Durant l’Edat Mejana, quand qualqu’un èra acusat, las autoritats publicas competentas cercavan pas l’investigacion exaustiva del crime comés, puèi qu’intervenián solament a la demanda de l’acusador, que presentava son acusacion jos jurament davant lo tribunal qu’aviá jurisdiccion sus las doas partidas.
L’acusat, per sa part, tanben podiá jurar que l’acusacion èra falsa. Alara, se lo tribunal acceptava como valid lo jurament, normalment s’arrestatava lo jutjament. Mas dins lo cas que lo tribunal considèresse pas lo jurament de l’acusat coma pròva sufisenta, podiá exigir que portèsse tanben lo jurament d’autres òmes que soscriguèsse a son innocéncia. Paradoxalament, èra pas necite qu’eles foguèsson testimònis dels faches.
Lo jurament, e mai s’èra del ponch de vista religiós un acte que pren Dieu per testimòni, de còps èra pas una pròva sufisenta per lo tribunal e, en cas que l’acusat aguèsse marrida reputacion, o especialament quand l’acusacion sollicitava la pena capitala, alara lo tribunal, en se fondant sus l’idèa que Dieu èra sempre del costat dels qu’avián rason, aplicava una sèria d’espròvas d’extrèma duresa a l’acusat per tal de demostrar son innocéncia.
La majoritat d’aquelas pròvas se restacavan al fuòc e a l’aiga, e l’acusat se deviá sometre a l’espròva assignada, que podiá èsser patir de fèrres rosents, introduire lors mans dins un brasàs, caminar descalces sus de brasas ardentas, passar entre de lenhièrs, o restar de longs moments jos l’aiga. Fòrça acusats subrevivián pas, mas en cas qu’aguèsson l’astre de superar aquelas brutalas espròvas, alara èran declarats innocents, en considerant que Dieu s’èra prononciat en lor favor. E mai s’existissiá d’autras modalitats per resòlver las acusacions, coma lo jutjament per combat, dins lo qual l’acusador e l’acusat combatián, en considerant, de tot segur, que Dieu se prononciava en favor del venceire.
Aquelas espròvas irracionalas se difusèron en Euròpa de la man dels germans après l’invasion de l’empèri roman d’Occident, èran conegudas jos lo nom d’ordalias e demorèron en vigor fins a la fin de l’Edat Mejana coma interpretacion del jutjament divin. Totun, l’origina d’aqueles jutjaments inspirats per la divinitat es fòrça mai anciana. D’efièch, existissiá de practicas similaras en Grècia antica e quitament dins la Bíblia se’n vei de variantas coma lo cas d’una femna acusada d’adultèri qu’èra obligada de beure una pocion preparada per un prèire a basa d’aiga, de cendre e d’acid, qu’apelavan “aiga amara de la malediccion”. Se passava çò parièr en Roma antica, d’après la legenda de Muci Scevola, quand coma pròva mostrèt als etrusques sa man ardenta.
Amb lo temps, aquel tipe d’espròvas se refortiguèron e desseparèron en dos grops: las espròvas canonicas —rebatudas dins los canons— e las pròvas derivadas de supersticions popularas. Normalament, las espròvas per la calor se realizavan dins la glèisa, ont se dispausava un pairòl d’aiga cauda e un autra recipient d’aiga freja. Segon lo tipe d’acusacion, l’acusat deviá introduire sa man dins d’aiga agua bolhenta fins al ponhet (se l’acusacion èra menora), o lo braç fins al coide (s’èra grèva). Puèi, se cobrissiá la part immergida e lo jutge i plaçava un sagèl. Tres jorns après se retirava lo bendatge e se n’avalorava lo resultat: se la cremadura èra garida, se demostrava que l’acusat èra innocent. Per contra, se la cremadura èra pas garida e mostrava de signes de gangrena, se considerava qu’èra colpable.
Mas se practicava tanben d’espròvas absurdas d’autras sòrtas, coma lo nomenat “jutjament de la crotz”, ont se plaçavan doas personas drechas davant l’autar amb los pès sarrats e los braces dobèrts en crotz. Puèi lor legissián la messa o l’Evangèli de la passion, e lo primièr qu’aviá lo malastre de bolegar èra lo que perdiá lo litigi. O tanben lo nomenat “jutjament de la bocada” que consistissiá a benesir un tròç de pan e un autre de formatge, que consagravan amb cèrtas formulas non reveladas e fòrça dobtosas que podián quitament destruire la ventralha del colpable.
Vist amb los uèlhs d'uèi, sens cap de dobte es mai que probable que s'utilizèsse qualque tipe d'acid que tuava lo paure que l’ingerissiá. Tanben, e mai s’amb lo temps aquel tipe d’espròvas pròprias del drech penal privatiu foguèt remplaçat pel drech roman, malaürosament se melhorèt pas lo sòrt de l'acusat, car d’aquí enlà s'emplegariá dirèctament la tortura. E, despuèi aquel moment, detestablament e dins sas multiplas formas, l'èsser uman contunha de practicar tota mena de martiris, suplicis e torments a de societats angoissadas, delà la racionalitat e en totala impunitat, mai que mai dins qualques regims totalitaris que persistisson, sostenguts per la demagogia qu'alimenta de falses profètas del sègle XXI.
Per aquela rason, lo contraròtle de l'istòria, la cultura e la coneissença —veritabla pèira angulara de la libertat— son estats e seràn totjorn las valors mai cobejadas e manipuladas per de govèrns despòtas, capables de far que la vida de tot lo que siá pas d’acòrdi amb lors ideàs venga una autentica tortura, davant l'agach silenciós d'una societat immergida dins lo conformisme mai prigond. Probablament lo meteis conformisme que lo qu’acceptèt las ordalias pendent l’Edat Mejana.
