Conegut en Occitània coma Ricard Còr de Leon, e en Anglatèrra coma Richard the Lionheart. A causa de sas responsas laconicas en politica, lo trobador Bertand de Born li donèt l’escais d’Òc e Non. Nascut a Oxford en 1157, foguèt lo segond filh d’Alienòr d'Aquitània e del rei Enric II d'Anglatèrra.
Filh favorit d’Alienor, eiretèt de sa maire lo ducat d'Aquitània en 1168 e lo comtat de Peitieus en 1171. Son educacion sonhada lo convertiguèt en un òme culte de bonas manièras. Eiretèt de sa maire, al delà de la beutat, lo gost per l'art e per la cultura. Aimador de la musica, de l'art e de la cultura, compausèt de poesias en lenga d’òc. Amb los cabelhs blonds e los uèlhs clars, possedissiá un còrs prim de gaireben dos mètres e segon çò que se ditz, son sorire seductor èra capable d’encantar qui que siá. Conegut per èsser un amant fervent, mostrava tanben un extraordinari coratge a l’ora dels combats. Aquelas qualitats, apondudas al sieu caractèr rebèl e a la siá condicion de crosat, causèron qu’aquel rei venguèsse tota una legenda per son epòca.
Après de multiples conflictes amb son paire, que quitament afrontèt e desfisèt en s'aliant amb lo rei de França, lo 6 de julhet de 1189, après una disputa, son paire moriguèt en sa preséncia e per tant foguèt acusat injustament de n'èsser lo responsable. Sembla qu’interpretèron que lo sagnament del nas del monarca anglés pendent la disputa èra produch d'un desplaser de mai de Ricard envèrs son paire. Coronat rei d'Anglatèrra dins l'abadiá de Westminster al començament de setembre d’aquel meteis an, lo coronament foguèt pas franc de polemica, pr’amor que n'excluguèt totas las femnas e los josieus. Segon el, la rason n'èra solament que lo coronavan pas coma rei mas coma crosat. Acusat tanben d'èsser lo responsable del chaple dels josieus a Londres, resolvèt l'afar en cercant los veritables responsables que puniguèt en los fasent executar abans partir cap a la Tresena Crosada. En mai d’aquò, permetèt que los josieus obligats de se convertir reprenguèsson tornarmai lor fe.
Ça que la, sa participacion a la Tresena Crosada, pendent la conquista d’Acre, foguèt pas tanpauc franca de polemica. Entre d’autres afars, la retirada de l’estendard de Leopòld V d'Àustria, que los òmes de Ricard lancèron dins la fòssa, en provocant qu'aqueste s’encoleriguèsse e quitèsse la Crosada. Puèi afrontèra tanben lo rei Felip II de França, pr'amor que Ricard decidiguèt de se maridar pas amb sa sòrre amb qui s’èra engatjat, e en sa plaça causiguèt Berenguièra de Navarra, amb qui se maridèra fin finala en Chipre, lo 12 de mai de 1191. Felip, en colèra, partiguèt en demorant aital sens aliats en Tèrra Santa. Mas aquò foguèt pas brica un obstacle per que Ricard detenguèsse vivents gaireben tres mil presonièrs musulmans, fins al moment que reüssiguèt que Saladin compliguèsse totes los tèrmes de la reddicion.
Ricard e Saladin contunhèron de luchar en divèrsas escaramochas, mas los dos s'avisèron qu'aquela situacion èra insuportabla pels dos. Fin finala, al començament de setembre de 1192, arribèron a un acòrdi amb las condicions seguentas: una trèva de tres ans e lo liure accès e la preséncia de crestians a Jerusalèm. En rintrant de Tèrra Santa, son vaissèl sofrís divèrsas reviradas, e lo rei decidís alavetz d’entreprene amb sos òmes una perilhosa rota per tèrra. Totes eles anavan abilhats de pelegrins per èsser pas reconeguts. Mas l’obstinacion de Ricard de manjar de polet rostit, pròche Viena, los denoncièt, e lo malastre foguèt tan grand que los capturèt justament Leopòld V, lo meteis dont el aviá lançat l’estendard dins la fòssa en Tèrra Santa.
