La poesia e la lirica dins lo domeni femenin an existit dempuèi la nuèch dels tempses. Dempuèi lo mond classic, amb Safo —considerada la maire de totas las poetessas— fins als nòstres jorns, las femnas an escrich de bèls poèmas e an compausat d’excellentas cançons. Ça que la, a l’Edat Mejana, çò divin èra al dessús de çò profan, e las femnas que volián escriure de poesia o compausar de cançons o devián al contèxt de l’univèrs sagrat. Per aquela rason, pendent aquela epòca, la majoritat dels testimònis son de creacions de monjas que, dins los murs de lors convents respectius, se consagrèron a compausar de cants sublims a Dieu.
 
Per contra, en Occitània, la poesia en lenga d’òc brilhava amb tota la siá esplendor. Los trobadors cantavan lors dònas absentas e desiradas coma o fasián las trobairises, qu’exprimissián liurament e sens pudor lors sentiments vèrs lors desirats galants. Qualques unes d’aqueles sentiments foguèron lors sirventeses, e aguèron pas cap d’objeccion d’o manifestar en totala libertat. La literatura trobadoresca proliferava pertot, mai que mai demièg la noblesa dels sègles XII e XIII. Aquela exaltacion poetica èra pas solament una importanta contribucion literària, qu’en mai d’aquò, desencadenava de cambiaments socials amb lo nòu concèpte de l’amor cortés e sa nòva manièra de comprene l’amor.
 
Lo ‎trobador, persona amb una cultura nauta e una educacion requista, èra dins la majoritat dels cases aimat e ben considerat, fins al ponch qu’arribava de s’installar dins la cort sens qu’importèsse gaire sa vertadièra origina. De fach, l’origina d’un trobador o d’una trobairitz èra pauc considerabla, car çò que s’avalorava èra son òbra. Aital, d’enfants de païsans, d’artisans, de fornièrs, d’orfanèls, d’enfants illegitims, de nòbles e mai de reis e de reinas podián èsser trobadors o trobairises.
 
Pasmens, existissiá ben una granda diferéncia entre un trobador e una trobairitz. La màger part de las composicions literàrias e musicalas del trobador fasián referéncia a l’amor pur e s’exprimissián a travèrs d’un sentiment platonic. Per contra, tocant las femnas, se passava tot al contrari, doncas, que decidiguèron de realizar lors composicions poeticas amb de referéncias dirèctas a l’amor carnal. Aquelas creacions ausadas estonèron alavetz e estonan encara uèi totes los que las legisson. Un exemple d’aquò seriá la Comtessa Beatritz de Diá, coneguda coma la Comtessa de Diá, maridada amb lo Comte de Peitieus, mas amorosa del trobador e comte d’Aurenja, Rambaud d’Aurenja, a qui escriguèt aqueste polit poèma:
 

“Ben volria mon cavallier
tener un ser en mos bratz nut,
qu’el s’en tengra per ereubut
sol qu’a ui fezes cosseillier;
car plus m’en sui abellida
no fetz Floris de Blancheflor:
ieu l’autrei mon cor e m’amor
mon sen, mos huoills e ma vida.”

 
E mai se la màger part de las trobairises foguèron de nòblas, es probable que n’i aguèsse tanben d’origina umila. Aquelas femnas trobèron dins l’art de trobar una forma de libertat e dins qualques cases tanben l’autosufisença economica per viure elas meteissas, en portant a la societat non solament un nòu concèpte de la libertat d’expression femenina, mas tanben en ajudant probable a fargar las basas començantas del feminisme en aqueles jorns de l’Edat Mejana.
 
Per aquesta rason, aqueste article es dedicat a totas aquelas valentas femnas occitanas que, amb una singulara complicitat femenina, decidiguèron de trencar los tabós, dins una epòca complicada que la femna i èra considerada en se coma un èsser sens arma. Dins un estalatge de volontat femenina, elas, decidiguèron de s’exprimir liurament a travèrs d’un lengatge dirècte, emotiu e plen de ‎passion. Aquela sensibilitat extraordinària faguèt que lors sentiments mai prigonds venguèsson d’art.
 
 
 
 
Griselda Lozano
 
 
 

---

Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.