Griselda Lozano
Aqueste article es adpatat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.
L’acusat, per sa part, tanben podiá jurar que l’acusacion èra falsa. Alara, se lo tribunal acceptava como valid lo jurament, normalment s’arrestatava lo jutjament. Mas dins lo cas que lo tribunal considèresse pas lo jurament de l’acusat coma pròva sufisenta, podiá exigir que portèsse tanben lo jurament d’autres òmes que soscriguèsse a son innocéncia. Paradoxalament, èra pas necite qu’eles foguèsson testimònis dels faches.
Lo jurament, e mai s’èra del ponch de vista religiós un acte que pren Dieu per testimòni, de còps èra pas una pròva sufisenta per lo tribunal e, en cas que l’acusat aguèsse marrida reputacion, o especialament quand l’acusacion sollicitava la pena capitala, alara lo tribunal, en se fondant sus l’idèa que Dieu èra sempre del costat dels qu’avián rason, aplicava una sèria d’espròvas d’extrèma duresa a l’acusat per tal de demostrar son innocéncia.
La majoritat d’aquelas pròvas se restacavan al fuòc e a l’aiga, e l’acusat se deviá sometre a l’espròva assignada, que podiá èsser patir de fèrres rosents, introduire lors mans dins un brasàs, caminar descalces sus de brasas ardentas, passar entre de lenhièrs, o restar de longs moments jos l’aiga. Fòrça acusats subrevivián pas, mas en cas qu’aguèsson l’astre de superar aquelas brutalas espròvas, alara èran declarats innocents, en considerant que Dieu s’èra prononciat en lor favor. E mai s’existissiá d’autras modalitats per resòlver las acusacions, coma lo jutjament per combat, dins lo qual l’acusador e l’acusat combatián, en considerant, de tot segur, que Dieu se prononciava en favor del venceire.
Aquelas espròvas irracionalas se difusèron en Euròpa de la man dels germans après l’invasion de l’empèri roman d’Occident, èran conegudas jos lo nom d’ordalias e demorèron en vigor fins a la fin de l’Edat Mejana coma interpretacion del jutjament divin. Totun, l’origina d’aqueles jutjaments inspirats per la divinitat es fòrça mai anciana. D’efièch, existissiá de practicas similaras en Grècia antica e quitament dins la Bíblia se’n vei de variantas coma lo cas d’una femna acusada d’adultèri qu’èra obligada de beure una pocion preparada per un prèire a basa d’aiga, de cendre e d’acid, qu’apelavan “aiga amara de la malediccion”. Se passava çò parièr en Roma antica, d’après la legenda de Muci Scevola, quand coma pròva mostrèt als etrusques sa man ardenta.
Amb lo temps, aquel tipe d’espròvas se refortiguèron e desseparèron en dos grops: las espròvas canonicas —rebatudas dins los canons— e las pròvas derivadas de supersticions popularas. Normalament, las espròvas per la calor se realizavan dins la glèisa, ont se dispausava un pairòl d’aiga cauda e un autra recipient d’aiga freja. Segon lo tipe d’acusacion, l’acusat deviá introduire sa man dins d’aiga agua bolhenta fins al ponhet (se l’acusacion èra menora), o lo braç fins al coide (s’èra grèva). Puèi, se cobrissiá la part immergida e lo jutge i plaçava un sagèl. Tres jorns après se retirava lo bendatge e se n’avalorava lo resultat: se la cremadura èra garida, se demostrava que l’acusat èra innocent. Per contra, se la cremadura èra pas garida e mostrava de signes de gangrena, se considerava qu’èra colpable.
Mas se practicava tanben d’espròvas absurdas d’autras sòrtas, coma lo nomenat “jutjament de la crotz”, ont se plaçavan doas personas drechas davant l’autar amb los pès sarrats e los braces dobèrts en crotz. Puèi lor legissián la messa o l’Evangèli de la passion, e lo primièr qu’aviá lo malastre de bolegar èra lo que perdiá lo litigi. O tanben lo nomenat “jutjament de la bocada” que consistissiá a benesir un tròç de pan e un autre de formatge, que consagravan amb cèrtas formulas non reveladas e fòrça dobtosas que podián quitament destruire la ventralha del colpable.
Vist amb los uèlhs d'uèi, sens cap de dobte es mai que probable que s'utilizèsse qualque tipe d'acid que tuava lo paure que l’ingerissiá. Tanben, e mai s’amb lo temps aquel tipe d’espròvas pròprias del drech penal privatiu foguèt remplaçat pel drech roman, malaürosament se melhorèt pas lo sòrt de l'acusat, car d’aquí enlà s'emplegariá dirèctament la tortura. E, despuèi aquel moment, detestablament e dins sas multiplas formas, l'èsser uman contunha de practicar tota mena de martiris, suplicis e torments a de societats angoissadas, delà la racionalitat e en totala impunitat, mai que mai dins qualques regims totalitaris que persistisson, sostenguts per la demagogia qu'alimenta de falses profètas del sègle XXI.
Per aquela rason, lo contraròtle de l'istòria, la cultura e la coneissença —veritabla pèira angulara de la libertat— son estats e seràn totjorn las valors mai cobejadas e manipuladas per de govèrns despòtas, capables de far que la vida de tot lo que siá pas d’acòrdi amb lors ideàs venga una autentica tortura, davant l'agach silenciós d'una societat immergida dins lo conformisme mai prigond. Probablament lo meteis conformisme que lo qu’acceptèt las ordalias pendent l’Edat Mejana.
Griselda Lozano
Aqueste article es adpatat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari