Se presenta uèi lo disc entitolat Era soca de Nadau que conten las darrièras composicions de Castèth, en tot contunhar lo projècte de metre en musica los poètas araneses, amb la participacion d’Es Paums. La cançon que dona lo títol al disc es un nadalet basat sus un poèma de Jèp de Montoya tocant lo cachafuòc, que lai se nomena soca de Nadal o soca de Nadau, que s’aluca uèi après la messa del pol e que se tendrà alucat fins a l’An Nòu. Lo disc conten d’autras composicions basadas suls poèmas de Montoya coma Net de huec o Hilh!
 
Lo CD es estat publicat amb lo sosten de l’Institut d’Estudis Ilerdencs, la Deputacion de Lhèida e lo Conselh General d’Aran. Inclutz lo videoclip Net de huec que conten d’imatges de la fèsta de la Crèma deth Haro, recentament inclusa per l’UNÈSCO dins lo Patrimòni Cultural Immaterial de l’Umanitat.
 
Castèth es l’escais de Jaime M. Castet, un compositor e musician d’ascendéncia aranesa, filh e nebot de musicians. A participat coma clavièr a divèrses grops de musica coma Disaster, Texas o quitament Es Paums.
 
Jèp de Montoya es un escrivan, un poèta e un erudit aranés. Es un autor en occitan fòrça prolific que, delà d’òbras poeticas coma Ara Val d’Aran, tèxt sus lo qual se basan las doas composicions mençonadas, a publicat d’obratges màgers coma Vademecum Aranense. A l’ora d’ara es cap de la cultura e del patrimòni deth Conselh General d’Aran.
 
Es Paums son ua banda musicala fondada en Vilamòs (Val d’Aran) en 1971, que pendent los ans 1980 e 1990 obrèron coma orquèstra de bal dins tot l’estat espanhòl. Actualament se son amassats per participar al projècte de Castèth e fan de concèrts en occitan, sustot en Aran.
 

 
 
“Era soca de Nadau”, lo cachafuòc aranés
 
Lo vilatge de Les (Val d’Aran) alucarà uèi lo cachafuòc, que lai se nomena soca de Nadal o soca de Nadau. Un còp de mai, ongan, los estatjants de Les remembran aquela tradicion occitana que dins lo passat se fasiá dins totes los ostals. La soca s’aluca a 19h; e après la messa del pol, o missa deth poth, a mièjanuèch, las gents del vilatge manjaràn de chocolat e cantaràn de nadalets a l’entorn del cachafuòc, que se mantendrà alucat fins a l’An Nòu.
 
Lo cònsol de Les, Emilio Medan, expliquèt a Jornalet qu’ancianament, “eth pair-sénher dera casa escuelhie ua soca de casse que se sauvaue tot er an en casa entà èster cremada era net de Nadau. Aquera tradicion se perdec quan es humenèges des cases vengueren mès petites e ja non an lòc entà troncs tan grani”. Medan apondèt qu’a l’entorn d’aquela tradicion s’apelava tota sòrta de bonaürs e quitament “es hemnes invocauen era fertilitat en tot montar sus era soca e tocar-la damb es parts intimes”.
 
Aquela tradicion se recuperèt a Les fa 14 ans, quand l’actual cap de la cultura del Conselh General d’Aran, Jèp de Montoya, èra a la comuna de Les.
 
Precisament Jèp de Montoya desvelèt a Jornalet mai d’informacions sus aquela tradicion ancestrala, fòrça semblabla a la que se fa per tota Occitània: “abans deth solstici d’iuèrn se netejauen es humenèges, e damb eth nau larèr net se cremaue era soca de Nadau en tot cambiar de cicle. Eth solstici d’iuèrn ei eth cap d’an lunar, e calie mantier era soca alugada enquiath cap d’an solar”. Segon Montoya es pas gaire complicat de manténer aquel fuòc alucat tantes jorns: “eth huec deth Haro —peth solstici d’estiu— ei mès d’ahlama, deth temps qu’eth dera soca de Nadau —peth solstici d’iuèrn— ei mès de brasa e de caliu”.
 
Montoya expliquèt tanben “qu’eth cap de casa escuelhie era part baisha d’un tronc miei enterrada entà qu’aguesse era esséncia dera Natura. Un còp assecada pendent tot er an, se cremaue era net de Nadau en tot hèr-i damb era destrau ua crotz, o tantes crotzes coma membres auie era familha”.
 
A l’ora d’ara, la fèsta que se celèbra a Les es una cremada publica de la soca de Nadal sus la plaça. “Hèm aguesta hèsta damb era vista metuda enes esséncies tradicionaus mès en tot crear quauquarren de nau”, çò apondèt Montoya, en tot explicar que segon la tradicion actuala, alucan lo cachafuòc quora un parelh celèbra sos 25 ans de maridatge o quora de nòvis se son maridats dins l’an.