Qu’avoi l’oportunitat de poder anar a la Vath d’Aran com “observador internacionau” tà véder com se passèn las eleccions catalanas. Que soi sòci deu Modèm de F. Bayrou e elegit com conselhèr municipau a Sent Lis (Gasconha). Qu’estó donc un aunor tà jo qu’un occitan podosse verificar eleccions en… Occitània en tot se trobar dens un estat diferent. Divés qu’arreceboi la confirmacion, dab corric deus ahars exteriors de la Generalitat de Catalonha, de la mia acreditacion tà anar visitar tots los burèus de vòte de la Vath d’Aran.
 
Partit d’òra tà Aran, devath un só generós, que trobèi ua vath serena mes tanben motivada tà votar. Vertat ei qu’Aran, com la rèsta de Catalonha, que participè hèra a las eleccions dab quasi lo 7% de mei de participacion. Que visitèi mei de la meitat deus 14 burèus de vòte d’Aran shens nat problèma.
 
Que podoi véder que, per rapòrt a l’estat francés, Catalonha prepausava bulletins de vòte trilingües —occitan (aranés), catalan, castelhan— que portavan:
Per un ciutadan francés qu’ei de mau imaginar aqueth arrespècte dinc au detalh. Que devi mentàver que trobèi aqueths bulletins sonque en Naut Aran mes que los bulletins deu Baish Aran ne portavan pas l’occitan.
 
Qu’arremarquèi tanben ua auta diferéncia dab lo procès electorau francés. En Catalonha, e en Aran, que son los ciutadans tirats au sòrt qui tienen los burèus de vòte. Ne pòden pas arrefusar, mès qu’an drin de sòus tà compensar un dia passat a har votar lo mond. Aquò qu’ei ua diferéncia màger dab França on son elegits, o sòcis de partits politics, qui son aus burèus. Que trobèi aqueste tiratge au sòrt bon pr’amor qu’implica tots los ciutadans.
 
Que podoi tanben parlar dab tots los representants deus partits politics dab cortesia e respècte. Qu’encontrèi tanben candidats com la de la CUP (independentista esquerrista) Mireia Boya o Àlex Moga de Junts pels Sí (lista independentista unitària). Qu’ei lo sol deputat elegit en Aran, Javier Rivas (Ciutadans, nau partit espanholista de dreta), qui’m hasó visitar un burèu de vòte de Vielha d’un biaish amistós. Vertat èra que’m parlava en castelhan pr’amor que, de çò de vist, la lenga que vadó ua marca politica clara en Aran. Los de Ciutadans, deu Partit Popular, e a còps deu PSC qu’an tendéncia a emplegar lo castelhan, los autes que prefereishen generaument l’occitan aranés.
 
Pertot, l’arcuelh qu’estó deus bons. Pertot que vedoi un ambient apatzat, mes que sentii que l’òra èra grèva. Que constatèi que la democracia èra respectada. Cadun que podó votar liurament en Aran shens nada pression dab la garentida deu secret deu vòte.
 
 
 
 
Nicolau Rei Bèthvéder