Fins a uèi totjorn s’èra pensat que las epidemias mai fòrtas qu’aviá patit l’umanitat èran estadas las de l’Edat Mejana, quan moriguèron fins al tèrç de la populacion europèa. Los istorians dison qu’aquò foguèt una crisi tan fòrta en Euròpa qu’entraïnèt la fin del feudalisme.
 
Microbiològs e istorians an cercat dempuèi de decadas las originas d’aquela epidemia e fins ara solament avián trobat d’evidéncias claras per l’epidemia qu’aviá patit l’Empèri Bizantin al sègle VIn de la nòstra èra. Mas una còla de scientifics a pogut descobrir quina es estada de verai  l’origina d’aquela epidemia medievala. Lo meteis bactèri aviá infectat l’umanitat dempuèi 5000 ans.
 
Aital, aquela epidemia, ara plaçada dins l’Edat de Bronze preïstorica, auriá dobèrt las pòrtas d’Euròpa a de nòvas colonizacions de nomadas estrangièrs pr’amor que lo continent seriá arribat a èsser voide en diferents moments de la sieuna istòria. “Aquela epidemia es estada, de segur”, çò confirmèt Eske Willersley, coautor de l’estudi fach pel Centre de Geogenetica de l’Universitat de Copenaga, “un dels faches mai importants dins l’istòria d’aqueste continent. Es estada la causa principala de plan d’invasions de populacions totjorn nòvas”.
 
L’estudi s’es fach en tot examinar mai de 101 esqueletas d’individús que demorèron en Euròpa e Asia pendent 2000 ans dins aquelas epòcas. Se n’es extrach l’ADN e s’es pogut determinar la causa vertadièra de lors mòrts. Los resultats son estats estonants: fa 4500 ans l’ADN europèu tombèt plan e comencèt de semblar plan lo de las gents de la cultura de Iamnaia, de nomadas de l’oèst de Russia. Aquel fach èra inedit. L’explicacion foguèt clara; una epidemia aviá deimat divèrsas populacions europèas e aquò aviá permés als nomadas d’intrar en Euròpa.
 
 
Una istòria repetitiva
 
La còla del Doctor Willersley comparèt las pèças geneticas trobadas dins las esqueletas amb lo bactèri de Yersinia pestis, lo de l’epidemia qu’aviá provocat la pèsta europèa pendent l’Edat Mejana, e trobèron la primièra evidéncia d’aquela epidemia a una epòca que ja fa mai de 5000 ans. E se Yasinia pestis foguèt solament trobada dins sèt esqueletas de 101, aquestas èran demoradas dempuèi Polonha fins en Siberia. E aquò vòl dire dins una bona partida d’Euròpa e Asia.
 
Amb aquò, los scientifics an pogut rebastir l’istòria de la pèsta bubonica en Euròpa e descobriguèron que los umans s’èran infectats pr’amor de moscas o tanben de ratas. “Aquò foguèt una scèna plan marrida per de societats ancianas o preïstoricas pr’amor que non avián pas lo poder de recuperar coma las societats actualas”, çò apondèt  Hendrik N. Poinar, genetician de l’Universitat McMaster, “mas sens saber quina foguèt la mortalitat vertadièra sonque podèm imaginar los efièches que provoquèt. Mas foguèt terrible. Aquò es segur”.
 
Ara la còla del Doctor Willersley vòl estudiar quina foguèt l’evolucion d’aquela epidemia bubonica en Euròpa dempuèi 5000 ans e assajar de descriure quin foguèt lo sieu ròtle dins l’istòria dels pòbles europèus. Amb aquel nòu camin que s’es dobèrt vòlon traçar l’istòria genetica d’aquela epidemia pr’amor que poiriá explicar plan de faches istorics avenguts dins lo nòstre continent. “Avèm perdut plan d’ans en tot assajar d’explicar las vertadièras causas dels nòstres faches istòrics,” çò confirmèt Willersley, “e uèi podèm veire quinas son estadas las vertadièras causas. Non es pas un problèma, es una mina d’aur”.
 
 
 
 
Christian Andreu