Quand los primièrs camions de noiridura foguèron atacats, lo govèrn veneçolan deguèt decidir de mesuras drasticas: dempuèi qualques setmanas los camions de noiridura son acompanhats de soldats armats. Las botigas d’alimentacion tanben son susvelhadas nuèch e jorn, un senhal que confirmariá las piègers previsions; e mai s’es un país ric pr’amor qu’a fòrça petròli, a l’ora d’ara s’i patís la fam.
 
Fa qualques jorns, dins la vila de Cumaná, se passèt un autre episòdi de violéncia entre l’armada, que voliá protegir un maselièr del pilhatge, e la populacion. I aguèt de còps de fuòc que toquèron una enfantona de solament quatre ans d’edat. E tot aquò mentre que la molonada voliá aténher la mangilha e que luchava contra l’armada. Fin finala, las gents poguèron intrar dins un supermercat e i raubèron d’aiga, de farina, de sal, de sucre, de patanas…
 
Aquò demostrariá qu’al país de las reservas de petròli mai grandas de tota la planeta, tanben i pòt aver la fam. Solament pendent las doas darrièras setmanas i a agut mai de 50 protèstas e atacas contra de supermercats. De centenats de botigas son estadas destruchas per la populacion e ja i a agut fins a cinc victimas. E aquò es precisament çò que la classa politica vençolana aviá volgut evitar.
 
 
Un marrit moment per Veneçuèla
 
D’episòdis coma aqueles s’èran pas jamai debanats en Veneçuèla dempuèi 1989. En aquel periòde i aguèt de centenats de protèstas qu’avián coma causa dirècta la fam. Aqueles faches foguèron coneguts puèi coma lo Caracazo e daissèron de centenats de mòrts al país dins un moment fòrça delicat pr’amor que lo prètz del petròli, amb la davalada de las subvencions estatalas, provoquèron que de milièrs de personas venguèsson pauras d’un jorn a l’endeman.
 
En aquela epòca Hugo Chávez, lo general que puèi vendriá president de Veneçuèla, diguèt que l’instabilitat del país èra una rason pro poderosa per far una revolucion socialista. E uèi los sieus succesors politics se tròban dins una situacion semblabla. Òm se pausa la question se la revolucion socialista chavista a cambiat de direccion.
 
E tot aquò se passa solament tres ans après la mòrt d’Hugo Chávez. Ara lo president Nicolás Maduro, elegit per Chávez per contunhar la revolucion bolivariana, a degut militarizar totas las vilas en tot far un decret d’emergéncia nacionala mai qu’impopular. “I a pas de noiridura, i aurà mai de protèstas”, çò diguèt al New York Times Raibelis Henríquez, un veneçolan de 19 ans. Dins lo darrièr sondatge, l’87% dels veneçolans confirmèron qu’avián pas pro d’argent per crompar la mangilha mai basica.  E la Federacion Nacionala dels Ensenhaires a fach un document que confirma qu’una familha, ara, a de besonh de fins a 16 revenguts normals per poder comprar de noiridura e s’alimentar ben.
 
Aital, las familhas se tròban en una situacion pro malaisida. Qualques unas manjan pas cada jorn e d’autras devon causir entre los enfants e los adultes per veire qual aurà quicòm per manjar aquel jorn. Las istòrias que lo mond las explican parlan de fam e de misèria, de desesperacion. “Vivèm la dièta de Maduro”, çò ditz una abitant de Cumaná, Lucila Fonseca, encara segon lo New York Times, “çò es: sens manjar, sens res”.
 
En mai d’aquò, los camps pòdon pas aver de fertilizants, e de culturas senceras de ris e de milhòc, abans destinadas a l’exportacion, ara an d’èsser importadas pr’amor que n’i a pas pro per la populacion veneçolana. Pasmens, n’arriba pas pro. Lo president Maduro a balhat la distribucion de noiridura a divèrsas brigadas d’esquèrra, un fach qu’a provocat fòrça criticas. “Dison en d’autres mots que solament auràn de mangilha los amics del govèrn”, çò diguèt Roberto Briceño-León, director de l’Observatori Veneçolan de la Violéncia.
 
D’autras vilas tanben an fam. Boca de Uchire veguèt fa pauc una granda manifestacion populara que demandava l’arribada urgenta d’aliments. Lo cònsol volguèt pas parlar amb eles e, fin finala, ataquèron una botiga chinesa quand foguèron en cèrca de noiridura. “Los chineses vòlon pas vendre, per tant, cremam lors botigas”, çò diguèt un taxista de la vila.
 
La reaccion governamentala, fins a uèi lo jorn, es pas estada pro racionala. Segon Maduro, la fam que patís la populacion a coma causa principala una conspiracion de l’oposicion qu’auriá pagat divèrses grops criminals per arrestar la distribucion de noiridura e metre Maduro dins una situacion malaisida.
 
E dins de vilas de la còsta, coma Barcelona, ont tanben i a agut d’episòdis de protèstas radicalas per demandar de noiridura, la populacion comença de trobar mai aisit d’atacar las botigas que lors proprietaris an pas de noms espanhòls. Divèrses comèrcis sirians ja n’an patit las consequéncias.
 
Veneçuèla se tròba doncas en una marrida situacion sociala. Cossí s’es pogut debanar un fach com aquel? Es solament de fam o tanben i a de fatiga sociala après d’annadas e annadas de reduccions en la distribucion de tota sòrta de produches? La situacion politica es confusa, la situacion sociala desesperanta. Es evident que cal far quicòm, Veneçuèla subirà de tempses encara piègers.
 
 
 
 
Christian Andreu