Dimars passat l’acadèmia de Suècia deviá anonciar lo Prèmi Nobel de fisica, aprèp aver donat lo prèmi de medecina diluns. Aqueste an lo prèmi es anat au japonés Takaaki Kajita e au canadian Arthur McDonald, per la descobèrta de l’oscillacion dei neutrinos.
 
Lo neutrino es una particula tras que leugiera e quasi invisibla: pòu faire de quilomètres a travèrs d’una montanha (coma dins l’experiéncia Opera, entre lo CERN e lo Gran Sasso, de l’autra man deis Aups) sensa èstre afectat, o encara pòu atraversar un còrs uman sensa que se pòsca sentir (mai d’un biliard de neutrinos produchs per lo soleu atravèrsan chasque centrimètre cairat de nòstre còrs per cada segonda). La consequéncia evidenta es qu’es de fòrça mau detectar dins una experiéncia scientifica. Dins la màger part deis experiéncias de fisica dei particulas, lo neutrino es pas detectat, sabèm qu’un neutrino es estat produch perque i a una “energia mancanta”: tota l’energia de partença es pas trobada a la fin de l’experiéncia. Es aitau que l’ipotèsi de l’existéncia dau neutrino foguèt avançada en 1930. Aquí, au contrari, lei fisicians an pogut non solament detectar dirèctament de neutrinos, mai quitament determinar sei caracteristicas de “sabor”. Ansin, an demostrat qu’un neutrino d’una sabor se trasforma naturalament en neutrino d’autra sabor (puei torna a la sabor d’origina, etc.), una observacion que sei consequéncias teoricas son fòrça importantas.
 
Takaaki Kajita èra responsable de l’experiéncia Super-Kamiokande, probablament (amb Kamiokande) la mai emblematica de totei leis experiéncias sus lei neutrinos. La jurada a tanben causit de recompensar l’experiéncia SNO, menada per Arthur McDonald.
 
Es de notar que tanben i a una experiéncia en Occitània, quitament se foguèt pas recompensada. S’agís de l’experiéncia Antarès, au larg de la Sanha (Tolonenc)... Òc, au fons de l’aiga.
 
 
Julien Frison
Universitat d’Edimborg

fffff		fffff
	Lo Prèmi Nobel de medecina es per las recèrcas contra los parasits e la malària   Ongan s’es volgut premiar los estudis avent revolucionat los tractaments contra las infeccions que tuan mai de gents dins lo Mond   An liurat lo Prèmi Nobel de medecina a l’irlandesa William C. Campbell, al japonés Satoshi Omura e a la chinesa Youyou Tu, en reconeissença de lor trabalh dins lo camp de las infeccions provocadas pels parasits e en las nòvas terapias contra la malària.   Lo pòrtavotz de l’Institut Karolinska d’Estocòlme a anonciat qu’ongan s’es volgut premiar los estudis avent revolucionat los tractaments contra las infeccions que tuan mai de gents dins lo Mond. En concret, a Campbell e Satoshi lor an avalorat lor prètzfach suls parasits intestinals, e a la cercaira chinesa Youyou Tu, la trobalha d’un nòu tractament contra lo paludisme. Lo Nobel de medecina es premiat amb 960 000 dolars.