“En decembre Corsega aurà rendètz-vos amb l’istòria”, çò diguèt Gilles Simeoni en octòbre passat. E ben, los mots del cap de la lista Pè a Corsica (Per Corsega), qu’amassa los autonomistas e los independentistas, foguèron profetics. Per lo primièr còp lo sobeiranisme còrs prendrà lo poder de l’Assemblada de l’illa amb un programa que compren l’oficialitat de la lenga còrsa e la consolidacion d’un poder legislatiu pròpri. A prepaus d’aquela escasença, lo jornal catalan Vilaweb a publicat un article sus “las dètz causas que cal saber sus Corsega” que vos ne prepausam son adaptacion a l’occitan.

1. Que significa la victòria del sobeiranisme?
 
Après ganhar la comuna de Bastia a las eleccions muncipalas, los sobeiranistas còrses, agropats dins Pè a Corsica (Per Corsega), an ganhat ara las eleccions territorialas de l’illa. A la diferéncia de las regions metropolitanas francesas, Corsega a un estatut especial, amb una Assemblada, qu’es ela qu’ara l’an elegida. Los sobeiranistas i auràn 24 sètis, los socialistas 12, la drecha francesa 11 e lo Front Nacional 4.
 
 
2. Cossí es granda l’autonomia còrsa?
 
A l’ora d’ara es limitada, mas abans dos ans l’assemblada se deu fusionar amb los dos departaments actuals e crear una entitat qu’aurà fòrça mai d’autonomia e de poder. Pasmens, l’Assemblada de Corsega ja s’es afrontada amb lo govèrn francés perque a presentat de proposicions que París a consideradas inconstitucionalas. Cal soslinhar l’oficialitat del còrs, la creacion d’un estatut de resident qu’empediriá de i crompar un ostal abans d’aver viscut cinc ans dins l’illa o la liberacion dels presonièrs politics.
 
Un fach important, basic per la reüssida electorala, es lo malèsser pel fach que l’assemblada pòt pas elaborar de leis. Pòt deliberar, pòt far de proposicions, mas las leis se pòdon solament elaborar a París per l’Assemblada Nacionala francesa. Aquò causa un grand malèsser dins l’illa perque de proposicions qu’an un grand consens son estadas refusadas a París.
 
 
3. Lo cas còrs es unic dins l’estat francés?
 
Fins ara cap de movement nacionalista dins l’estat francés aviá pas atench un resultat politic tant important coma aquel de Corsega, levat dels cases de las colònias del Pacific. La victòria a las eleccions territorialas plaça lo sobeiranisme còrs en una nòva fasa politica e l’aluènha clarament dels autres nacionalismes estatals coma l’occitan, lo catalan, lo breton, lo basco, l’alsacian…
 
 
4. Que s’es passat amb la lucha armada?
 
Corsega a agut divèrses grops armats independentistas e la lucha armada èra estada lo referent politic mai clar del sobeiranisme pendent de decennis. Mas lo 26 de junh de 2014 lo grop mai important, lo Front Nacional de Liberacion de Corsega (FLNC) decretèt la fin unilaterala de la lucha armada, una condicion que la majoritat dels sobeiranistas còrses la consideravan necessària per poder participar a d’eleccions.
 
 
5. D’ont ven lo nacionalisme còrs?
 
Lo pòble còrs es una entitat istorica pròpria e l’illa a conegut de divèrses periòdes d’independéncia, dont lo darrièr dins lo sègle XVIII. Dins los ans 60, coma dins qualques autras zònas de l’estat francés, nasquèt un fòrt movement nacionalista, radicalizat en 1976 amb la creacion de l’FLNC, çò que marquèt lo començament de la lucha armada e de la separacion entre los autonomistas e los independentistas. En 1991 França acceptèt d’autrejar a Corsega un estatut especial, diferent de çò qu’an las regions metropolitanas, mas refusèt de reconéisser l’existéncia del pòble còrs.
 
 
6. Dempuèi quora Corsega es francesa?
 
Corsega obtenguèt l’independéncia de Gènoa en 1729. En 1736 se i proclamèt rei l’aventurièr alemand Theodor von Neuhoff, que promulguèt una constitucion e qu’adoptèt l’imne nacional Diu vi Salvi Regina, mas lo nòu estat se consolidèt pas abans l’an 1755, quand Pasuale Paoli prenguèt lo poder e proclamèt la Republica de Corsega. Demièg d’autras mesuras, Paoli faguèt redigir una constitucion, creèt un sistèma parlamentari modèrne e adoptèt la bandièra del cap de more. En 1768 Corsega foguèt incorporada a França, mas lo remembre de las reformas de Paoli, que tornèt dirigir l’illa jos lo protectorat britanic de 1790 a 1796, se mantenguèt long de las annadas e foguèt revendicat pels sectors progressistas de l’illa.

 
7. Quals son los principals partits nacionalistas còrses?
 
Los grops principals son los dos que se son units dins aquelas eleccions per formar Pè a Corsica: Femu a Corsica (Fagam Corsega), lo grop nacionalista non independentista de Gilles Simeoni, actual primièr cònsol de Bastia e futur president còrs, e lo movement independentista Corsica Libera (Corsega Liura). Femu a Corsica, de fach, es una coalicion de tres grops: lo Partitu di a Nazione Corsa (Partit de la Nacion Còrsa), Inseme per Corsica (Ensems per Corsega) e la Chjama Naziunale (Crida Nacionala).

 
8. Quant de mond i demòran? Quant de personas parlan lo còrs?
 
La populacion de l’illa arriba pas als 300 000 abitants, qu’entre eles aperquí 150 000 parlan lo còrs. Lo còrs es una lenga que fòrça estudioses la considèran, a l’origina, coma un dialècte de l’italian toscan e que se parla pas sonque en Corsega, mas tanben al nòrd de Sardenha.
 
Uèi lo còrs s’ensenha dins totas las escòlas de l’illa e l’emplegan qualques mèdias, mai que mai la ràdio Alta Frequenza. Lo 17 de mai de 2013, l’Assemblada de Corsega lo declarèt lenga oficiala dins l’illa mas l’estat francés o volguèt pas acceptar.
 
 
9. Perqué emplegan coma imne una cançon religiosa?
 
Lo Diu Vi Salvi Regina foguèt adoptat coma imne nacional per Pasquale Paoli en 1735 perque l’illa se recomandèt a la Verge Maria dins lo combat per liberar l’illa de Gènoa.
 
Lo darrièr repic de la cançon originala foguèt modificat per li donar una vòlha mai patriotica de defensa contra los enemics:
   
 
En aqueste vidèo podètz veire los caps de Femu a Corsica e Corsica Libera que cantan l’imne après anonciar que configurarián la candidatura unida qu’a ganhat fin finala las eleccions.
 

 
 
10. Que significa la bandièra còrsa?
 
La bandièra del cap de more es l’ensenha tradicionala de la nacion còrsa e a una origina ligada a la Confederacion Catalanoaragonesa de l’Edat Mejana. Dins la vesina illa de Sardenha, s’emplegava los quatre caps de mores tradicionals del senhal d’Aragon, que pendent un temps èran la bandièra alternativa a las quatre barras de sang sus aur. Tot indica que los còrses, qu’an una relacion fòrça estrecha amb Sardenha —solament uèch quilomètres de mar separan las doas illas— l’adoptèron dels sardes, e reduguèron los quatre caps a solament un.