Lo jornal catalan Vilaweb a publicat un retrach del president turc Recep Tayyip Erdoğan. Ne publicam en seguida una adaptacion en occitan.

“La nòstra democracia es unicament lo tren ont pojam fins a aténher lo nòstre objectiu. Las mosquetas son las nòstras casèrnas, los minarets son las nòstras baionetas, las copòlas los nòstres cascos e los cresents los nòstres soldats”. Aqueles mots del poèta turc Ziya Göklap foguèron citats per l’actual president del país, Recep Tayyip Erdoğan, quand èra lo cònsol màger d’Istambol. Après far aquela citacion, foguèt embarrat quatre meses en preson.
 
Erdoğan nasquèt lo 26 de febrièr de 1954 a Istambol, filh d’una familha immigranta de la província de Rize, al nòrd-èst de Turquia. Èra un enfanton que vendiá ja de chucs de frucha per las carrièras de Kasımpaşa, un quartièr de classa mejana d’Istambol, ont jogava tanben al fotbòl. E mai se jogava plan, arribèt pas de portar la camiseta jaune e blau del Fenerbahçe, son esquipa favorita, ni mai de jogar professionalament.
 
Estudièt politica e economia a l’Universitat de Marmara, ont comencèt la carrièra politica. Erdoğan aderiguèt a l’Union Nacionala dels Estudiants Turcs (MTTB), d’ideologia anticomunista, ont coneguèt Abdullah Gül, èx-president turc.
 
Dins las annadas setanta, decidiguèt de participar activament a la politica dins un movement juvenil del Partit Islamista. Puèi militèt dins d’autras organizacions politicas, coma lo Partit del Benèsser (Rafah). Aquel partit foguèt fondat en 1983 per Necmettin Erbakan, e Erdoğan ne foguèt un dels responsables dins un districte d’Istambol. Rafah, d’orientacion islamista, foguèt la primièra faccion religiosa que ganhèt las eleccions generalas en Turquia.
 
L’actual president turc foguèt lo cònsol màger d’Istambol de 1994 a 1998. Poguèt resòlvre qualques problèmas de la granda metropòli turca, coma de problèmas de circulacion, d’aiga, de netejatge, etc. De mai, qualques nòrmas pròprias de l’islam las apliquèt dins sa gestion, coma la separacion entre los òmes e las femnas dins los espacis publics.
 
Quand Erdoğan citèt lo poèma de Ziya Göklap, foguèt pas solament embarrat mas las autoritats turcas l’enebiguèron d’ocupar de cargas publicas. Totun, aquò lo frenèt pas, mas l’encoratgèt. Qualques ans pus tard, en 2001, se separèt del movement d’Erbakan e fondèt lo Partit de la Justícia e del Desvolopament (AKP), de tendéncia conservatritz moderada, que ne foguèt president.
 
Après ganhar las eleccions generalas de 2002, Erdoğan venguèt lo primièr ministre del govèrn del sieu companh de joventut, Abdullah Gül, èx-president de Turquia. Plusors analistas considèran que la primièra legislatura foguèt marcada per la dobertura, e mai s’Erdoğan èra un politic conservator. Mas los darrièrs ans, sa politica, de mai en mai autoritària, a suscitat fòrça dobtes.
 
Quand èra primièr ministre, Erdoğan faguèt fòrça reformas sus la “morala publica”: permetèt que las femnas portèsson lo vel dins los luòcs publics coma las universitats, los burèus del govèrn, etc. Declarèt qu’abortar èra un crime e un massacre. En mai d’aquò, anoncièt que las femnas devián almens aver tres enfants. Diguèt quitament que los joves de sèxes desparièrs podián pas partejar un apartament.
 
La popularitat d’Erdoğan trantalhèt après las protèstas del pargue Gezi d’Istambol, dirigidas per de joves que qualifiquèt “d’esquerristas, atèus e terroristas”. Gezi venguèt un ponch d’amassada de las luchas en Turquia e foguèt deslotjat per la polícia amb un abondiu material antisusmautas, coma de canons d’aiga e de gases lacrimogèns.
 
Lo jove que vendiá de chucs de frucha per las carrièras de Kasımpaşa, que i jogava al fotbòl, somiava d’èsser lo dirigent suprèm de la republica turca. Après ocupar la carga de primièr ministre pendent onze ans, Erdoğan ganhèt las eleccions presidencialas en agost de 2014 e venguèt lo primièr president elegit per votacion dirècta.
 
Dins las eleccions de junh de 2015, l’AKP perdèt la majoritat absoluda dins la granda assemblada turca pel primièr còp dempuèi 2002. Poguèt manco pas far una coalicion per governar. Mas la convocacion d’eleccions legislativas anticipadas en novembre passat a permés al Partit de la Justícia e del Desvolopament de demorar al poder. Ça que la, a pas pro de sètis per menar a bon tèrme la reforma que tant desirava lo president: convertir la republica parlamentària turca en una republica presidenciala. Lo còp d’estat mancat del 16 de julhet passat mòstra la cara del regim que lo govèrn d’AKP vòl impausar en Turquia. L’endeman comencèron las detencions, la persecucion e la purga contra d’academicians, d’analistas, de jutges, de jornalistas, de militars, de politics… Lo mond pòdon contemplar sos pantaisses de venir un nòu sultan otoman.