Leopòld lo liura a l'emperaire Enric VI d'Alemanha, que decidís de l'empresonar. Foguèt ailà que Ricard escriguèt: “Ja nuls òm pres non dirà sa rason”. E venguèt famosa sa frasa: “Nasquèri amb un reng que reconeis pas cap de superior que siá pas Dieu.” La prononcièt en refusant de mostrar la pus mendre umilitat davant l’emperaire alemand. Ça que la, sas condicions de vida pendent lo captivitat foguèron pas excessivament sevèras.
Pasmens, en realitat a degun l'interèssa sa libertat, e doncas degun anèt pas lo rescatar. De mai, son fraire Joan, en collaboracion amb lo rei de França, paguèt a l'emperaire alemand 80 000 marcs per que lo tenguèsse presonièr. Fin finala, sa maire, Alienòr d'Aquitània, remenèt cèl e tèrra e arribèt d’amassar los 100 000 marcs (equivalent a l’epòca a 34 000 quilòs d'argent) exigits per sa liberacion. E, coma o caliá esperar, sa libertat foguèt pas ben recebuda, mai que mai pel rei de França, que dins una letra a Joan, fraire de Ricard, li escriu textualament: “Prenètz garda a vos, lo diable es descadenat”.
Tornat de sa captivitat, tròba que son fraire Joan, sostengut per l'irritat Felip, a ensajat d’usurpar lo sieu tròn. Ça que la, Ricard perdona son fraire que quitament nomenarà eiretièr, e en demorant aital afronta lo rei de França. Tre aquel moment, los dos reis començan un conflicte, dont ne son eissidas qualques anecdòtas per l'istòria, coma se passèt pendent l'atac de Château-Gaillard, quand Felip se vantèt en disent: “La prendrai, foguèsson sos murs en fèrre”, del temps que Ricard respondèt: “La defendrai, foguèsson sos murs en burre!”
Ricard obtenguèt divèrsas victòrias sus Felip, e en 1198, pendent la batalha de Gisors, dins sa volontat de s'umiliar pas davant cap de mortal, adòpta un motet qu'es encara en vigor uèi lo jorn dins la monarquia britanica: “Dieu e mon drech”. Valent a dire que reconeis pas d'autre reng superior que corresponda pas al quite Dieu. Mas, un an après, justament en Occitània, lo 25 de març, pendent una passejada per examinar d'òbras pel perimètre del castèl de Chasluç Chabròl, Ricard foguèt atench per una sageta. Malgrat qu'aquesta foguèt extracha, la ferida se compliquèt amb de gangrena. Segon los cronicaires de l'epòca, abans morir Ricard faguèt menar en sa preséncia lo responsable, que davant l'estonament de totes los presents, èra un mainatge. Quand Ricard li demandèt perqué o aviá fach, lo mainatge respondèt amb coratgequ'èra per venjança del sieu paire e dels sieus dos fraires assassinats. En veire lo coratge d'aquel mainatge, Ricard ordenèt que lo liberèsson e li liurèsson 100 shillings.
Lo 6 d'abril de 1199 de ser, dins los braces de sa maire, Ricard faguèt los badalhs. Alienòr, en estat de chòc, ensaja que se complisca lo darrièr desir de son filh. Mas èra ja tròp tard: lo mainatge que son aimat filh Ricard aviá perdonat èra estat espelat viu.
Legenda romantica, mite o realitat, es clar que Ricard èra tot almens un òme particular: rei, duc, comte, cavalièr crosat, en mai de poèta e, nascut en Anglatèrra, se sentissiá prigondament occitan. Parlèt pas jamai anglés e detestava lo clima d'Anglatèrra, ont i demorèt a pena un total de sièis meses. Sa personalitat emblematica es passada a l'istòria, en alimentant multiplas legendas medievalas qu'an inspirat d'òbras literàrias, d'opèras e quitament d'excellents longmetratges.
Exaltat per d’unes e demonizat per d’autres, saique la veritabla personalitat d'aquel còr indomdable se tròba pas melhor rebatuda en cap d'autre luòc que dins los vèrses qu'un còp èra el escriguèt dins son aimada lenga d’òc.
Griselda Lozano
Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc que fa de promocion d’Occitània pel public ispanofòn.
