Joan-Baptista Fornièr es ariegés. Nascut dins una familha de paisan es partit d’ora, lo paure el, regent en Normandia. I passèt tota sa vida e, retirat, i demòra encara. Pasmens, ven passar cada an una mesada al país. Ingrata tèrra d’Arièja que permés pas a sos enfants aimants de i poder viure subre. Aqueste òme a degut patir las pèiras d’aver a quitar sa patria per i tornar pas. Sens lo conéisser personalament al-delà, son estacament a la lenga es evident. Malgrat lo temps, a pas res perdut del vocabulari de son enfança. A pas res perdut de son plaser a far oralament virar la lenga. Agèri l’escasença de me’n mainar al Festen’òc de Saurat pendent qualquas annadas. Malgrat una vida a cò dels Ponchuts, a sabut servat las expressions idiomaticas qu’ausiguèt mainatge. Aquel òme es visceralament estacat a sa lenga. Al punt d’èsser obligat de la legir e de l’escriure. Legir e escriure es una compulsion, un exutòri nevrotic, una sulblimacion dison los psicanalistas. Alavetz, dins la freda e plovinosa Normandia, lo paure despatriat esconjura sa manca de lenga en l’escriguent. A ja publicat mantunes obratges e mai que mai de pèças de teatre.
 
Aquel obratge “L’uèlh del pastor” es un libre que qualificarai “a l’anciana”. Es una recuèlh mai d’anectòdas que non pas de novèlas. Son de pèças cortetas. Semblan sovent, siá de rebrembes personals de l’autor, siá de causas qu’a ausit dire aicí o ailà. De causas que li foguèron contadas recentament o bèl temps a. Cal pas anar cèrcar de contes tradicionals dins son recuèlh. Son unicament de d’anectòdas risolièras o plansentas de la vida vidanta en societat. Es un biais de far qu’es estat plan longtemps emplegat pel felibritge. Es per aquò que disi qu’es un libre “a l’anciana”. Los pichons tèxtes que nos balha Joan-Baptista Fornièr dins aqueste obratge son pas, e urosament, calhòls. Son istoriètas e sovenirs que se contan sovent al moment d’un repais entre amics. Son plens de nostalgia. Nostalgia de l’enfança -ne siem totes aquí- que carreja, logicament, son fais de languina passadista. Perdem pas jamai de vista que Joan-Baptiste Fornièr escriu dins l’exilh. Malgrat aquò, los tèxtes son pas ni vielhachons, nimai reaccionaris per un sòu. Son pas coma las felibrejalhariás que se poguèron escriure e publicar al sègle passat. Al contrari son agradius e se legisson plan.
 
 
Se legisson plan per çò que la lenga de Joan-Baptista Fornièr es de bona lenga. Una parladura que l’autor a sabut cultivar malgrat las contingéncias de la vida. Es un òme que sembla aver fòrça legit. Atanben, mestreja perfièchament la grafia nacionala. Çò que fa lo fachin de sos tèxtes es sa tissa urosa d’emplegar las particularitats del parlar foishenc. O far sens exageracion. Enrequís lo tèxte sens jamai l’apesentir. Joan-Baptista Fornièr aima de jogar amb la lenga e sap entrainar lo legeire dins la ronda de sos amusaments. Una sola pichona causa es, ça que la, de regretar. De quand en quora daissa passar un mot patessejaire. Per prene doas exemples “Francoès” e “boètas”. Se seriá pogut gardar d’esquintar son òbra per aquestas funèstas e intempestivas intrusions. Es una causida que l’autor deu assumir per çò qu’endacòm mai pòrta la pròva que l’auriá pogut defugir.
 
 
Pòdi pas clavar aquesta presentacion d’obratge sens mercejar Eric Chaplain e las edicions Princi Negue d’aver publicat lo libre. Los edidors occitans actuals son talament obnubilats per la descobèrta de l’escrivan-genial-que-va-revolucionar-la-literatura-mondiala, que refusan de publicar la literatura populària. Una literatura sens pretencion que permet, pasmens, als escrivans d’escriure e al legeire de legir. Lo fabulós escrivan que per son engèni salvarà la lenga e la cultura nòstra naisserà del nonrés. Emergirà, s’un jorn deu emergir, del magmà de la literatura nòstra. Es la rason per laquala, çò me sembla, es indispensable de far viure la literatura occitana dins sa diversitat. Se lo libre de Joan-Baptista Fornièr es pas un cap-d’òbra, me permetèt ça que la, de passar un moment agradiu.
 
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
_____
FORNIÈR, Joan-Baptista. L’uèlh del pastor. Edicions Princi Negue, 2007. 130 paginas