En seguida d’un article recent sus lo president novèl de Moldàvia, Jornalet apond aquesta analisi fòrça interessanta, adaptada de la revista Nationalia.

Igor Dodon (Partit dels Socialistas), partisan d’un raprochament màger amb Russia, foguèt elegit nòu president de Moldàvia, lo 15 de novembre, en vencent la candidata de centredrecha Maia Sandu, que s’estimava mai d’aumentar los ligams amb l’Union Europèa. Dodon —que farà son primièr viatge a l’exterior coma president a Moscòu— a obtengut lo 52,3% dels vòtes, amb una participacion del 53,5%. Lo partit del president novèl vòl transformar Moldàvia en una federacion per fin de resòlver lo conflicte de Transnístria.
 
Dodon es estat causit après una campanha qu’el i a situat lo melhorament de las relacions amb Russia coma un de sos objectius principals. Lo president nòu —qu’assumirà la carga en març de 2017— vòl signar un “acòrdi de partenariat estrategic d’amistat amb la Federacion Russa” qu’assegure que los ciutadans e los produches moldaus patiscan pas las restriccions en Russia; aquò o explicita son programa electoral.
 
Los mandadisses que los emigrants moldaus envian cap a lor país an una importància fondamentala dins l’economia moldava sofrenta. En 2015, los mandadisses representavan lo 23,4% del PIB de Moldàvia, segon de donadas de la Banca Mondiala. E lo país del Mond ont i a mai d’emigrants moldaus es Russia, que tanben es lo principal sòci comercial de Moldàvia per las importacions e lo quatren per las exportacions.
 
Dempuèi la signatura de l’Acòrdi de Partenariat entre Moldàvia e l’UE en junh de 2014 —un pas preliminar a l’integracion de l’èx-republica sovietica al club comunautari—, Russia a impausat de sancions e de restriccions comercialas a Moldàvia. Dodon o brandís coma un dels motius per los quals a Moldàvia l’interèssa pas de se raprochar mai de l’UE.
 
 
D’eleccions nòvas en vista?
 
Lo president nòu tanben a insistit sus las promessas de melhorar las condicions sòcioeconomicas de la populacion, qu’entre elas i auriá l’aumentacion de las pensions e la creacion d’emplecs. Per realizar aquela politica li caldrà téner un govèrn en sintonia, çò que ten pas ara meteis: l’executiu moldau es format per una coalicion de tres partits que sostenián Maia Sandu. Dodon a demandat lo 14 de novembre que el govèrn convòque d’eleccions anticipadas l’an que ven.
 
Lo programa de Dodon inclutz la promessa d’enebir per la lei la promocion de l’unionisme amb Romania
 
A l’encòp, en campanha, Dodon a exprimit una posicion fòrça dura a respècte dels sectors qu’en Moldàvia se dison “unionistas”, valent a dire, aqueles que demandan l’unificacion del país amb Romania, en fornissent de motius lingüistics —los dos païses parlan la meteissa lenga— e istorics —Moldàvia faguèt partida de Romania dins lo passat—. Lo president nòu a exprimit de dobtes que Maia Sandu foguèsse una persona adeqüata per la presidéncia, vist que la candidata de centredrecha tanben a lo ciutadanatge romanés —coma, almens, lo 10% dels moldaus—. Lo programa de Dodon inclutz la promessa de proïbir per la lei la promocion de l’unionisme e d’enseguir judiciàriament sos defensors.
 
Segon Dodon, aquelas mesuras son necessàrias per manténer l’“identitat moldava”, que lo novèl president la vei en perilh. En aquel sens, Dodon tanben situa a una plaça importanta lo caractèr “ortodòxe” del país, e mai la defensa de la familha tradicionala —causa que pòt susprene los observaires occidentals tocant un partit socialista—. Ansin, lo Partit dels Socialistas a prepausat ongan al Parlament una lei per proïbir çò qu’eles apèlan la “propaganda omosexuala” dins los mèdias.
 
 
“Una atencion comuna sus Transnístria”
 
Amb Moscòu, Dodon tanben ditz que vòl cercar “una atencion comuna per la solucion del conflicte de Transnístria”, la republica majoritàriament russofòna qu’ocupa la frenja orientala de Moldàvia e que se’n declarèt independenta ara fa 25 ans. Durant tot aquel temps, Transnístria a recebut un sosten economic, politic e militar del Cremlin. Dodon considèra qu’es precisament amb Russia que se pòt arribar a una entenduda per reïntegrar Transnístria.
 
La solucion que la defend lo Partit Socialista es, d’un costat, de garentir la “neutralitat” de Moldàvia. Per Russia, manténer lo sosten a Transnístria es una faiçon de dispausar d’una carta permanenta per influir dins la politica de Moldàvia e per frenar lo raprochament del país amb l’UE e, eventualament, amb l’OTAN. Mas s’aquel raprochament s’anulla, çò considèra Dodon, se pòt crear lo terren favorable per que Moscòu accèpte un acòrdi estable sus la republica secessionista.
 
De l’autre costat, los socialistas prepausan de transformar Moldàvia en una federacion formada per tres estats constituents: la Moldàvia estricta, Transnístria e Gagauzia. Gagauzia es una petita region autonòma formada a l’entorn d’un pòble turqués que —coma Transnístria—  tanben manten una orientacion pròrussa.



 

---

Aquesta nòva es adaptada de Nationalia amb qui Jornalet ten un acòrdi de cooperacion.