L’esportiu etiopian Feyisa Lilesa obtenguèt la segonda posicion al maraton dels Jòcs Olimpics de Rio dimenge passat, en un temps de 2 oras, 9 minutas e 54 segondas. Al moment que trespassava la linha d’arribada, l’esportiu alcèt las mans en tot las crosar, e aital protestava publicament contra los assassinats del govèrn d’Etiopia contra lo pòble oromo. En seguida, dins la conferéncia de premsa posteriora a la corsa, Lilesa tornèt far lo meteis simbòl en tot dire: “Benlèu quand rintrarai en Etiopia me tuaràn”, çò rapòrta Vilaweb.
 
Lilesa fa partida del pòble oromo e expliquèt lo sieu gèst: “Es un senhal de sosten als manifestants que foguèron assassinats pel govèrn de mon país. Eles fan lo meteis signe, ai volgut mostrar aital que soi pas d’acòrdi amb çò que se passa, ai d'amics e de parents en preson. Lo govèrn tua lo mieu pòble, lo pòble oromo, de gents sens ressorsas”.
 
Amb aquel gèst lo mond saupràn ara quina es la situacion dels oromos. Lo govèrn etiopian anoncièt en abril del 2014 sos plans d’espandir lo territòri de la capitala del país, Addis Abeba, qu'ocupa una partida de la region d’Oromia. Aquela region se situa a l’entorn de la capitala e es lo país de la nacion mai nombrosa del país, los oromos. Dempuèi abril passat i a agut força protèstas que son estadas durament reprimidas e i a agut de centenats de mòrts.
 
 
Qual son los oromos?
 
En Etiopia i a 25 milions d’oromos. Parlan la lenga amarica. A causa de lor cultura diferenta, son estats discriminats pels successius govèrns etiopians, dempuèi la dictatura de Selassie fins a la Republica Democratica d’Etiopia actuala.
 
Durant una granda partida del sègle XX la lenga amarica foguèt marginalizada e enebida dins las escòlas. Un rapòrt de l'ÒNU, publicat en 2009, senhala qu'entre los ans 2005 e 2008 s'enregistrèt 594 execucions extrajudiciàrias e 43 desaparicions d’oromos. Un autre rapòrt, d’Amnestia Internacionala, declara que, entre los ans 2011 e 2014, almens 5000 oromos foguèron detenguts per s’opausar al govèrn del Front del Pòble etiopian de la Revolucion Democratica (EPRDF), que govèrna despuèi 1991.
 
 
Perqué protèstan contra lo plan d’expansion d’Addis Abeba?
 
Lo govèrn etiopian argumenta que la tòca del plan es de melhorar las oportunitats economicas per las zònas ruralas de l’entorn d’Addis Abeba, mas los oromos o veson pas aital. Eles considèran qu'es un plan d’apropriacion de lors tèrras e cranhon de n’èsser expulsats, car es una tèrra fertila dins un país ont las secadas son abitualas.
 
En abril passat, nòu estudiants moriguèron pendent las protèstas, segon los fonts oficialas, mas qualques testimònis precisan qu’almens quaranta sèt foguèron tuats. En novembre de 2015, las protèstas s'estendèron dins tota la region d’Oromia. En genièr de 2016, Human Rights Watch (HRW) documentèt que 140 manifestants èran estats assassinats per las fòrças de seguretat.
 
Totjorn en genièr passat, lo govèrn etiopian anullèt lo plan d’expansion quand l’Organizacion Democratica del Pòble Oromo (OPDO), que fa partida de la coalicion del lo govèrn, demesiguèt son sosten al regim. Ça que la, la repression contunha e un rapòrt recent del meteis observatòri dels dreches umans rapòrta mai de 200 mòrts e de milièrs de detenguts sens jutjament.