Preu permèir còp, las edicions Sud-Ouest publican un libe vertadèiraement bilingüe, en gascon de noste. Que voi díser de la Gasconha de bisa, de Bordalés.  Qu’es l’esquipa de la companhia Gric de Prat, Eric Roulet e Natalia Roulet-Casaucau, dab la collaboracion de Jean-Michel Rivet per la musica, qui a concebut los Contes d’un doman acabat. Accessible tanben, en òc o en francés, per còde QR, qu’es un recuelh de 25 contes. Fondats sus l’experiéncia de Gric de Prat qui dempuish mei de vint ans prepausa concèrts e espectacles qu’arrevitan beròiament lo patrimòni nòste en lo tornant visitar, que son hòrt barrejats. Qu’i arreconeishen sovent la sensibilitat e l’engatjament personau d’Eric Roulet qui comença per un elògi a ua vielha dauna bordalesa qui li aprenó que la gloriosa ciutat de las arribas de Garona —a maugrat d’ua borgesia egoïsta tròp sovent virada cap a París— a ua istòria rica. Totun, “lo conquistaires nos ensenhèren l’ignorància deu passat nòste”, constata l’autor (pagina 14).
 
Aqueths contes son hòrt personaus e parten sovent deu còr, com aqueth “Secret deu bonur”, en omenatge au Nadau Bordessoules, lo vielh acordeonista de Lucmau, o com “Jantin” o “Loïsa”. Aquestes, còps de berret a la brava Éliette Dupouy, de Belin-Beliet, son un chic simbòl de la repression lingüistica que truquèt las generacions deus nòstes pairgrans e arrèrmairanas. Mes Natalia Roulet-Casaucau e lo son òmi saben tanben putzar dens lo cabau deus contaires gascons qui, en despieit deu desbromb o de la folclorizacion condescendenta, an deishat ua òbra que tornan descobrir: Arnaudin (Lo Pairin, Lo perèir de Misèria), Joan-Francés Bladé (Lo còr minjat) o Mèste Verdié (Cadishona e Maian). Egau, ne’s limitan pas au maine gascon. Que tiran curiosas istòrias de las autas regions occitanas, sustot lemosinas o lengadocianas. Atau, La hilha lèda, tirada deus Contes de Sarladés (de J. Boisgontier e S. Beringuier, 1981), o La mair e la hilha, reflexion suu vielhumi d’après ua cançon tradicionau. A còps, l’istòria “grana” que’us inspiran com dens “La guèrra a la guèrra”, que’s passa deu costat de Medòc en 1943-44 mes qu’es inspirat per l’inscripcion deu monument deus mòrts d’Aniana (departament d’Erau):
 
“La guèrra qu’an volgut es la guèrra a la guèrra
Son mòrts per nòstra tèrra et per tota la tèrra.”
 
Lo Roulet, d’un biaish tot personau, que’s sovien tanben de l’istòria coloniau de Bordèu (De cap a las islas londanhas) o tanben de la fàcia negra de la Revolucion (Los darrèirs jorns deus girondins) quan, a “Semilhon” (Sent Emilion), los darrèrs federalistas, ensajant d’escapar a la repression deu govèrn revolucionari parisenc, s’esconèvan dens la maison de Guadet o dens un putz de peirèira, mentre que los “shens-culòtas” patrolhavan dab lors cans dens la petita ciutat.
 
Dens las darrèiras paginas, l’òmi de Gric de Prat pausa ua question: “Nosauts, gents  d’Aquitània, sèm donc condemnats d’estar un lotiment shens istòria?” E que persegueish: “Qu’avem de rómper lo silenci de l’istòria, dab la musica, la cançon e la paraula… Per tornar víver”. Un libe hòrt.
 
 
 
Joan-Jacme Fénié
 
 
 

---

ROULET, ERIC, & ROULET-CASAUCAU, Natalia, & RIVET, Jean-Michel, 2016, Contes d’un doman acabat, edicions Sud-Ouest, 180 paginas, 14,90 èuros