Filh favorit d’Alienor, eiretèt de sa maire lo ducat d'Aquitània en 1168 e lo comtat de Peitieus en 1171. Son educacion sonhada lo convertiguèt en un òme culte de bonas manièras. Eiretèt de sa maire, al delà de la beutat, lo gost per l'art e per la cultura. Aimador de la musica, de l'art e de la cultura, compausèt de poesias en lenga d’òc. Amb los cabelhs blonds e los uèlhs clars, possedissiá un còrs prim de gaireben dos mètres e segon çò que se ditz, son sorire seductor èra capable d’encantar qui que siá. Conegut per èsser un amant fervent, mostrava tanben un extraordinari coratge a l’ora dels combats. Aquelas qualitats, apondudas al sieu caractèr rebèl e a la siá condicion de crosat, causèron qu’aquel rei venguèsse tota una legenda per son epòca.
Après de multiples conflictes amb son paire, que quitament afrontèt e desfisèt en s'aliant amb lo rei de França, lo 6 de julhet de 1189, après una disputa, son paire moriguèt en sa preséncia e per tant foguèt acusat injustament de n'èsser lo responsable. Sembla qu’interpretèron que lo sagnament del nas del monarca anglés pendent la disputa èra produch d'un desplaser de mai de Ricard envèrs son paire. Coronat rei d'Anglatèrra dins l'abadiá de Westminster al començament de setembre d’aquel meteis an, lo coronament foguèt pas franc de polemica, pr’amor que n'excluguèt totas las femnas e los josieus. Segon el, la rason n'èra solament que lo coronavan pas coma rei mas coma crosat. Acusat tanben d'èsser lo responsable del chaple dels josieus a Londres, resolvèt l'afar en cercant los veritables responsables que puniguèt en los fasent executar abans partir cap a la Tresena Crosada. En mai d’aquò, permetèt que los josieus obligats de se convertir reprenguèsson tornarmai lor fe.
Ça que la, sa participacion a la Tresena Crosada, pendent la conquista d’Acre, foguèt pas tanpauc franca de polemica. Entre d’autres afars, la retirada de l’estendard de Leopòld V d'Àustria, que los òmes de Ricard lancèron dins la fòssa, en provocant qu'aqueste s’encoleriguèsse e quitèsse la Crosada. Puèi afrontèra tanben lo rei Felip II de França, pr'amor que Ricard decidiguèt de se maridar pas amb sa sòrre amb qui s’èra engatjat, e en sa plaça causiguèt Berenguièra de Navarra, amb qui se maridèra fin finala en Chipre, lo 12 de mai de 1191. Felip, en colèra, partiguèt en demorant aital sens aliats en Tèrra Santa. Mas aquò foguèt pas brica un obstacle per que Ricard detenguèsse vivents gaireben tres mil presonièrs musulmans, fins al moment que reüssiguèt que Saladin compliguèsse totes los tèrmes de la reddicion.
Ricard e Saladin contunhèron de luchar en divèrsas escaramochas, mas los dos s'avisèron qu'aquela situacion èra insuportabla pels dos. Fin finala, al començament de setembre de 1192, arribèron a un acòrdi amb las condicions seguentas: una trèva de tres ans e lo liure accès e la preséncia de crestians a Jerusalèm. En rintrant de Tèrra Santa, son vaissèl sofrís divèrsas reviradas, e lo rei decidís alavetz d’entreprene amb sos òmes una perilhosa rota per tèrra. Totes eles anavan abilhats de pelegrins per èsser pas reconeguts. Mas l’obstinacion de Ricard de manjar de polet rostit, pròche Viena, los denoncièt, e lo malastre foguèt tan grand que los capturèt justament Leopòld V, lo meteis dont el aviá lançat l’estendard dins la fòssa en Tèrra Santa.
Leopòld lo liura a l'emperaire Enric VI d'Alemanha, que decidís de l'empresonar. Foguèt ailà que Ricard escriguèt: “Ja nuls òm pres non dirà sa rason”. E venguèt famosa sa frasa: “Nasquèri amb un reng que reconeis pas cap de superior que siá pas Dieu.” La prononcièt en refusant de mostrar la pus mendre umilitat davant l’emperaire alemand. Ça que la, sas condicions de vida pendent lo captivitat foguèron pas excessivament sevèras.
Pasmens, en realitat a degun l'interèssa sa libertat, e doncas degun anèt pas lo rescatar. De mai, son fraire Joan, en collaboracion amb lo rei de França, paguèt a l'emperaire alemand 80 000 marcs per que lo tenguèsse presonièr. Fin finala, sa maire, Alienòr d'Aquitània, remenèt cèl e tèrra e arribèt d’amassar los 100 000 marcs (equivalent a l’epòca a 34 000 quilòs d'argent) exigits per sa liberacion. E, coma o caliá esperar, sa libertat foguèt pas ben recebuda, mai que mai pel rei de França, que dins una letra a Joan, fraire de Ricard, li escriu textualament: “Prenètz garda a vos, lo diable es descadenat”.
