Los astronòms de la NASA an descobèrt, gràcias als imatges del telescòpi Hubble, çò que poiriá correspondre a d’enòrmas erupcions d’aiga en Euròpa, una de las principalas lunas de Jupitèr. Los imatges foguèron captats en 2013 e tre alavetz los scientifics las an analisadas per los poder corroborar.
 
Aquela descobèrta es importanta, perque Euròpa conten un grand ocean sosterranh d’aiga liquida, e es un dels endreches, delà la Tèrra, ont òm pensa que i poiriá aver de vida, almens microbiana. Lo problèma es que l’ocean se tròba jos una capa de glaç de fòrça desenats de quilomètres, e la caldriá traucar per arribar fins a aquel ocean: un prètzfach practicament impossible tecnologicament. Ara, amb aquelas erupcions de grandas massas de vapor d’aiga, seriá possible de poder far aquelas verificacions d’un biais mai accessible.
 
“S'aquelas erupcions existisson, aquò poiriá vertadièrament implicar una autra manièra de prene de mòstras de çò que i a jos la superfícia d’Euròpa”, çò diguèt  Geoff Yoder, un dels responsables scientifics de la NASA.
 
La verificacion se faguèt mejançant d’observacions periodicas del telescòpi Hubble: dins cada tres observacions sus dètz, an detectat en Euròpa aquela sòrta de “braces” emergents de la superfícia del satellit jovian. En mai d’aquò, aquelas probablas erupcions d’aiga se son detectadas dins un endrech ont fa dos ans se detectèt d’excèsses d’oxigèn e d’idrogèn, que son los compausants de l’aiga.
 
Lo vaissèl Juno de la NASA, qu’intrèt dins l’orbita de Jupitèr lo 5 de julhet passat, a pas los espleches que cal per far aquelas verificacions en Euròpa. Ara, la descobèrta que la NASA publiquèt aquesta setmana permetrà als cercaires de la NASA e als de l’Agéncia Espaciala Europèa, d’enviar de futuras missions sus aquel satellit jovian amb la tecnologia de besonh per verificar, efectivament, se sus Euròpa i a d’erupcions de vapor d’aiga que provengan d’un ocean sosterranh ont i aja qualque organisme vivent.
 

 
 
D’aiga liquida endacòm mai
 
En març de 2015 se publicava l’existéncia d’aiga sus Ganimèdes. Segon una publicacion del Journal of Geophysical Research (Revista de Recèrca Geofisica), dins la luna mai granda de Jupitèr e del Sistèma Solar, que son diamètre supèra los 5200 quilomètres, i a un ocean de 100 quilomètres d’espessor, jos un jaç de 150 quilomètres de glaç.
 
Aquelas chifras implican una quantitat d’aiga enòrma, que los oceans terrèstres son dètz còps mens prigonds que lo de la luna de Jupitèr. Ja, despuèi los ans 1970, se sospechava l’existéncia d’un ocean sus Ganimèdes, e la sonda Galileo (“Galilèu”), que subrevolèt sièis còps aquela luna en 2012, i aviá trapat un camp magnetic que ne podiá èsser un indici.
 
Ganimèdes es doncas la segonda luna de Jupitèr amb un ocean confirmat. D’efièch, un satellit mai pichon, d’aperaquí 3100 quilomètres de diamètre, Euròpa, que sa superfícia es tota glaçada, ten un ocean de mai o mens 90 quilomètres d’espessor. Aquela luna, geologicament activa, la bombardan de radiacions que crèan d’antioxidants favorables, en contacte de l’aiga liquida, a l’aparicion de la vida.
 
 
E sus Encelad
 
Tanben, dimècres 11 de març, la famosa revista Nature publiquèt un article que parlava d’una activitat idrotermala sus un dels satellits de Saturne, Encelad, que tanben poiriá afavorir l’espelida de microorganismes.
 
Tostemps sospechada, jamai provada, la vida existís endacòm mai que sus Tèrra? Podèm tanben pensar al roman de sciéncia-ficcion d’Arthur C. Clarke, 2010: Odissèa 2, ont lo misteriós monolit de 2001: una Odissèa de l’Espaci fa de Jupitèr una estela, çò que fa espelir la vida sus Euròpa.