Era conservacion des bòsqui tropicaus ei encara un problèma qu’era planeta deu afrontar. Es esfòrci de divèrsi govèrns entara sua subervivença non an avut es resultats demoradi. Mès ara s’ei podut demostrar, a travèrs d’un estudi scientific, qu’era concession d’aqueri bòsqui as comunautats locaus poirie èster era solucion.
 
Es bòsqui de Brasil, de Còngo o d’Indonesia son en perilh. E era sua fauna tanben. Mès era sua desaparicion mos amiarà a ua planeta a on non i aurà plantes que chuquen eth dioxid de carbòni e que produsisquen carbon. Pr’amor qu’es bòsqui tropicaus, es jungles, son ua peèça clau entara reduccion des emissions de gasi nocius entara atmosfèra.
 
Propietaris de bòs, pagesi, talhaires de husta illegaus o quitament trafegaires de drògues pressionen es divèrsi bòsqui dera planeta e minimizen es esfòrci des govèrns entara sua proteccion. Mès era Resèrva dera Biosfèra Maia, en Guatemala, a confirmat qu’era luta ei possibla e qu’es madeishes comunautats umanes locaus e non es govèrns son es qu’an era clau deth sauvament des sèuves.
 
 
Ua concession fòrça eficaça
 
Aquera resèrva ei ua concession qu’eth govèrn de Guatemala hec as comunautats locaus que i avie ath torn dera sèuva de Petén entà veir s’ère possible qu’es quites autoctòns siguessen es sauvaires dera sèuva. E ei estat ua reüssida des granes.
 
“Cap de persona susvelharà eth tòn ostau o eth tòn jardin, mès quan es gents que i demoren pòden aver sòs deth madeish bòsc, serèn eri es que susvelharàn que degun i entre entà hèr mau as arbes o as animaus”,  çò ditz Marcedonio Cortave, dera comunautat qu’a era concession.
 
Atau, divèrses comunautats locaus gerissen amassa damb dues enterpreses privades era arremassada de husta en un airau de 5,2 milions d’acres e segons es darreri estudis hèti, era taxa de desforestacion enes airaus geridi pes locaus, ei apròp de zèro.
 
Per tant, es locaus trabalhen damb mapes e determinen quini arbes poden èster abatudi e quins an de demorar entara sua reproduccion. Tot se hè d’ua manèra scientifica, d’una manèra fòrça racionau. Çò que comencèc coma un experiment poirie èster aué un modèl entà tota era planeta.
 
Ara divèrsi grops ecologistes trabalhen amassa damb es mès de 180 familhes locaus qu’an era concession. Ac hèn tanben en contacte dirècte damb es grops indigènes der airau. Toti vòlen èster un grop de pression contra es tecnocrates e es politicians corromputs.
 
“Es forestièrs e es tecnocrates diden que non pòden susvelhar es bòsqui”, çò ditz David Kaimowitz, director des ressorses naturaus dera Fundacion Ford. “E diden qu’ac an sajat tostemp. Açò non ei vertat pr’amor que quan se dèishe qu’es locaus demoren e susvelhen era sèuva, es resultats son estonants”.
 
Aué es locaus que demoren ena Resèrva dera Biosfèra Maia an podut bastir era sua escòla damb era husta deth bèsc a on demoren. E fòrça escolans an podut anar a estudiar en d’auti païsi gràcies as sòs qu’era comunautat a obtengut dera venda racionau de husta.
 
E non solament aquerò. Divèrses bastides dera epòca des maies son laguens dera biosfèra e era susvelhança  des locaus a ajudat ara sua preservacion. Non i a avut pilhaires deth patrimòni en airau dempús fòrça annades. E damb era ajuda dera polícia e dera armada de Guatemala, ara luten contra era influéncia des illegaus que vòlen utilizar era resèrva entà amiar era dròga mès tath nòrd.
 
Aué es locaus qu’an era concession dera sèuva d’Uaxactún en Guatemala son guardats coma enemics. Es vaquèrs e es entrepreses multinacionaus vòlen talhar es arbes e deishar solament un desèrt.
 
Era luta ei constanta mès era umanitat a podut demostrar que, se vò, es sèuves, bòsqui, arbes e animaus pòden e an d’èster sauvadi. Demoram qu’eth sòn exemple poga èster seguit lèu per d’auti pr’amor qu’eth compde enrè hè temps qu’a començat.
 
 
 
 
Christian Andreu
 
 
 
 

---