Un nòu estudi fach per mai de 158 scientifics de mai de 21 païses, jos la direccion del Centre per la Biodiversitat, ditz que mai de la mitat de totas las espècias d’arbres de la planeta son en perilh de desaparicion.

L’estudi s’es fach en diferents païses del Mond mas s’es centrat sus lo territòri d’Amazonia. Segon l’estudi, Amazonia a declinat, e plan, dempuèi 1950. Entre lo 35% e lo 57% de las mai de 15 000 espècias d’arbres que demòran en aquela region intraràn lèu dins la lista de las espècias amenaçadas de la planeta.

L’estudi, que s’es publicat dins la revista Science Advances, confirma que tanben la majoritat de las mai de 40 000 espècias d’arbres tropicals de tota la planeta poirián desaparéisser lèu. E aquò poiriá crear de nòvas condicions climaticas sus la Tèrra, desconegudas dinc a uèi.

L’estudi per se poiriá èsser un dels divèrses estudis publicats darrièrament qu’alèrtan sus la situacion terribla que patís l’environament de la planeta. E pro. Pas res d’especial se volèm contunhar de demorar tranquils e sens problèmas morals. Mas benlèu es arribat lo moment de levar la votz dins una problematica plan granda que, de segur, la laissarem als nòstres enfants.

 
D’ausèls que non migran pas mai

Lo fach es que, de mai en mai, de scientifics de totes los païses alèrtan sus la lamentabla situacion de la natura sus la Tèrra. D’unes dison que los parpalhòls son un exemple clar d’aquesta problematica generala. D’autres que ne son las abelhas, los rinocèros o los elefants. D’autres tanben dison que los nòstres arbres mediterranèus ne son una autra pròva: pr’aquò lo pin roge es de mai en mai menaçat e lo sieu territori mai reduch.

Pr’aquò i a divèrses scientifics que confirman qu’aquesta problematica a un nom concret: es una extincion. Es la seisena extincion que patís la nòstra planeta e ja a començat. E se las autras cinc son estadas terriblas, aquesta tanben o serà, mas amb una diferéncia. Ara la causa n’es l’òme.

Una extincion es la darrièra estapa que patís un sistèma ecologic après se voler adaptar a las nòvas condicions environamentalas. I aurà d’espècias que ganharàn d’espaci e d’autras que ne perdràn, mas lo resultat serà totjorn una pèrda de biodiversitat e d’ecosistèmas mai paures en fauna e flòra. E lo mediterranèu non es pas brica una excepcion. Los estius son de mai en mai de periòdes ont la calor es mai nauta, ont i a mens d’aiga e ont la desertizacion avança sens s’aturar.

“Pendent los darrièrs 15 ans las plantas an avançat entre 15 e 30 jorns la sortida de las fuèlhas,” çò confirma lo cercaire del CREAF, “tanben las an mai longtemps e aquò implica que i a d’ins`rctes que, de còps, naisson en un moment ont non i a pas de noiridura”.

Segon aquò, la massa forestièra mondiala creis (de prèp d’un 30%), sustot dins lo nòrd d’Euròpa e en Siberia. E dementre, los territoris tropicals ne pèrdon. Lo risc, totun, es que la pèrda d’arbres centenaris fa que libèren de CO₂ capturat pendent d’annadas. Ara, se dins lo nòrd i a mai d’arbres e dins las regions tropicalas mens, aquò empedís los arbres de far la fotosintèsi.

“Las espècias mediterranèas non patiràn tant coma las espècias eurosiberianas,” çò explica Francesc Lloret, professor d’ecologia de l’Universitat Autonòma de Barcelona, “i aurà mai de pins blancs e de garrics mas mens de faiards o de pins roges. La manca d’umiditat dins los bòsques europèus farà que i aja de procèsses d’assecament. E alavetz los arbres son mai vulnerables als atacs d’insèctes o de botarèls. En pauc d’ans lo clima serà totalament desparièr, amb mai de boissons e mens d’arbres, que migraràn vèrs las zònas mai nautas”.

D’autres scientifics, fin finala, alèrtan de l’extincion massissa que patisson qualques insèctes coma las abelhas o los parpalhòls. E aquò es un primièr avertiment que nos fa la natura. Puèi, lo cambiament climatic en cò nòstre serà rapid. Dins de païses mediterranèus coma Catalonha, lo 65% de las mai de 200 espècias de parpalhòls “an patit ja una regression alarmanta”.

E lo futur poiriá èsser encara pièger. L’intrada de milièrs d’espècias exoticas dins lo sud d’Euròpa a entraïnat d’invasions amb de problèmas pro marrits per las autras espècias. Cada còp que i a agut una extincion massissa de flòra e fauna sus la Tèrra, moriguèron centenats de milièrs d’espècias. La darrièra foguèt quand los dinosaures s’estenguèron. E totes coneissèm mai o mens quin foguèt lo mond que i aguèt puèi. La question que nos devèm pausar es se volèm que los nòstres enfants demòren sus una planeta coma aquesta. La responsa solament l’avèm cadun de nosautres. Los èssers umans.




Christian Andreu