas per tot lo Bascoat, mai que mai en Guipuscoa, que visquèt quitament una jornada de cauma generala e divèrsas mobilizacions. Los mòrts foguèron menats e enterrats dins lors vilas de naissença respectivas. Las funeralhas de totes quatre foguèron fòrça concorregudas mas se passèron jos un contraròtle policièr sarrat.
Los GAL, de terrorisme d’estat
Los Grops Antiterroristas de Liberacion (GAL) foguèron de grops armats parapolicièrs e paramilitars que practiquèron çò que se coneis coma “guèrra bruta” o “terrorisme d’estat” en Espanha, entre 1983 e 1987, amb la collaboracion de nauts foncionaris del Ministèri de l’Interior espanhòl, alavetz dirigit pel PSÒE del president Felipe González.
Foguèron responsables de la mòrt de 27 personas e d’un malhum de corrupcion generalizada basada suls fonzes reservats del Ministèri de l’Interior. Lors accions criminalas se dirigiguèron contra l’organizacion armada ÈTA, e tanben contra de militants de l’esquèrra independentista basca o contra d’activistas ecologistas.
Aquel jorn, lo refugiat politic basco Agustín Irazustabarrena Urruzola celebrava que l’estat francés veniá de li renovelar per dètz ans de mai son estatut de refugiat. O volguèt festejar en sopant amb qualques amics dins la vila gascona, e se rescontrèron per far l’aperitiu al bar de l’Ostalariá Monbar. A l’entorn de 21h45 dos òmes armats intrèron dins lo bar e, plaçats estrategicament per n’empedir la sortida, fusilhèron los quatre refugiats bascos. Agustín Irazustabarrena, José María Etxaniz e Ignacio Asteazunzarra moriguèron sus plaça del temps que José Sabino Etxaide moriguèt quand èra menat d’urgéncia a l’espital. Un autre client del bar, Jean Iriart, foguèt ferit.
Dos mercenaris del mitan marselhés
Los assassins fugiguèron a pè e lancèron las armas dins lo riu de Nive, ont foguèron recuperadas l’endeman per la polícia. Pendent lor fugida foguèron arrestats per la políca francesa sul Pont del Sant Esperit. Se tractava de dos mercenaris del mitan marselhés: Lucien Mattei, de 41 ans, condemnat anteriorament a 20 ans de preson per trafec d’armas, e Pierre Frugoli, de 22 ans, qu’èra estat indultat pel president de la Republica Francesa a l’ocasion de la fèsta del 14 de julhet. La Cort de Pau (Bearn) los jutgèt en decembre de 1987 e foguèron condemnats a perpetuitat.
Frugoli reconeguèt davant la polícia francesa que foguèt estat contractat per José Amedo, un èx-policièr espanhòl, membre destacat dels GAL, detengut e condemnat per aver participat a la guèrra bruta del govèrn espanhòl contra ÈTA. Segon Frugoli, recebèt dos milions de pessetas (aperaquí 12 000 èuros) per cada refugiat mòrt. Lo jorn precedent, los dos mercenaris marselheses se serián lotjats amb Amedo a l’Ostalariá Orli de Sant Sebastian (Bascoat).
Aquel atemptat provoquèt de protèstas per tot lo Bascoat, mai que mai en Guipuscoa, que visquèt quitament una jornada de cauma generala e divèrsas mobilizacions. Los mòrts foguèron menats e enterrats dins lors vilas de naissença respectivas. Las funeralhas de totes quatre foguèron fòrça concorregudas mas se passèron jos un contraròtle policièr sarrat.
Los GAL, de terrorisme d’estat
Los Grops Antiterroristas de Liberacion (GAL) foguèron de grops armats parapolicièrs e paramilitars que practiquèron çò que se coneis coma “guèrra bruta” o “terrorisme d’estat” en Espanha, entre 1983 e 1987, amb la collaboracion de nauts foncionaris del Ministèri de l’Interior espanhòl, alavetz dirigit pel PSÒE del president Felipe González.
Foguèron responsables de la mòrt de 27 personas e d’un malhum de corrupcion generalizada basada suls fonzes reservats del Ministèri de l’Interior. Lors accions criminalas se dirigiguèron contra l’organizacion armada ÈTA, e tanben contra de militants de l’esquèrra independentista basca o contra d’activistas ecologistas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Tots els crims s'han de pagar, aquest també.
"Tàrrega".
Los gal e l'eta anavon a trets. Un mal temps aquel per la nova democràcia. Lo que sabia pas és que contractassen a la mafia de Marselha per far sos assassinats. La cia tamben contractà a la màfia per assassinar a Marilyn Monroe, Martin Luter King, John F. Kenndey, Robert Kennedy,......d'aquesta manera se los trobavon deien que havian estat los de la màfia e pas eles.
4 Per supausat qu'òc, ieu me referissiá a qu'es culturalament tan gascona coma basca. Mas eles decidiràn çò qué vòlon èsser. 4 Noski baietz, nik kulturalki esan nahi nuen. Baina, haiek esango dute zer nahi duten.
