Après la casuda de l’Empèri Roman d’Occident, fins al sègle XI, la majoritat de las escòlas medievalas foguèron fondadas amb de principis religioses. La glèisa fornissiá totjorn l’encastre institucional per l’educacion dins las catedralas, los monastèris o las glèisas ruralas amb l’intencion principala de la formacion dels clergats. Aqueles centres educatius foguèron generalament barrats a d’autres estudiants, levat als membres de las familhas mai importantas de la societat medievala.
 
Pendent la Nauta Edat Mejana los ‎monastèris foguèron los centres educatius de referéncia pr’amor qu’èran los luòcs ont se formava los erudits dins la Bíblia  e ont se produsiá e se servava los ‎manuscrits. Dins aquelas comunautats escolaras, los joves recebián una ‎educacion generala en mai d’estudiar la literatura sagrada. La capacitat de legir èra limitada gaireben exclusivament als academicians e als professionals, que generalament èran de monges. Las monjas recebián sovent tanben una bona educacion. Ça que la, dins aquela epòca sonque pauc de laïcs recebián d’educacion. Dins totes los cases la qualitat de l’ensenhament variava, evidentament, mas totun, lo qu’apreniá de legir, siá dins una escòla monastica, siá dins una escòla episcopala, se considerava coma un letrat (literatus).
 
A la fin del sègle X, en coïncidéncia amb la fin de las incursions aràbias, escandinavas e magiaras, Euròpa experimentava un periòde de patz que permetèt l’aumentacion de la riquesa e del léser. Qualques òmes fortunats descobriguèron lo plaser per la lectura e l’erudicion e constatèron tanplan que la reputacion d’una reüssida literària poiriá portar de beneficis politics e financièrs que favorissiá l’accès a de cargas fòrça importantas dins las corts e dins la glèisa.
 
La societat, de mai en mai prospèra e relativament tranquilla, amb de membres qu’avián de temps e d’argent pels estudis, permetèt que los estudiants poguèsson percórrer de grandas distàncias per assistir a una escòla en particular o estudiar amb un mèstre especific. Los òmes religioses formats amb las abiletats practicas necessàrias per menar los afars de la glèisa èran una demanda creissenta, en aquela societat de mai en mai complèxa e sofisticada que requerissiá tanben d’avocats, de mètges, de filosòfs e teològs, en proliferant de mai en mai los centres amb de coneissenças educativas especificas e especializats.
 
Per satisfar los besonhs de la societat al sègle XII, lo nombre d’escòlas nòvas se multipliquèt. Los vilatges e las grandas vilas comencèron de bastir d’escòlas municipalas coma resultat de la creissenta demanda de formacion prèvia. Qualques escòlas municipalas capitèron a atraire de mèstres famoses e tot s’embessonar amb las escòlas de las catedralas e dels collègis.
 
La semença de las ‎universitats èra semenada quand aqueles mèstres especializats jonguèron lors esfòrces per ofrir d’estudis organizats a lors escolans. De mai en mai, lors ensenhaments captavan l’atencion de la societat, e aumentava lo nombre de personas que los anavan escotar, en creant fin finala las primièras universitats e lo modèl del nòstre sistèma educatiu modèrne. 
 
 
 

Griselda Lozano
 
 
 
 
 

---

Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.