Tornat de sa captivitat, tròba que son fraire Joan, sostengut per l'irritat Felip, a ensajat d’usurpar lo sieu tròn. Ça que la, Ricard perdona son fraire que quitament nomenarà eiretièr, e en demorant aital afronta lo rei de França. Tre aquel moment, los dos reis començan un conflicte, dont ne son eissidas qualques anecdòtas per l'istòria, coma se passèt pendent l'atac de Château-Gaillard, quand Felip se vantèt en disent: “La prendrai, foguèsson sos murs en fèrre”, del temps que Ricard respondèt: “La defendrai, foguèsson sos murs en burre!”
Ricard obtenguèt divèrsas victòrias sus Felip, e en 1198, pendent la batalha de Gisors, dins sa volontat de s'umiliar pas davant cap de mortal, adòpta un motet qu'es encara en vigor uèi lo jorn dins la monarquia britanica: “Dieu e mon drech”. Valent a dire que reconeis pas d'autre reng superior que corresponda pas al quite Dieu. Mas, un an après, justament en Occitània, lo 25 de març, pendent una passejada per examinar d'òbras pel perimètre del castèl de Chasluç Chabròl, Ricard foguèt atench per una sageta. Malgrat qu'aquesta foguèt extracha, la ferida se compliquèt amb de gangrena. Segon los cronicaires de l'epòca, abans morir Ricard faguèt menar en sa preséncia lo responsable, que davant l'estonament de totes los presents, èra un mainatge. Quand Ricard li demandèt perqué o aviá fach, lo mainatge respondèt amb coratgequ'èra per venjança del sieu paire e dels sieus dos fraires assassinats. En veire lo coratge d'aquel mainatge, Ricard ordenèt que lo liberèsson e li liurèsson 100 shillings.
Lo 6 d'abril de 1199 de ser, dins los braces de sa maire, Ricard faguèt los badalhs. Alienòr, en estat de chòc, ensaja que se complisca lo darrièr desir de son filh. Mas èra ja tròp tard: lo mainatge que son aimat filh Ricard aviá perdonat èra estat espelat viu.
Legenda romantica, mite o realitat, es clar que Ricard èra tot almens un òme particular: rei, duc, comte, cavalièr crosat, en mai de poèta e, nascut en Anglatèrra, se sentissiá prigondament occitan. Parlèt pas jamai anglés e detestava lo clima d'Anglatèrra, ont i demorèt a pena un total de sièis meses. Sa personalitat emblematica es passada a l'istòria, en alimentant multiplas legendas medievalas qu'an inspirat d'òbras literàrias, d'opèras e quitament d'excellents longmetratges.
Exaltat per d’unes e demonizat per d’autres, saique la veritabla personalitat d'aquel còr indomdable se tròba pas melhor rebatuda en cap d'autre luòc que dins los vèrses qu'un còp èra el escriguèt dins son aimada lenga d’òc.
Griselda Lozano
Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc que fa de promocion d’Occitània pel public ispanofòn.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Primier: sabia pas qu' el sabesse parlar la lenga d'Oc. Segon: disia que havia pas per damunt sieu cap home, nomais Dieu. Brave home.
#6 En castelhan existís un subjonctiu futur emplegat dins la lenga classica. Es corrent de lo trapar dins los prològs (“al lector que lo leyere”). Uèi subsistís dins los tèxts de drech per mençonar l’eventual acte delictiu.
#9 òsca!
Me caldriá un pichon Alibèrt de pòcha!
;)
#6 « Los textes de la segonda mitat del segle XVIn coneisson encara, pels verbs aver e èsser, qualques formas de l'anciàn condicional passat derivat de plus-que-perfait latin : aguera, fora. »
L. Alibert, Gramatica Occitana, 1935, p,90 (morfologia 87)
#7 Ieu aimi la riquesa de la lenga parlada ;)
En mai vesi pas en que "maridèra" coma vèrbe seria mai "nacional" que "maridèra" coma nom... mas soi content de veire que l'i ade sabents coma vos.
#6 Mercés d'aquesta precision.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari