Quand los arabis ocupèron la peninsula Iberica en 711, s'entamenèt tanben un conflicte de religion entre crestians e musulmans que se perlonguèt durant mai de sèt sègles amb de constants afrontaments entre las doas partidas.
Una de las practicas abitualas dins las batalhas, e tanben dins las razzias, èra que las doas partidas recrutavan de presonièrs, qu’après los fasián captius e los emplegavan, dins la majoritat dels cases coma esclaus. Aquela situacion aumentèt talament que venguèt un comèrci. Lo prètz de la libertat dels captius aumentava e ja dins lo sègle XIII, lo prètz s’èra triplat e contunhèt d’aumentar al sègle XIV, mai que mai tocant los captius qu’èran dins las melhoras condicions fisicas.
E mai se l’administracion dels reialmes ensajava d’arrestar aquel tipe de practicas, foguèt incapabla de trobar una solucion. Ça que la, segon çò que conta la tradicion, la nuèch del 1r al 2d d’agost de l’an 1218, la verge apareguèt a un comerçant d’origina occitana que viviá a Barcelona per li comandar una mission misericordiosa: fondar un òrdre per rescatar de la captivitat los crestians qu’èran dins las mans dels sarrasins.
Pèire Nolasc èra nascut a Mas Santas Puèlas (Lauragués), mas tre son enfança s’installèt amb sa familha a Barcelona. Après venir orfanèl de paire a sos 15 ans, Pèire esperèt longtemps per s’engatjar coma secular dins lo prètzfach del rescat dels captius. Al començament o financèt amb son patrimòni e pus tard, davant la granda quantitat de captius, decidiguèt de fondar una tièra de grops que lor tòca èra de requerir d’almòina per la liberacion dels captius.
Entestat a menar a bon tèrme la mission que la verge li aviá comandada, conselhat per Raimon de Penyafort e sostengut pel rei Jacme I lo Conquistaire, Pèire Nolasc vegèt fin finala, en 1235, son prètzfach realizat quand lo Papa Gregòri IX aprovèt l’Òrdre Reial e Militar de Nòstra Dòna de la Mercé e la Redempcion dels Captius, jos la règla de Sant Agustin, en obtenent aital la reconeissença oficiala de la Glèisa.
Al sègle XIII, lo mot “mercé” èra sinonim de “misericòrdia”, e s’aplicava al rescat dels captius. Los fraires que vivián dins l’Ostal-Espital de Santa Eulàlia de Barcelona, obtenguèron en 1249 la licéncia de l’evesque de la ciutat comtala, Pèire de Centelles, en podent aital bastir la primièra glèisa consagrada a Santa Maria e que los barceloneses nomenavan "l’ostal de l’Òrdre de la Mercé", e per extension apelavan sa verge “la Mercé”.
L’òrdre compausat per de religioses e de cavalièrs (de fraires laïcs o coadjutors) recebèt l’institucion canonica de l’evesque de Barcelona e l’investidura militara del rei Jacme I lo Conquistaire. Lors vòts èran de pauretat, castetat, obesissença e de s'escambiar eles, se caliá, contra los ostatges captius qu’èran a mand de pèrdre la fe catolica. Amb aquela tòca, totes los bens de l’Òrdre èran destinats excusivament a la liberacion dels captius. Las primièras negociacions se faguèron a Valéncia e a las illas Balearas e amb l’avançada de la Reconquista, se desplacèron en Andalosia e al nòrd d’Africa, e a comptar del sègle XV se realizavan principalament en Tunisia, Marròc, Argièrs, Tetoan e Fès. A causa de la distància, ven de mai en mai car pagar lo rescat dels captius e en qualques escasenças, mai que mai a Granada ont l’escambi se pagava en natura (granas, telas, coralh, fils d'aur e animals) que lo mond donavan per collaborar. Cada rescat èra normalament un gatge per la Mercé, pr’amor que los recrompaires donavan de procuracions escrichas per aver de garentias amb la caucion dels bens de l’òrdre.
Quand se recuperava un captiu, la majoritat dels còps, arribava dins de condicions deplorablas. Lo caliá alimentar, li garir las feridas e las malautiás e l’abilhar. Quand lo captiu s’èra restablit, èra obligat d’acompanhar durant un temps los fraires de l’òrdre per raportar son testimoniatge a la comunautat en ajudant atal a requerir d’almòinas pels rescats seguents. Puèi, lo captiu reimut recebiá de vestits, las provisions necessàrias, una arma e dos sòus per jornada de camin fins a son luòc d’origina.
La devocion mariana a la Verge de la Mercé se difondèt rapidament en Catalonha e en Occitània. En 1320 se fonda un convent a Bordèu per aculhir los captius marselheses, puèi a Caors (1429), Avinhon (1434) e Riscle (1456). Un pauc de temps après, l’òrdre s’estendiá dins lo reialme d’Aragon amb 50 ostals, 22 en Castelha e tanben en França e Itàlia. Pendent los ans 1302 e 1489 se rescatèt 18 623 captius e mai se fòrça religioses i trobèron lo martiri e la mòrt dins la temptativa. De còps, quand i aviá pas pro d’argent, o se passava qualque contratemps en la negociacion, martirizavan fins a la mòrt lo fraire responsable de la negociacion.
Après Jacme I lo Conquistaire, los reis d’Aragon contunhèron de sosténer fermament l’òrdre de la Mercé, e tanben o faguèron los de Castelha en favorissent l’expansion de l’ordre sul territòri american ont s'enrasiguèt prigondament. En 1637, pendent una plaga de saltarèls, la ciutat de Barcelona sollicitèt l’intercession de Nòstra Dòna de la Mercé. Après considerar qu’ela venguèt decisiva, e en gratitud, lo conselh de la vila (nomenat Conselh dels Cent) nomenèt la verge patrona de la vila en botant Santa Eulàlia al segond plan. Tre alavetz, segon çò que ditz la legenda, plòu totjorn durant las fèstas de la Mercé. Dison que son las lagremas de Santa Eulàlia que plora de tristesa.
Es possible qu’a l’ora d’ara los concèptes de misericòrdia e de captivitat sián sensiblament diferents de los d’aquel temps. Ça que la, e malgrat las nòvas interpretacions, de milièrs de personas, religiosas o non, riscan lors vidas per ajudar las autras. Son de milièrs los volontaris escampilhats long del Mond que fan possible que la misericòrdia faga totjorn partida de la nòstra umanitat. Sens desmembrar que, —e mai son amagadas a l’entorn e de còps gaireben imperceptiblas al bòrd dels sequestrators camaleonesques— i a de nòvas formas de captivitat.
Uèi, remembram-nos los bèls "goigs" que Jacint Verdaguer consagrèt a la verge:
Griselda Lozano
En ocasion de la Fèsta de la Mercé, que se celèbra uèi a Barcelona, aqueste article se publica a l’encòp en occitan sus Jornalet e en espanhòl sul sit del roman Òc, que fa la promocion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.
Una de las practicas abitualas dins las batalhas, e tanben dins las razzias, èra que las doas partidas recrutavan de presonièrs, qu’après los fasián captius e los emplegavan, dins la majoritat dels cases coma esclaus. Aquela situacion aumentèt talament que venguèt un comèrci. Lo prètz de la libertat dels captius aumentava e ja dins lo sègle XIII, lo prètz s’èra triplat e contunhèt d’aumentar al sègle XIV, mai que mai tocant los captius qu’èran dins las melhoras condicions fisicas.
E mai se l’administracion dels reialmes ensajava d’arrestar aquel tipe de practicas, foguèt incapabla de trobar una solucion. Ça que la, segon çò que conta la tradicion, la nuèch del 1r al 2d d’agost de l’an 1218, la verge apareguèt a un comerçant d’origina occitana que viviá a Barcelona per li comandar una mission misericordiosa: fondar un òrdre per rescatar de la captivitat los crestians qu’èran dins las mans dels sarrasins.
Pèire Nolasc èra nascut a Mas Santas Puèlas (Lauragués), mas tre son enfança s’installèt amb sa familha a Barcelona. Après venir orfanèl de paire a sos 15 ans, Pèire esperèt longtemps per s’engatjar coma secular dins lo prètzfach del rescat dels captius. Al començament o financèt amb son patrimòni e pus tard, davant la granda quantitat de captius, decidiguèt de fondar una tièra de grops que lor tòca èra de requerir d’almòina per la liberacion dels captius.
Entestat a menar a bon tèrme la mission que la verge li aviá comandada, conselhat per Raimon de Penyafort e sostengut pel rei Jacme I lo Conquistaire, Pèire Nolasc vegèt fin finala, en 1235, son prètzfach realizat quand lo Papa Gregòri IX aprovèt l’Òrdre Reial e Militar de Nòstra Dòna de la Mercé e la Redempcion dels Captius, jos la règla de Sant Agustin, en obtenent aital la reconeissença oficiala de la Glèisa.
Al sègle XIII, lo mot “mercé” èra sinonim de “misericòrdia”, e s’aplicava al rescat dels captius. Los fraires que vivián dins l’Ostal-Espital de Santa Eulàlia de Barcelona, obtenguèron en 1249 la licéncia de l’evesque de la ciutat comtala, Pèire de Centelles, en podent aital bastir la primièra glèisa consagrada a Santa Maria e que los barceloneses nomenavan "l’ostal de l’Òrdre de la Mercé", e per extension apelavan sa verge “la Mercé”.
L’òrdre compausat per de religioses e de cavalièrs (de fraires laïcs o coadjutors) recebèt l’institucion canonica de l’evesque de Barcelona e l’investidura militara del rei Jacme I lo Conquistaire. Lors vòts èran de pauretat, castetat, obesissença e de s'escambiar eles, se caliá, contra los ostatges captius qu’èran a mand de pèrdre la fe catolica. Amb aquela tòca, totes los bens de l’Òrdre èran destinats excusivament a la liberacion dels captius. Las primièras negociacions se faguèron a Valéncia e a las illas Balearas e amb l’avançada de la Reconquista, se desplacèron en Andalosia e al nòrd d’Africa, e a comptar del sègle XV se realizavan principalament en Tunisia, Marròc, Argièrs, Tetoan e Fès. A causa de la distància, ven de mai en mai car pagar lo rescat dels captius e en qualques escasenças, mai que mai a Granada ont l’escambi se pagava en natura (granas, telas, coralh, fils d'aur e animals) que lo mond donavan per collaborar. Cada rescat èra normalament un gatge per la Mercé, pr’amor que los recrompaires donavan de procuracions escrichas per aver de garentias amb la caucion dels bens de l’òrdre.
Quand se recuperava un captiu, la majoritat dels còps, arribava dins de condicions deplorablas. Lo caliá alimentar, li garir las feridas e las malautiás e l’abilhar. Quand lo captiu s’èra restablit, èra obligat d’acompanhar durant un temps los fraires de l’òrdre per raportar son testimoniatge a la comunautat en ajudant atal a requerir d’almòinas pels rescats seguents. Puèi, lo captiu reimut recebiá de vestits, las provisions necessàrias, una arma e dos sòus per jornada de camin fins a son luòc d’origina.
La devocion mariana a la Verge de la Mercé se difondèt rapidament en Catalonha e en Occitània. En 1320 se fonda un convent a Bordèu per aculhir los captius marselheses, puèi a Caors (1429), Avinhon (1434) e Riscle (1456). Un pauc de temps après, l’òrdre s’estendiá dins lo reialme d’Aragon amb 50 ostals, 22 en Castelha e tanben en França e Itàlia. Pendent los ans 1302 e 1489 se rescatèt 18 623 captius e mai se fòrça religioses i trobèron lo martiri e la mòrt dins la temptativa. De còps, quand i aviá pas pro d’argent, o se passava qualque contratemps en la negociacion, martirizavan fins a la mòrt lo fraire responsable de la negociacion.
Après Jacme I lo Conquistaire, los reis d’Aragon contunhèron de sosténer fermament l’òrdre de la Mercé, e tanben o faguèron los de Castelha en favorissent l’expansion de l’ordre sul territòri american ont s'enrasiguèt prigondament. En 1637, pendent una plaga de saltarèls, la ciutat de Barcelona sollicitèt l’intercession de Nòstra Dòna de la Mercé. Après considerar qu’ela venguèt decisiva, e en gratitud, lo conselh de la vila (nomenat Conselh dels Cent) nomenèt la verge patrona de la vila en botant Santa Eulàlia al segond plan. Tre alavetz, segon çò que ditz la legenda, plòu totjorn durant las fèstas de la Mercé. Dison que son las lagremas de Santa Eulàlia que plora de tristesa.
Es possible qu’a l’ora d’ara los concèptes de misericòrdia e de captivitat sián sensiblament diferents de los d’aquel temps. Ça que la, e malgrat las nòvas interpretacions, de milièrs de personas, religiosas o non, riscan lors vidas per ajudar las autras. Son de milièrs los volontaris escampilhats long del Mond que fan possible que la misericòrdia faga totjorn partida de la nòstra umanitat. Sens desmembrar que, —e mai son amagadas a l’entorn e de còps gaireben imperceptiblas al bòrd dels sequestrators camaleonesques— i a de nòvas formas de captivitat.
Uèi, remembram-nos los bèls "goigs" que Jacint Verdaguer consagrèt a la verge:
"Dels captius Mare i Patrona, puix del Cel ens heu baixat: Princesa de Barcelona, protegiu nostra ciutat" | Dels captius, Maire e Patrona, car del Cèl nos sètz davalada, Princessa de Barcelona, protegissètz la nòstra vila |
Griselda Lozano
En ocasion de la Fèsta de la Mercé, que se celèbra uèi a Barcelona, aqueste article se publica a l’encòp en occitan sus Jornalet e en espanhòl sul sit del roman Òc, que fa la promocion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Magnífic.
D'aquesta informació en podem dir memòria real.
Magnífic. D'aixó en podríem dir memòria real.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari