Los sibes arribèron al parçan de Cabcal en 1764 mandats per l’emperaire. I portèron lo manchó, qu’èra la lenga oficiala. Après la revolucion chinesa de 1911 la lenga foguèt enebida. A l’ora d’ara, amb 30 000 parlants, la lenga es en perilh de desaparicion, e mai s’es plan importanta per traduire los tèxtes ancians.

Coneissèm pauc China. Pensam qu’es un país unifòrme ont totes parlan la meteissa lenga. Mas aquò es un senhal d’eurocentrisme, marrit e mai, pr’amor que, s’Euròpa es divèrsa, perqué o serà pas un país tan grand coma China? Aital, dins la republica de las 300 lengas, l’anciana lenga manchó ensaja de subreviure.
 
Lo pòble sibe, que demòra dins lo parçan de Cabcal, dins la region chinesa de Zhenjiang, arribèt ailà en 1764 per òrdre de l’emperaire. Los envièt per luchar contra las rebellions oigoras e defendre l’empèri dins l’autra part del Mond. Plusors milièrs de soldats i arribèron amb lor lenga, la lenga de la dinastia manchó que, uèi, dempuèi longtemps, es pas pus oficiala.
 
Uèi demòran encara 30 000 sibes que parlan lo sibe o manchó, anciana lenga oficiala de China, mas que tanben s’es adaptat e qu’a plan de mots estrangièrs coma pomodoro (tomata), mashina (maquina de cóser) o alma (poma).
 
E mai se n’arribèron mantes, uèi n’i a solament 30 000. Après la revolucion chinesa de 1911, la lenga manchó imperiala foguèt enebida e solament es demorada viva pr’amor qu’es estada desmembrada. “Pels europèus seriá coma se uèi trobèssem de mond dins un endrech d’Euròpa ont encara se parla la lenga originària de Roma”, çò ditz Marc C. Elliot, cercaire de la lenga manchó a l’Universitat d’Harvard. “Encara me remembri de mon primièr rescontre amb un abitant del parçan de Cabcal. Ieu parlèri en manchó e l’òme m’o comprenèt tot!”.
 
 
D’esfòrces per ajudar la lenga
 
Comprene lo manchó es encara uèi una necessitat. Lo govern chinés contunha d’ofrir d’emplecs a de centenats de joves de la tribu dels sibes perque cal traduire los tèxtes ancians que son en manchó. E dins lo parçan de Cabcal s’ensenha dins las escòlas e l’universitat mas los mai joves la meton pas en valor, coma se passa endacòm mai.
 
“Son pas interessats per la lor lenga”, çò ditz Tong Zhixian, engenhaire e sòci de l’Associacion Culturala per l’Estudi del Sibe. “Estúdian lo sibe a l’escòla mas un còp que quitan l’edifici començan de parlar en chinés mandarin, la lenga oficiala. L’avenir es pas segur”.
 
Aital, la lenga manchó, qu’encara es una clau per comprene los ancians documents de la dinastia Qing, lucha encara per sa subrevivença. A resistit contra los oigors, los cazacs, lo mongòls e tanben los russes. Mas son isolament, lo fach que los sibes mangen de pòrc e lors cresenças religiosas en una mescla de shamanisme e de bodisme an fach que los sibes ajan preservat lor lenga fins en 2016 practicament en essent oblidats e isolats.
 
“Nòstra lenga e nòstra consciéncia sociala son demoradas plan fòrtas pr’amor que nos a calgut luchar contra plan de grops desparièrs”, çò ditz Tong amb inseguretat, “Èrem pauques e degun mai parlava pas aicí la nòstra lenga e, doncas, nos a calgut subreviure forçadament. Es pr’amor d’aquò que sèm tan bons per aprene d’autras lengas”.
 
Mas las ajudas governamentalas sufison pas. Amb las nòvas generacions, que solament vòlon parlar lo chinés mandarin, e amb un nombre de parlants de mai en mai reduch, degun pòt pas predire qual es l’avenir del sibe o manchó. Qu’arribe o non al sègle XXII es quicòm que depend solament dels quites sibes, non de las autras personas que fasèm partida de l’umanitat.
 
 
 
 
Christian Andreu
 
 
 
 

---