Anuèch auràn luòc per tota Occitània las fèstas de Sant Joan amb lo fuòc coma principal protagonista. Dins fòrça endreches de país, lo fuòc se l’amòrta amb la boca empastada de la Fèsta de la Musica. Mas en Aran la fèsta es fòrça viva, mai que mai a Les a Arties ont se sèrva la tradicion de cremar eth Haro, o eth Taro, dins la nuèch mai corta de l’an, segon la tradicion. La fèsta arriba amb una valor aponduda: l’UNÈSCO declarèt en decembre passat los brandons de la fèsta de Sant Joan que se debana en Comenge e en Aran coma patrimòni immaterial de l’umanitat.
 
La fèsta de Sant Joan arriba ongan amb una valor aponduda. L’UNÈSCO declarèt patrimòni immaterial de l’umanitat en decembre passat las “fèstas del fuòc del solstici d’estiu dels Pirenèus” de 36 comunas d’Occitània (en Comenge e Aran), de 14 del Principat de Catalonha, de 9 d’Aragon e de 3 d’Andòrra.
 
E mai se l’UNÈSCO a catalogadas las fèstas del fuòc jos la meteissa etiqueta, elas son fòrça ricas e variadas. Cada vila e vilatge la fa segon sa faiçon ancestrala, e se presenta de biaisses diferents.

 

fffff				Era Hèsta deth Huec en Aran   Eth Haro, nomentat eth Taro en Arties, ei un tronc d’auet quilhat que serà cremat aguest ser en escadença dera net de Sant Joan.   En Les, pendent tot er an que se debanen hèstes populares ar entorn de tot eth procès tà preparar eth Haro: era davalada, era shasclada e era quilhada. Totun, era cremada que se harà anet ei eth moment mès especiau. Dempús dera benediccion deth brandon, e de cantar “aqueres montanhes que tan nautes son”, que s’aluque eth Haro. Ath sòn torn que i baren es halhèrs en tot hèr virar halhes alucades de pèth de ceridèr. Dempús se dance ath torn deth brandon enquia qu’ei completaments cremat. Es dançaires, damb es vestits tradicionaus, que baren rondèus, borrègues, corrandes, gigues e d’autes dances deth país.   En Arties, un viatge eth Taro ei alucat, se lo hè quèir ath sòu e se passege per toti es carrèrs deth pòble. Es joeni que sauten per dessús des ahlames. Fin finau, eth brandon se pòrte en çò deth cònsol màger, qui lo deu amortar en tot convidar a béuer ara gent que hestege.   Se tracte d’ua tradicion millenària que se cristianizèc, mès damb origines que se placen en ua tradicion celtica. Era legenda que ditz qu’en crear-se eth Mond, un holet nomentat Erulet siguec arrefusat tant en Cèu coma en Lunfèrn pr’amor qu’ère plan marrit. Eth holet demorèc atrapat ena Val d’Aran. Tre aqueth moment es vesins escampen es lacets alucadi deth Haro o deth Taro per carrèrs e camins, e baren ath sòn entorn entà hòrabandir aguest mau esperit.   Aquera tradicion qu’ei tanplan fòrça viua en d’auti endrets de Gasconha.       FM