L’estiu qu’arriba e, lo 24 de junh, a la fin deu solstici que serà lo jorn on confeccionaràn las famosas crotz de Sent Joan. Aqueth dia qu’es la hèsta de Joan lo Batista, lo qui bategèt Jèsus sus las arribas de Jordan. Lo monde crestian qu’a recuperat ua vielha celebracion pagana ligada au solstici d’estiu. Totparièr, que saben que Nadau es la recuperacion deu solstici d’ivèrn on contunhan d’alucar las halhas qui enlugrejan la nueit de deceme. A nòste, en Gasconha —e probablament dens pro d’autas regions—, per aqueras jornadas de junh, que hèn donc tanben las crotz protectritz. Com las pregàrias de rogacions d’autes còps on demandavan la proteccion de las crubadas a viéner. Tot parièrament, quauquas huelhas de laurèr benadit lo jorn deus Arrams^[1] èran plantadas dens un canton deu casau entà hicar legumatge o flors a l’empara deu maishant temps (pericle, peirada o sequèr).
 
Uei, evidentament, aqueths rites ancestraus qu’an tendéncia a desaparéisher pr’amor que lo mond e’s hidan largament de la metèo e deus modèls d’evolucion climatica bastits preus sabents. Tots aqueths us que semblan efectivament d’ua auta epòca.  Aquò n’empacha pas de preparar aqueras bèras crotz qui, totun, an ua foncion decorativa dont parla l’amic Maurici Gassie dens la soa interessanta comunicacion deu Bulletin de la Societat de Borda, n° 501 (1r trimèstre de 2011).
 
Normaument, a l’esguit (a las aubetas) deu 24 de junh que cau anar cuélher las plantas de Sent Joan, dens l’arrós d’un prat d’arriu o suu bòrd d’un camin que la dalha n’a pas enqüèra nhacat: per exemple, l’Achillea millefolium, lo fenolh, la margalida, la menta o mendràs, l’òrdi, lo sahuc o sambuc e plan d’autas... De qué har ua bèra crotz protectritz que hicaràn suu cindre de l’estantada o au dessús de la pòrta.
 
Dens la Lana Gran, qu’ic haràn, solide, a Sabres, suu pradèu de l’ecomusèu de Marquesa on es tornada la tradicion. En Vasadés, que podetz préner un chic d’avança dab la jornada deu 18/06 au Cercle de l’Union, a Gajac. Lo president Pascal Losse e los sons sòcis qu’arcuelheràn los de Bruc e Brana (associacion de Guilhòs, dens las Lanas girondinas) e los cantaires bordalés de Luna d’Aiga. A comptar de 9h30, rendetz- vos au cafè associatiu de Gajac e passejada dens lo campèstre entà cuélher plantas e flors. A miegjorn, un petit nhac serà prepausat preu Cercle, e a 14h30, au tribalh! Las permèiras crotz seràn benlèu un chic mancadas per los començaires mes que van viste aver la man adreta.  A 18h, la missa dens la gleisòta deu vilatge serà lo moment on benediràn aqueras crotz, dab l’acompanhament de las bèras votz tringlantas de Luna d’Aiga.  Contacte: mericfrancoise@or... / +33(0)6 79 39 12 00. 
 
 
 
 
Joan Jacme Fénié
 
 
 
 

---

^[1]Los Arrams. Qu’èra e que demora la hèsta on i a lo mei de gents a la glèisa, cadun dab ua palanca, a bèths còps l’arbe sancèr, lo laurèr, tà’u har benedir e poder puish n’anar plaçar un arram dens cada pèça de tèrra, dens cada estable, dens cada pèça de l’ostau, tà que los bens e siin plan protegits tota l’annada. Un arreproèr, recuelhut per Cesari Daugèr, que ditz quitament “De d’on boha lo vent a la procession d’Arrams, qu’arriban los prigles de tot l’an!” Que calèva donc estar au seguici d’Arrams se ne volèn pas estar susprés preu prigle o per l’auratge…