Un grop de caçaires-culheires agacha amb estrambòrd la naissença del jorn nòu. Las femnas començan de bolhir lo manjar e qualqu’un ensaja de far un polit pòt de ceramica. Los enfants corron de pertot. Còp sec, un dels òmes alèrta los autres; un grop d’òmes arriba. Son de l’autre costat del lac que i a près del campament. Mas totes eles son a córrer, i a pas cap de femna demièg eles. Lèu los òmes agafan las armas e las femnas ensajan de pren los enfants per fugir.

Aquò foguèt la scèna, a pauc près, del primièr masèl de l’umanitat scientificament provat. Foguèt benlèu una scèna de guèrra entre grops de caçaires-culheires en riba del Lac Turkana, en Kenya, fa 10 000 ans. Las esqueletas del grop son estadas trobadas recentament sul sit e la majoritat dels òsses confirman que moriguèron per mòrt violenta.
 
La còla de scientifics qu’a fach la descobèrta o a publicat dins la revista Nature e es una pèça de mai dins la granda discussion que ten uèi la comunautat scientifica sus l’origina de la guèrra dins l’umanitat.
 
Aquí an trobat 12 esqueletas relativament senceras e 10 avián de signes d’una mòrt violenta. Amb las esqueletes se trobèt tanben de lanças e de sagetas e mai de tròces de mineral estrangièr a l’endrech; es una confirmacion que los atacaires portavan de maças fachas amb aquel material e qu’èran pas de l’airal.
 
Amb eles, i aviá tanben de tròces parcials d’autras 15 personas que, solide —çò dison los scientifics—, serián mòrtas tanplan dins aquela ataca que se poiriá considerar lo primièr masèl conegut de la Preïstòria. Un fach, çò dison, que confirmariá que la guèrra es estada totjorn una caracteristica de l’umanitat e qu’es estada totjorn practicada.
 
 
La guèrra, una caracteristica umana
 
E mai se segon Luke A. Glowacki, biològ de l’evolucion umana d’Harvard, la trobalha es excepcionala, la siá descobèrta confirma solidament que las originas umanas de la guèrra ja èran una caracteristica de l’òme pendent la Preïstòria e tanben de sos ancessors.
 
“Avèm descobèrt que las rasics de la guèrra dins l’èsser uman venon de plan luènh. Los chimpanzés ja practicavan la guèrra plan abans los òmes”, çò ditz Glowacki, “tot depend del territòri, de la populacion e de las relacions qu’an o pòdon aver un grop d’ominids amb los autres. Mas la trobalha de Nataruk, en riba del Lac Turkana, confirma scientificament que la guèrra foguèt creada quitament abans l’agricultura”.
 
D’autres scientifics, totun, son pas d’acòrdi amb aquela teoria e demandan d’autras caracteristicas d’autras epòcas per poder parlar de guèrra. Douglas P. Fry, antropològ de l’Universitat d’Alabama, confirmèt qu’aquò semblava d’èsser ben un masèl, mas qu’èra pas pro per poder parlar de guèrra. “Segon las caracteristicas trobadas en Nataruk, òc, aquò foguèt lo chaple d’un grop de caçaires-culheires sus un autre”, çò confirma Fry, “mas pr’aquò podèm pas forçadament parlar de la guèrra pr’amor que los nomadas preïstorics practicavan pas la guèrra. Aquela es mai tipica de societats mai complèxas, qu’an de bastidas, de bèstias e l’agricultura.”
 
Ara lo Doctor Fry demanda de poder veire de muralhas, de vilas amb de defensas e d’armas de guèrra per poder parlar definitivament d’una guèrra, mas los signes parlan d’espereles. Divèrsas esqueletas an diferents còps de maça confirmats e de feridas dins los caps, las mans e las ussas. Una femna prens tanben foguèt trobada amb lo fètus de 9 meses encara dins ela. Foguèt un chaple, de segur, mas cal definir encara se foguèt un acte de guèrra o non.
 
L’ataca benlèu se faguèt dins l’encastre d’una expedicion en cèrca de ressorsas, un fach comun entre caçaires-culheires preïstorics. La ceramica trobada en Turkana confirmariá que lo grop d’umans avián fòrça noiridura amb eles. Los atacaires volián benlèu d’esclaus pr’amor que s’es trobat d’esqueletas de joves d’entre 6 e 16 ans. O benlèu volián conquistar un territòri nòu.
 
Cossí que siá, la guèrra contunha d’èsser malaürosament una caracteristica umana uèi. Assajar de cercar sas originas es benlèu un fach malaisit. Los chimpanzés se separèron del genre homo fa mai de 5 milions d’ans e an totjorn practicat la guèrra. Los nòstres ancessors tanben, de segur. Ara que sabèm o qu’entrevesèm la siá origina, cal trabalhar per n’acabar definitivament amb la guèrra e que quite d’èsser una caracteristica umana.
 
 
 
 
Christian Andreu
 
 
 
 
 
 

---