Malgrat que las fonts escrichas a prepaus del ròtle de las femnas a l’Edat Mejana sián escassas, mai que mai se prenèm en compte que la majoritat se basan sus d’escriches faches per d’òmes, sustot de clergues —que son los que mestrejavan l’escritura—, i a de testimònis que las femnas joguèron un ròtle mai considerable de çò qu’òm pensa, e mai se vivián dins una societat dominada per d’òmes. En la Peninsula Iberica, a partir del sègle VIII foguèt una epòca de convivéncia de tres culturas: la josieva, la musulmana e la crestiana. Caduna d’aquelas tres religions presentava un biais desparièr de comprene las femnas, e dins lo cas crestian aquela compreneson èra diferenta segon la condicion sociala de la femna, s’èra nòbla, païsana o monja.
 
La Glèisa volguèt totjorn contrarotlar las femnas a travèrs de dos imatges: lo d’Èva —creada a partir d’una còsta d’Adam e responsabla de l’expulsion de totes dos del Paradís—, e lo de Maria —la maximala representanta de la virginitat, modèl de maire e femna devòta—. D’un autre costat, la sexualitat femenina èra negada de tot plaser, perque las relacions intimas se comprenián coma un dever conjugal que sa sola tòca èra la d’engendrar. Per tant, tota relacion extramatrimoniala o adultèra èra punida per l’escarni e la mòrt.
 
Ça que la, es pas clar que lo sentiment comun de la majoritat de las femnas foguèsse coma aquò, o almens pas per totas. Per exemple, qualques unas de las femnas que causiguèron lor apertenéncia a la religion crestiana refusèron d’intrar dins un convent, en preferissent lo contacte dirècte amb Dieu sens intermediaris, çò es, sens la Glèisa. Aquelas femnas, nomenadas beguinas, consagrèron lor vida al suènh dels paures, dels malauts e dels orfanèls, e al delà fasián de prètzfaches intellectualas, entretant tradusián las òbras religiosas vèrs d’autras lengas.
 
Consideradas mens capablas e mens intelligentas, las femnas medievalas de quina edat e de quina condicion sociala que foguèsse, se regissián per una seguida de precèptes que son rebatuts dins qualques libres de l’epòca. Dins aqueles libres, s’exprimissiá la diferéncia biologica entre los sèxes. Aital, se considerava que las femnas èran fachas d’umors frejas e umidas, mentre que los òmes al contrari possedissián las umors perfièchas, çò es caudas e secas. Es aital que se considerava que las femnas èran mai flacas moralament e tanben fisicament. La femna èra considerada un èsser polluent, e o demostravan amb la menstruacion, qu’expulsava per la vagina tot çò diabolic qu’aviá dedins.
 
Demest totas las femnas, las mai astrugas dins lo domeni intellectual foguèron probable las monjas. Dins lors convents accedissián a la lectura e l’escritura en latin e grèc. Ça que la, las òbras que realizavan èran consideradas sens rigor, s’afrontavan a èsser constantament mesas en question pel simple fach que se tractava d’un obratge fach per una femna.
 
Sens cap de dobte, las condicions mai duras las patissián las femnas païsanas. Elas, en mai de l’educacion de lors enfants, devián far los prètzfaches domestics, se devián mainar del bestial, de l’òrt e trabalhar plan sovent las culturas. Aquela situacion se passava pas demest las femnas nòblas, qu’avián accès a l’educacion, mas aquò las desliurava pas d’èsser emplegadas coma moneda d’escambi de maridatges estrategics que servissián per aumentar los domenis territorials de lors marits.
 
Pasmens, dins una epòca que la majoritat de la populacion èra analfabeta, las femnas aguèron un ròtle crucial en l’educacion, pr’amor qu’èran elas que prenián en carga la transmission als enfants de la cultura e de las coneissenças que possedissián, siá a travèrs de la lectura de tèxtes, siá per transmission orala quand sabián pas legir ni escriure. Per çò qu’es dels poderoses, èra pas abitual tanpauc que la femna poguèsse intervenir en politica, a causa de las leis que ne dificultavan l’accès tant s’èran maridadas, celibatàrias o veusas, pr’amor que las consideravan tot simplament de transmeteiras. La dòt, per tant, aperteniá totjorn al paire, al marit o al filh.
 
Ça que la, dins aquela epòca, malgrat las dificultats, i aguèt de femnas que demostrèron, dins l’Euròpa crestiana, qu’en mai de personas cultivadas podián aver la capacitat de pensar, d’escriure de poesia, de compausar de musica, de far de politica, de contrarotlar lors possessions, de de regnar, d’èsser maires, esposas, de defendre de territòris coma guerrièras o de participar a las crosadas. Es aital que faguèt Alienòr d’Aquitània, qu’en mai de s’ocupar dels afars de l’estat, escriguèt de poèmas, sostenguèt la literatura dels trobadors e participèt a la crosada. Tanben Hidelgard de Birgen, abadessa, mistica, metgessa, compositritz e escrivana. E las femnas que faguèron partida de l’Òrdre de la Pigassa, fondada pendent la conquista per combatre los musulmans pendent lo sèti de Tortosa.
 
Per aquesta rason, vòli uèi consagrar aqueste article a totas las femnas d’aquela epòca. Non solament per lor valor en escometre l’òrdre establit, mas tanben per nos aver transmés, de femna a femna, generacion per generacion, aquel valorós ensenhament innat que possedissèm: tenacitat e despessament davant las malastradas.
 
 
 
 
Griselda Lozano
 
 
 
 

---

Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.