ISTÒRIA. Lo nòu executiu còrs, dirigit per Gilles Simeoni, ten lo desvolopament de l’autonomia de Corsega coma un de sos objectius principals per las annadas venentas. S’es possible —e serà malaisit—, amb un poder legislatiu pròpri, que fins ara sonque escai a l’Assemblada Nacionala francesa. Mas aquò non serà pas lo primièr còp que Corsega assaja la via de l’autogovèrn. Repassem qualques unes dels moments mai de remarca ont Corsega a obtengut, o cujat obtenir, un poder politic pròpri, despuèi lo sègle XVIII fins a uèi.

1755. La Republica Còrsa de Pasquale Paoli

Per fòrça nacionalistas còrses, Pasquale Paoli es lo paire de la pàtria e del nacionalisme còrs modèrne. Nascut quand l’illa èra un domeni genoés, aquel òme de las Luses proclamèt l’independéncia de la Republica de Corsega en 1755 e li donèt una constitucion modèrna. En 1768, los genoeses —que contrarotlavan pas pus l’illa de manièra efectiva mas qu’encara èran considerats coma sos legitims proprietaris— la vendèron a França, que l’envasiguèt, e, un an puèi, la contrarotlèt de tot en tot. Paoli partiguèt en exili.

1794. La segonda temptativa: lo reialme anglocòrs

La França revolucionària permetèt lo retorn dels exiliats, inclús Paoli, que foguèt recebut amb las onors pels nòus lidèrs del país. Lo nommèron president del directòri departamental de Corsega, mas posteriorament Paoli e los revolucionaris se distancièron recipròcament. En 1794, Paoli se metèt d’acòrdi amb los britanics —en guèrra amb França— per que Corsega devenguèsse una mena de protectorat autonòm anglocòrs jos la monarquia britanica. En 1796, totun, los britanics se retirèron de l’illa, que tornèt a las mans francesas. Comencèt un periòde que durèt practicament dos sègles ont Corsega, coma tala, dispausèt pas d’una institucion pròpria, e foguèt subsumida dins lo procès de creacion de l’estat-nacion modèrne francés —pels dos sègles venents—.

1982. Lo primièr estatut

Durant los ans 1950 avián començat de temptativas timidas —totjorn despuèi París— per descentralitzar la Republica. Aquela politica finiguèt que desboquèt, en 1982, sus l’aprobacion per l’Assemblada Nacionala del primièr estatut de Corsega, tanben apelat Estatut Deferre. Se creava pel primièr còp una assemblada representativa dins l’illa, elegida per sufragi universal, amb de poders basicament executius. Los prefèctes, nommats dirèctament despuèi París, mantenián lo contraròtle de l’activitat politica. Mas la simpla creacion d’una assemblada pròpria constituissiá, e mai sonque simbolicament, una estapa istorica, que los representants l’aprofechèron en 1988 per aprovar una deliberacion qu’afortissiá l’existéncia “del pòble còrs”, çò qu’indignèt lo nacionalisme francés.

1991. La collectivitat territoriala

L’aprefondiment del procès descentralizador foguèt causa qu’en 1991 Corsega se dotèsse d’un segond estatut que la definissiá coma collectivitat territoriala, amb de competéncias executivas alargadas, mas egalament sens poder legislatiu. Aquò es l’estatut qu’es encara en vigor uèi. A las eleccions, los partits nacionals còrses an totjorn obtengut una representacion.

2002. Lo Procès de Matignon e lo poder legislatiu

En 1999, lo primièr ministre francés d’alara, Lionel Jospin, enreguèt lo dich “Procès de Matignon”: de negociacions entre los elegits de l’Assemblada còrsa e lo govèrn francés sus l’avenir institucional de l’illa. Lo procés amirava la concession, pel primièr còp de l’istòria, d’una mena de poder legislatiu còrs —en realitat, la capacitat de part de l’Assemblada de Corsega d’adaptar de leis francesas a las especificitats de l’illa—. Lo Conselh Constitucional francés, totun, sentencièt qu’aquela concession atemptava contra la Constitucion, e per tant se censurèt aquel ponch de la lei relativa a Corsega aprovada per l’Assemblada Nacionala francesa en 2002, que pasmens transferiguèt qualques competéncias a l’illa.

De 2013 a uèi. En cèrca d’una nòva situacion

En setembre de 2013 se produguèt un eveniment istoric quora l’Assemblada de Corsega demandèt a París de cambiar la situacion de l’illa al sen de la Republica Francesa per tal de garentir una autonomia desvolopada, la cooficialitat de la lenga còrsa e la creacion d’un estatut de resident. Aquelas demandas aguèron lo sosten dels nacionalistas còrses, mas tanben d’un bon nombre de conselhièrs territorials de partits franceses: 46 vòtes d’un total de 51. Lo govèrn francés o refusèt. Mas los autonomistas vòlon aprofechar la futura fusion de l’Assemblada de Corsega e dels dos departaments còrses —prevista per 2017— per negociar un nòu estatut. La victòria de la coalicion d’autonomistas e independentistas lo 13 de decembre de 2015, a las eleccions còrsas, supausa un vam per aquelas revendicacions.
 

---

Aqueste article es adaptat de Nationalia amb qui Jornalet a un acòrdi de cooperacion. 
 


 

---