Actualitats
En memòria de Camelat
Un esclairatge personau d’Andrieu Dupuy sus l’òbra de l’escrivan Miquèu de Camelat
Los gascons, los bigordans mei que mei, e ben segur tots los qui s’interèssan a l’interminabla arrenavida occitana entamiada dempuish lo sègle XIXu, coneishen probablament l’òbra de “Miquèu de Camelat”, com e disen a la mòda deu piemont pirenenc.
Miquèu Camelat (1871-1962) qu’estó l’amic e lo companh de tribalh de Simin Palay dens la defensa e la promocion de la lenga d’òc en generau e deu gascon en particular, capvath l’Escòla Gaston Fèbus fondada en 1896. L’infatigable Andrieu Dupuy, vadut en Lomanha en 1928, passionat per la civilizacion occitana dempuish qu’èra dròlle, ven de publicar un navèth libròt suu “mèste d’Arrens en Lavedan”. Qu’es un testimoniatge sus las soas conversacions, de 1953 dinc a 1962, dab l’escrivan, modèst especièr d’un vilatjòt bigordan de la montanha que quitèt sonque per s’anar morir en çò de la soa hilha, a Tarba.
Dupuy, a maugrat deu vielhèr, n’a pas jamei abandonat lo son prètzhèit començat tanlèu la soa joenessa: “restituir, com ic volèn Camelat o lo son amic Andrieu Pic (1910-1958), la civilizacion d’òc dens los sons drets, tan suu plan culturau que dens tots los autes domenis deu saber dont l’estat colonizaire a tirat profèit en cambiant solament l’etiqueta identitària” (pagina 112). Lo son obratge torna donc sus l’òbra deu qui, sus las tralhas de Frederic Mistral, coneishó en permèir lo succès dab la soa Belina (1899), la replica gascona de la Mirèlha (1859) deu mèste de Malhana. Arron, lo libe torna sus las publicacions deu montanhòu bigordan: Eth piu-piu dera mia hlaguta (1895), Morta e viva (1920), L’espiga aus dits (1934), Vita vitanta (1937) e hòrt d’autas! Shens oblidar la soa experiéncia dens la premsa: La Votz de la tèrra (1910-1914), ua publicacion entièrament en òc pr’amor que considerava “tròp franchimanda” la linha lavetz seguida per la revista Reclams de Bearn e Gasconha. Enfin —paginas lhèu las mei interessantas— lo libe deu “lomanhòu de Lavit” (Dupuy qu’i es tostemps hòrt estacat) balha quauquas claus sus l’univèrs literari de Camelat, sus sa plaça dens los movements de pensada espiats dab passion e sovent clarvedença: lo Felibritge d’un costat, ensacat tròp sovent dens l’admiracion boca badanta de Mistral, l’occitanisme neishent dab Antonin Perbòsc (1861-1944) puish dab lo Doctor Ismaèl Girard (1895-1973), o l’exemple de Catalonha (Camelat qu’i hadó en 1911 un viatge que’u marquè hòrtament).
Joan Jacme Fénié
DUPUY, A., 2015, Michel Camelat, entretiens etconfidences. A. Dupuy (6, arrua deu Milieu, 09120 Rieus de Pelapòrt), 127 paginas, 15 èuros
Miquèu Camelat (1871-1962) qu’estó l’amic e lo companh de tribalh de Simin Palay dens la defensa e la promocion de la lenga d’òc en generau e deu gascon en particular, capvath l’Escòla Gaston Fèbus fondada en 1896. L’infatigable Andrieu Dupuy, vadut en Lomanha en 1928, passionat per la civilizacion occitana dempuish qu’èra dròlle, ven de publicar un navèth libròt suu “mèste d’Arrens en Lavedan”. Qu’es un testimoniatge sus las soas conversacions, de 1953 dinc a 1962, dab l’escrivan, modèst especièr d’un vilatjòt bigordan de la montanha que quitèt sonque per s’anar morir en çò de la soa hilha, a Tarba.
Dupuy, a maugrat deu vielhèr, n’a pas jamei abandonat lo son prètzhèit començat tanlèu la soa joenessa: “restituir, com ic volèn Camelat o lo son amic Andrieu Pic (1910-1958), la civilizacion d’òc dens los sons drets, tan suu plan culturau que dens tots los autes domenis deu saber dont l’estat colonizaire a tirat profèit en cambiant solament l’etiqueta identitària” (pagina 112). Lo son obratge torna donc sus l’òbra deu qui, sus las tralhas de Frederic Mistral, coneishó en permèir lo succès dab la soa Belina (1899), la replica gascona de la Mirèlha (1859) deu mèste de Malhana. Arron, lo libe torna sus las publicacions deu montanhòu bigordan: Eth piu-piu dera mia hlaguta (1895), Morta e viva (1920), L’espiga aus dits (1934), Vita vitanta (1937) e hòrt d’autas! Shens oblidar la soa experiéncia dens la premsa: La Votz de la tèrra (1910-1914), ua publicacion entièrament en òc pr’amor que considerava “tròp franchimanda” la linha lavetz seguida per la revista Reclams de Bearn e Gasconha. Enfin —paginas lhèu las mei interessantas— lo libe deu “lomanhòu de Lavit” (Dupuy qu’i es tostemps hòrt estacat) balha quauquas claus sus l’univèrs literari de Camelat, sus sa plaça dens los movements de pensada espiats dab passion e sovent clarvedença: lo Felibritge d’un costat, ensacat tròp sovent dens l’admiracion boca badanta de Mistral, l’occitanisme neishent dab Antonin Perbòsc (1861-1944) puish dab lo Doctor Ismaèl Girard (1895-1973), o l’exemple de Catalonha (Camelat qu’i hadó en 1911 un viatge que’u marquè hòrtament).
Joan Jacme Fénié
DUPUY, A., 2015, Michel Camelat, entretiens etconfidences. A. Dupuy (6, arrua deu Milieu, 09120 Rieus de Pelapòrt), 127 paginas, 15 èuros
| fffff | fffff | |
| Un valent precursor Andrieu Dupuy que s’es sovent muishat precursor. Que comença de’s har conéisher dens las annadas 1966-68. Qu’es lavetz lo debut de la renavida de la question occitana. Que fonda, eth, lo païsan autodidacte, ua pichona maison d’edicion, Lo Libre Occitan. Lavetz, en aqueth temps, n’i a pas l’ordinator, ni l’escanèr, ni tanpauc la fotocopiadera! Que publica los Contes de Gasconha de Joan-Francés Bladèr, l’estranh Libre de Catòia deu roergàs Joan Bodon, o Novè Granet deu marselhés Victor Gelú. Que calè gausar! E lo nòste lomanhòu qu’i dèisha pro de plumas… En 1972, installat per longas annadas en Lengadòc en tot guardar au còr sa Lomanha tant aimada, que contunha en publicar la soa Petite encyclopédie occitane, obratge de vulgarizacion majament necessari, dab qualitats e defauts solide. Arron que son los tres volums de son Istòria cronologica de la civilizacion occitana, en mei de totas las abondantas publicacions sus Lomanha. Ahamiat de coneishença, de descobèrtas, d’anecdòtas, Andrieu Dupuy —per modèst e en un sens marginau que sii— a comptat dens l’asprut caminament de la lenga occitana, la “Longa Marcha” dont parlava lo cantaire Martí dens las annadas 1970. Dab lo son biaish, shens briga de sostens, shens institucions oficiaus que demandan quilos de papèrs e montanhas de justificacions per autrejar subvencions magrinòtas, qu’a sabut transméter e vulgarizar dens lo bon sens deu tèrme. Qu’es lo mei important. Que s’ei sabut hicar a la portada deu mei gran nombre e atau qu’a plenhat un gran vueit. E ne cau pas tostemps remembrà’s que la part màger deus occitans son d’ua pregonda ignorància de la lor pròpia istòria, de la lor pròpia cultura? Que cau arremerciar lo petit lomanhòu de Lavit, adara installat, au cap de la soa rega, dens lo parçan ariegés deus “Petits Pirenèus”, pròche Plantaurèl. Qu’a hèit aunor aus nòstes eretatges. J.J. F. A. Dupuy qu’a contat un chic la soa vita dens Un homme et son pays, le paysan se fait historien, 2007, 570 paginas. | ||
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari