En 2016 lo Mond celebrarà l’anniversari de la mòrt d’un dels autors universals mai coneguts del sègle XX: Rudyard Kipling (1865-1936). I aurà d’exposicions dins de bibliotècas, de musèus e tanben de galariás d’art, mai que mai gràcias a un de sos obratges mai coneguts: Lo libre de la Jungla. Escriguèt pas solament aquel libre mas tanben d’autres plan coneguts coma Kim, de novèlas com L’òme que seriá rei e de poèmas coma Mandalay , Gunga Din o Se... e s’encara aviam pas pogut legir en bon occitan lo sieu libre mai conegut, ara o podèm far gràcias a la traduccion de Joan de Cantalausa que l’a publicada lo CIÈL d’Òc.
E mai s’aqueste es estat lo mai celèbre libre d’animals escrich après lo primièr libre dels animals —o lo Llibre de meravelles que l’escrivan catalan Ramon Llull escriguèt ja al sègle XIII—, la figura literària de Kipling es tot un omenatge al mond irreal de la natura e de las bèstias e, per contra, una enòrma antitèsi de sa vida reala, totjorn marcada per la polemica politica, bellicista e imperialista.
La vision de son òbra es estada plan desparièra en Euròpa e en Índia. E mai se ganhèt lo Prèmi Nobel en 1907, sas descripcions sus la mission que l’òme blanc aviá sus la planeta son encara l’origina de mantas luchas academicas que se pòdon pas reconciliar. Per d’unes el èra un obrièr de la supremacia “ariana” anglesa dins lo Mond reflectida a travèrs de l’Empèri . Per d’autres èra un escrivan que coneissiá melhor los animals que las personas.
Mas, lo Kipling persona escuresís un pauc sa contribucion al Mond coma escrivan. Sa defensa de la superioritat blanca sus d’autras raças e de la mission que deviá menar lo Reiaulme Unit sus la planeta en 1914 se veguèt contrastada per la pèrda d’un filh de 18 ans dins la Primièra Guèrra Mondiala. Benlèu per aquela rason aimava tant las istòrias de petits enfants. Benlèu amb elas —malgrat que lo Primièr Libre de la Jungla foguèsse escrich en 1892— voliá tornar recuperar son enfança o la dels sos enfants.
Un emigrant anglés
Rudyard Kipling nasquèt a Bombai en 1865, de parents angleses. Quan èra pichon los servents li contavan d’istòrias en lengas nativas abans qu’anèsse dormir e puèi deviá dire “bona nuèch” a sos parents en bon anglés. Mas lèu va èsser menat en Anglatèrra ont va patir un enfança traumatizada per l’educacion tròp fisica de l’epòca. Quand va tornar en Índia va parlar pas pus lenga dels abitants e va aver d’escriure en bon anglés dins divèrses jornals britanics de tendéncia colonizaira.
En 1887 va publicar una collecion d’istòrias apelada Contes de la planura de las còlas estant e l’an seguent Wee Willie Winkie. Totun, sa fama coma jornalista lo va pas arrestar per anar viure a Londres e quitar Índia. Après va far un viatge per los Estats Units, Canadà, l’Africa del Sud, Austràlia e la Nòva Zelanda. En 1892 aviá comprat una bòria en Vermont (Estats Units) e foguèt ailà qu’escriguèt lo famós Libre de la lungla. Aquò foguèt l’estapa mai profechosa de sa vida literària. Entre aquel an e 1900 va aver en America doas filhas e un filh.
De problèmas amb la familha lo van far tornar en Anglatèrra. En aquela epòca èra ja conegut coma lo poèta de l’empèri, mas tota la fama poguèt pas evitar la mòrt de sa primièra filha Josephine, en 1897, a causa d’una pneumonia. Alavetz va totjorn escriure d’istòrias pels enfants. En 1907 va ganhar lo Prèmi Nobel de Literatura mas sas posicions politicas van èsser orientadas de mai en mai a drecha. Simpatizava pas amb los natius de l’empèri e preferissiá ajudar los unionistas irlandeses que non pas los patriòtas d’aquela illa. Defensor de l’empèri anglés a mòrt, sostenguèt l’intrada d’Anglatèrra dins la Primièra Guèrra Mondiala, tanben quand son filh lai moriguèt a solament 18 ans. En aquela epòca escriguèt sus la mòrt de son filh John: “Se vos demandan perqué moriguèretz, digatz que foguèt pr’amor que los vòstres parents mentiguèron”.
Puèi, sa literatura foguèt una colleccion d’òbras que volián onorar lo tragic destin dels soldats dins la guèrra. Alara foguèt acusat d’èsser imperialista, drechista e, pus tard, nazi tanben, e mai ss Kipling jamai aimèt pas la politica alemanda del sègle XX. Moriguèt en 1936 e d’escrivans coma Edmund Candler, Jorge Luis Borges o T.S. Eliot reconeguèron totjorn son influéncia literaria.
Uèi son nom es mai que celebrat dins lo movement boy scout de tot lo Mond e, al delà de sas posicions politicas, cal saber reconéisser la beutat de la lenga emplegada e la capacitat de crear un mond d’animals qu’encara uèi de milions d’afogats lo tròban meravilhós. Senon, cal solament agachar la mina dels nòstres enfants quan escotan un conte o veson un filme sus Mowgli, Bagheera o Baloo. De segur aquel amor per las bèstias foguèt illimitat, mas sabèm pas se poguèt amb aquò superar la mòrt de dos filhs. Un fach que cap de parent lo deuriá pas jamai viure.
Christian Andreu
KIPLING, Rudyard, 1894 (2007), lo Primièr libre de la jungla, traduch de l’anglés en occitan per Joan de Cantalausa, CIÈL d’Òc. Se pòt descargar integralament en PDF.
E mai s’aqueste es estat lo mai celèbre libre d’animals escrich après lo primièr libre dels animals —o lo Llibre de meravelles que l’escrivan catalan Ramon Llull escriguèt ja al sègle XIII—, la figura literària de Kipling es tot un omenatge al mond irreal de la natura e de las bèstias e, per contra, una enòrma antitèsi de sa vida reala, totjorn marcada per la polemica politica, bellicista e imperialista.
La vision de son òbra es estada plan desparièra en Euròpa e en Índia. E mai se ganhèt lo Prèmi Nobel en 1907, sas descripcions sus la mission que l’òme blanc aviá sus la planeta son encara l’origina de mantas luchas academicas que se pòdon pas reconciliar. Per d’unes el èra un obrièr de la supremacia “ariana” anglesa dins lo Mond reflectida a travèrs de l’Empèri . Per d’autres èra un escrivan que coneissiá melhor los animals que las personas.
Mas, lo Kipling persona escuresís un pauc sa contribucion al Mond coma escrivan. Sa defensa de la superioritat blanca sus d’autras raças e de la mission que deviá menar lo Reiaulme Unit sus la planeta en 1914 se veguèt contrastada per la pèrda d’un filh de 18 ans dins la Primièra Guèrra Mondiala. Benlèu per aquela rason aimava tant las istòrias de petits enfants. Benlèu amb elas —malgrat que lo Primièr Libre de la Jungla foguèsse escrich en 1892— voliá tornar recuperar son enfança o la dels sos enfants.
Un emigrant anglés
Rudyard Kipling nasquèt a Bombai en 1865, de parents angleses. Quan èra pichon los servents li contavan d’istòrias en lengas nativas abans qu’anèsse dormir e puèi deviá dire “bona nuèch” a sos parents en bon anglés. Mas lèu va èsser menat en Anglatèrra ont va patir un enfança traumatizada per l’educacion tròp fisica de l’epòca. Quand va tornar en Índia va parlar pas pus lenga dels abitants e va aver d’escriure en bon anglés dins divèrses jornals britanics de tendéncia colonizaira.
En 1887 va publicar una collecion d’istòrias apelada Contes de la planura de las còlas estant e l’an seguent Wee Willie Winkie. Totun, sa fama coma jornalista lo va pas arrestar per anar viure a Londres e quitar Índia. Après va far un viatge per los Estats Units, Canadà, l’Africa del Sud, Austràlia e la Nòva Zelanda. En 1892 aviá comprat una bòria en Vermont (Estats Units) e foguèt ailà qu’escriguèt lo famós Libre de la lungla. Aquò foguèt l’estapa mai profechosa de sa vida literària. Entre aquel an e 1900 va aver en America doas filhas e un filh.
De problèmas amb la familha lo van far tornar en Anglatèrra. En aquela epòca èra ja conegut coma lo poèta de l’empèri, mas tota la fama poguèt pas evitar la mòrt de sa primièra filha Josephine, en 1897, a causa d’una pneumonia. Alavetz va totjorn escriure d’istòrias pels enfants. En 1907 va ganhar lo Prèmi Nobel de Literatura mas sas posicions politicas van èsser orientadas de mai en mai a drecha. Simpatizava pas amb los natius de l’empèri e preferissiá ajudar los unionistas irlandeses que non pas los patriòtas d’aquela illa. Defensor de l’empèri anglés a mòrt, sostenguèt l’intrada d’Anglatèrra dins la Primièra Guèrra Mondiala, tanben quand son filh lai moriguèt a solament 18 ans. En aquela epòca escriguèt sus la mòrt de son filh John: “Se vos demandan perqué moriguèretz, digatz que foguèt pr’amor que los vòstres parents mentiguèron”.
Puèi, sa literatura foguèt una colleccion d’òbras que volián onorar lo tragic destin dels soldats dins la guèrra. Alara foguèt acusat d’èsser imperialista, drechista e, pus tard, nazi tanben, e mai ss Kipling jamai aimèt pas la politica alemanda del sègle XX. Moriguèt en 1936 e d’escrivans coma Edmund Candler, Jorge Luis Borges o T.S. Eliot reconeguèron totjorn son influéncia literaria.
Uèi son nom es mai que celebrat dins lo movement boy scout de tot lo Mond e, al delà de sas posicions politicas, cal saber reconéisser la beutat de la lenga emplegada e la capacitat de crear un mond d’animals qu’encara uèi de milions d’afogats lo tròban meravilhós. Senon, cal solament agachar la mina dels nòstres enfants quan escotan un conte o veson un filme sus Mowgli, Bagheera o Baloo. De segur aquel amor per las bèstias foguèt illimitat, mas sabèm pas se poguèt amb aquò superar la mòrt de dos filhs. Un fach que cap de parent lo deuriá pas jamai viure.
Christian Andreu
KIPLING, Rudyard, 1894 (2007), lo Primièr libre de la jungla, traduch de l’anglés en occitan per Joan de Cantalausa, CIÈL d’Òc. Se pòt descargar integralament en PDF.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
La version del "Libre de la jungla" per Cantalausa s'amerita una edicion mai professionala que la publicacion de farlabica qu'ai a l'ostal.
Grandmercés per aquel article de tria. M'a aprés un fum de causas.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari