Una còla arqueologica internacionala a tot just confirmat quin foguèt un dels primièrs reialmes de l’ocean Pacific: Nan Madol, anciana capitala de l’illa micronesiana de Pohnpei. La vila, totun, fa de sègles qu’es inabitada. Son importància s’explica tanben perquè es un dels luòcs arqueologics mai importants de tota Micronesia, un grop  d’illas de las Carolinas, en Oceania.
 
Fins a uèi lo jorn s’èra determinat son existéncia en aperaquí l’an 1300 après Crist. Òr, l’arqueològ de l’Universitat Metodista del Sud estatsunidenca Mark McCoy, amb l’ajuda de divèrses collègas chineses, japoneses, angleses e dels Estats Units, an situat sa bastison en l’an 1180 après Crist.
 
Aquò situariá Nan Madol en un dels reialmes del Pacific mai ancian. L’estudi s’es publicat dins la revista Quaternary Research e soslinha que la poderosa dinastia dels Saudeleur auriá governat l’illa pendent mai de 1000 ans. E aquò voldriá dire que l’edat que foguèt bastida es encara mai anciana.
 
“La societat d’uèi de Pohnpei nasquèt pas ièr o l’an passat o fa 100 ans. A sas raices en l’edat premodèrna, l’epòca que Nan Madol aviá un rei o cap —çò diguèt Mc Coy—. E aquesta illa creèt un nòu tipe de societat e aquò es un fach socialament fòrça important”.
 
 
De tribú a reialme
 
Aital, la còla qu’a estudiat Nan Madol explica qu’una societat amb reialtat es pas una societat nòva mas qu’es una precursora de las societats del Pacific actualas. De tribú a estat i a d’estapas intermediàrias e Nan Madol seriá un fenomèn social que poiriá èsser classat aquí.
 
L’estudi fa partida d’una expedicion del National Geographic enviada a Nan Madol per trobar lo tombèl d’un ancian rei mitic que la tradicion orala identifica coma lo primièr rei de Pohnpei. Lo tombèl fa 80 x 60 mètres, çò es coma un terren de fotbòl, e es naut de mai de 8 mètres amb de murs de près de 3 mètres de largor. Dedins i a una cripta facha e cobèrta de basalte.
 
Per ne trobar l’edat los arqueològs an utilizat de sèrias d’urani e an pogut confirmar qu’es lo tombèl mai ancian trobat dins aquestas luenchencas illas del Pacific. Los arqueològs l’an situat en l’an 1180 e seriá estat fach amb de grandas pèiras transportadas d’un volcan present a l’autre costat de l’illa. E en l’an 1200 lo tombèl recebèt la primièra persona sepelida; lo primièr rei de Nan Madol.
 
Totun, los arqueològs sabon pas cossí foguèt bastit Nan madol. Aquò encara es un mistèri per la sciéncia. O an restacat amb lo bastiment de las piramidas egipcianas pr’amor qu’es una meravelha de l’arquitectura mondiala facha per un grop de personas tant abilas coma los egipcians ancians. Mas la soleta diferéncia es que foguèt bastit fa mens de temps.
 
Tre la primièra colonizacion umana de l’illa de Pohnpei —en l’an 1 après Crist— per d’abitants de las illas Vanuatu e Salomon, la dinastia Saudeleur arribèt al poder en 1160 après Crist. Per far aquesta estructura i placèron de placas de basalte transportadas al luòc —e mai pesèsson plusors tonas— e, se sap pas cossí, dempuèi de peirièras de l’autra partida de l’illa.
 
L’estructura que conten lo tombèl foguèt bastida sus 98 pichonas illas de coralh que i aviá dins un lac. De primièr empliguèron lo luòc amb de peìras e puèi i placèron de murs parallèls amb de coralh trencat demest cada estructura. Las pichonas illas èran desseparadas per de canals e protegidas de l’ocean per 12 murs en tot semblar una pichona Venècia del Pacific.  (Legissètz la seguida)
 
 

---

Aqueste article es  publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.