3 Baiona es tan gascona coma basca en cultura es un hèt indiscutible. E per cèrts gascons significa 'vascones romanizats'. Totes los gascons parlèretz basc abans vos sètz pas avisats jamai de l'influéncia del basc en lo gascon, fòrça mai influéncia qu'en lo castelhan? I a pas mai que veire l'impressionanta semblança entre las danças de la Val d'Aran o la part gascona de Baish Ador amb çò que cridam de danças 'bascas'. En 1 part de la vila parlan gascon e francés e en una autra basc e francés, i a tanben qualques trilingües. Tan malaisit es que los independentistas tant vasconavarros coma occitans reconescam qu'en cultura es tan occitana coma basca e qu'après los de Baiona decidiscan çò que vòlon èsser? Lo jornalista de ETB Franck D'olosor sap basc, gascon, francés e castelhan e es de Baiona. E d'autra pròva que Baiona es culturalament tan basca coma gascona-occitana es que dins aquestas fèstas darrièras lo 'rei leon' a parlat en basc e gascon. E se dobriguèron las fèstas amb 1 'bertsolari' e lo gojat que recitèt en gascon -remembri pas lo sieu nom-.
P.D https://www.youtube.com/watch?v=SoGuKmUq404https://www.youtube.com/watch?v=a-sLyruc34AEshttps://www.youtube.com/watch?v=ivUdGPF5OGE aicí la siá cultura 'pas basca'. Lo dialècte del basc parlat en Baiona es lo navarro-labortano e la varianta de l'occitan parlat en Baiona es lo gascon. Me sembla qu'as 1 esperit fòrça barrat, ieu escrivi en las 2 de lengas pròprias de Baiona, tu sonque en occitan. Per cèrt, s'ès gascon nègues las tiás raïses. Ieu nègui pas la occitanitat de Baiona la tiá nègues la vasquitat de Baiona e cap de las 2 se pòdon negar. En mai, Baiona per la siá relacion tan estrecha amb Iruñea (per çò que siá mai qu'amb d'autras vilas gasconas) se vestisson de blanc e roge.
P.D2 Dich aquò que los bayonenses e bayonensas decidiscan -e sonque eles e elas- se vòlon èsser bascs, gascons o ambedoas causas -i a fòrça d'aquesta 3ª opcion.
3 Baiona kulturalki hain okzitaniarra zein euskalduna da, hori eztabaidaezina da. Eta portzierto gaskoiak 'baskoi erromanizatuak' erran nahi du. Gaskoi guztiet euskera solastu duzue leno, inoiz ez zarete fijatu gaskoieraren euskararen eragin haundian, gazteleran dagoen eragina baino askoz haundiagoa? Bakarrik ikusi behar da Val d'Aran edo Baish Adorreko parte gaskoiaren dantza 'euskaldun'ekin dituzten antzekotasuna. Hiriaren alde 1ean euskara eta frantsesa solasten dute, bertze aldean gaskoiera eta frantsesa, jende elehiruna ere badago. Hain zaila da zein independentista okzitaniarrak zein euskal-nafarrek Baiona kulturalki hain euskalduna zein okzitaniarra dela eta, gero Baiona erabakitzea zer nahi duen izan? ETBko kazetari 'Franck D'olosor' euskara, gaskoiera, frantsesa eta gaztelania daki, Baionakoa da. Baiona kulturalki zein euskaldun zein gaskoia-okzitaniarra dela aurreko besta hauetan ikusi da, 'errege lehoia' euskara eta gaskoieraz solastu zuen. Eta bestak bertsolari batekin eta gaskoieraz errezitatzen zuen mutiko batekin -ez naiz bere izenez gogoratzen- hasi ziren.
P.D https://www.youtube.com/watch?v=SoGuKmUq404https://www.youtube.com/watch?v=a-sLyruc34Ahttps://www.youtube.com/watch?v=ivUdGPF5OGEHemen dago Baionako kultura 'ez euskalduna'. Baionako euskalkia nafar-lapurtera da eta Baionako okzitanieraren aldaera gaskoiera da. Iruditzen zait buru oso itxia daukazuna, nik Baionako 2 hizkuntza propioetan idazten ari naiz, zuk bakarrik okzitanieraz. Portzierto, gaskoia bazara, zure arbasoei uko egiten ari zara. Nik ez dut Baionako 'okzitanitatea'ri uko egiten, zuk Baionako 'euskaldunitatea'ri uko egiten diozu. Eta ezin dira ezta bata ezta bertzeari uko egin.
P.D2 Hau erranda, baionatarrek -bakarrik beraiek- erabaki dezatela euskaldunak, gaskoiak, ala 2ak (badaude asko 3. aukera hontan) izan nahi duten.
#5 Quin rapòrt amb la discussion?
#3 « Dins la clòsca… tot i es possible. E legitim : cadun a drech a sei fantasmas. »
Robèrt Lafon dins « Nani Monsur », Vent Terral, 1979 al capítol « La patria dins la clòsca »
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari