Un estudi de cercaires de l’Institut de Fisica Corpusculara de l’Universitat de Valéncia (IFIC) revèla que la matèria poiriá subreviure a son incursion dins un trauc negre. L’estudi es estat publicat dins la revista Classical and Quantum Gravity, çò rapòrta Europa Press.
 
Un dels grands problèmas qu’òm tròba a l’ora d’estudiar los traucs negres es que las leis de la fisica an pas pus de sens, sustot dins las regions mai prigondas. Ailà i a çò que los scientifics nomenan singularitat, es a dire lo ponch ont las quantitats emplegadas per mesurar lo camp de la gravetat venon infinidas. Aquí se concentran de grandas quantitats de massa e d’energia, e l’espaci-temps se corba a l’infinit e tota la matèria es destrucha. O benlèu pas, segon çò que se desgatja d’aquel trabalh.
 
Los fisicians de l’IFIC prepausan d’analisar la singularitat d’aqueles objèctes coma se foguèsse una imperfeccion dins l’estructura geometrica de l’espaci-temps. Lor interpretacion resòlv lo problèma de l’infinit al centre del trauc negre, çò dison dins un comunicat.
 
Segon Gonzalo Olmo, cercaire de l'Universitat de Valéncia a l’IFIC, “los traucs negres son un laboratòri teoric per ensajar d’idèas nòvas sus la gravetat”. El analisa los traucs negres amb Diego Rubiera, de l'Universitat de Lisbona, e Antonio Sánchez, de l'Universitat de Valéncia. Aquel analisi lo fan mejançant de teorias que van delà la relativitat generala (la teoria d’Einstein que descriu la gravetat e preditz l’existéncia d’aqueles objèctes). En aquel apròchi s’aplica d'estructuras geometricas similaras a la d’un veire o un fuèlh de grafèn, que son desparièras de las emplegadas tradicionalament dins aquel domeni.
 
Segon Olmo, aquel tipe de geometrias s’adapta melhor a çò que se passa dins un trauc negre. “Del meteis biais que los veires an de defèctes e d’imperfeccions dins l’estructura microscopica, la zòna centrala d’un trauc negre se pòt interpretar coma una anomalia de l’espaci-temps, çò que requerís de nòus elements geometrics per ne poder far una descripcion mai sonhada”.
 
“Exploram totas las opcions possiblas e nos sèm inspirats dels faches observats dins la natura”, çò explica. En jonhent la gravetat amb aquel tipe de geometrias, los cercaires obtenon una descripcion dels traucs negres ont lo ponch central ven una superfícia esferica d’un airal minimal. Aquela superfícia l'interprètan coma l’existéncia d’un trauc de vèrme dins lo trauc negre.
 
 
Una “pòrta”
 
“La nòstra teoria resòlv de manièra naturala divèrses problèmas de l'interpretacion dels traucs negres amb de carga electrica”, çò explica. E apond: “Resolvèm lo problèma de la singularitat, perque i a una pòrta al centre del trauc negre, lo trauc de vèrme, qu’a travèrs d’el l’espaci e lo temps pòdon contunhar”.
 
Los cercaires trabalhan amb un dels tipes mai simples de trauc negre, que vira pas mas qu’a de carga electrica. Lo trauc de vèrme que predison las equacions al centre es mai pichon qu'un nuclèu atomic.
 
Aital, un ipotetic viatjaire qu’intrariá dins un trauc negre d’aquela classa patiriá un estirament extrèm quand se sarrariá del centre e finalament se semblariá d’un espagueti, per çò que poiriá intrar dins lo trauc de vèrme. A la sortida seriá tornarmai compactat.
 
En agachant de l’exterior, aquelas forças d’estirament e de compactatge semblarián infinidas, mas lo viatjaire qu’o viuriá en primièra persona, experimentariá solament de fòrças extrèmament intensas sens qu'arribèsson d'èsser infinidas.
 
Es improbable que lo protagonista del filme Interstellar aja pogut subreviure a un viatge coma aquel, mas, segon lo modèl prepausat pels cercaires de l’IFIC, la matèria finiriá que se perdriá pas dins la singularitat del trauc negre, mas per contra seriá expulsada devèrs una autra region de l’Univèrs a travèrs del trauc de vèrme del centre.
 
Un autre problèma que se resòlv amb aquela interpretacion, segon Olmo, es lo besonh d’emplegar de fonts d’energia “exoticas” per generar de traucs de vèrme. Dins la teoria de la gravetat d’Einstein, aquelas “pòrtas” apareisson solament en preséncia de cèrta matèria qu’a de proprietats inusualas (una pression o una densitat d’energia negativas) qu'es pas jamai estada observada.
 
“Dins la nòstra teoria, los traucs de verme apareisson a partir de la matèria e de  l’energia ordinàrias, coma o pòt èsser un camp electric”, çò assegura lo cercaire.
 
L’interès de la fisica teorica pels traucs de vèrme va mai luènh que de crear “de tunèls” dins l’espaci-temps per connectar dos luòcs de l’univèrs. Ajudariá tanben a explicar de fenomèns coma l’entrelaçament quantic e la natura de las particulas elementàrias.
 
Gràcias a aquela nòva interpretacion, l’existéncia d’aqueles objèctes poiriá èsser un pauc mai reala e mens de sciéncia-ficcion, çò concluson los especialistas.