Actualitats
La França toponimica vista per lo professor Brunet: on es passat lo maine occitan?
Ambiciós prètzhèit deu geograf Roger Brunet sus la toponimia exagonau. Per lo maine occitan, qu’i a totun quauquarren que truca…
Toponimia Brunet. Per çò qui pertòca lo maine d’òc, que pòden estar celèbres, arreconeishuts suu plan scientific e escríver quauquas peguessas o pecar per ignorància. Aquò es çò qui arriba a un venerable geograf, lo professor Roger Brunet, vadut en 1931 a Tolosa, qui a sortit, a las prestigiosas edicions deu CNRS, lo son Tesaur deu terrador (Trésor du terroir). Qu’es ua espessa passejada (655 paginas) capvath la toponimia francesa, quitament dinc a las islas londanhas deu Pacific o de l’archipèla deus Kerguelen...
Bèth e interessant projècte! Mes, com e ditz l’arreproèr, “qui tròp vòu embraçar, mau estrenh”. Lo celèbre geograf, autor de mei d’un concèpte e obratge qui, dens lo temps, hadoren autoritat (la representacion deus espacis per los “chorèmes”, ua navèra Geografia Universau dens las annadas 1990 o Los mots de la Geografia), s’es atacat aus noms de lòcs.
On son las mapas?
Petita causa geinanta per començar, lo libe n’a pas ua sola mapa. Per un obratge de toponimia... Solide, aquera disciplina, dita sovent “auxiliara de l’Istòria”, es abans tot linguistica (branca de l’onomastica), mes que concerneish vaths, montanhas, arrius, camps, seuvas, regions, comunas. Lavetz, quauquas mapas plan causidas n’estossin pas estadas superfluas. Egau, n’es pas inutil de precisar que lo venerable professor coneish benlèu mei que digun las mapas topograficas de l’IGN, monuments de precision suu relhèu e suus elements deu païsatge en generau (arrius, bordalats, vilatges, camins, seuvas...). Dempuish annadas e annadas que las a espiadas mei d’un còp. Mes d’aquò, rai!
Geinanta tanben es l’abséncia de “ierarquia” grafica (utilizacion rigorosa de l’italic, deu gràs, de las “verguetas”, de las parentèsis): en mestior de toponimia (lexic, sens, lenga, etimons…), qu’a la soa petita importància. Aquò, fin finau, a maugrat deus intertítols – a còps ben sentits, qu’ic cau arreconeisher – que deisha sovent ua impression de redaccion un chic forra-borra…
Universitari de grana experiéncia, l’autor s’apuja sus ua bibliografia de las seriosas e rend quitament omenatge a las recentas onomasticas. Qu’i a sonque, au passatge, ua petita deca que naturaument ne m’a pas escapat: la toponimista Bénédicte Boyrie-Fénié es batejada “Bernadette”. Fauta lorda? Non, aürosament, mes revelatora.
L’encaminament de Roger Brunet, putz vertadèr de sciéncia, qu’es a priori passionant: revelar, en partint deus quites lòcs e evidentament dab l’espiada deu geograf, l’extraordinària riquessa toponimica de l’Exagòn e, perqué pas! de las sons extensions ultramarinas. En 9 capítols lo Brunet que s’encamina donc a l’encontre de çò que los òmis, capvath los sègles, an denominat: vilas, maisons, país, camins, mòde de proprietat, aigas, còstas, seuvas, tèrras tribalhadas o èrms, camps e pastencs, establiments religiós, castèths...
N’oblida pas au passatge de balhar exemples de comunas o de cantons que desapareishen o se tròban un aute nom. Uei, que’n i a de mei en mei dab la grana reforma territoriau qui trobla pro de causas e, de mon punt de vista, apraubeish e modifica lo nòste cabau toponimic. Per bon astre, n’i a pas arren de definitiu mes lo mau que’s hè… Vielhs noms que son sepelits (definitivament?), d’autes que son arrevitats.
Quauques còps l’absurde que trionfa. Brunet que cita lo navèth canton de La Crau d’Ieras (comuna deu departament de Var qui èra dejà caplòc de canton dens l’ancian dispositiu administratiu): qu’es en partida a chivau suu massís deus Mauras, mentre que, mei a só-coc, la plana calhavuda de Crau (ancian passatge de Durença, region de Selon de Provença) es benlèu prometuda a l’oblit. Dens la soa tomba, Frederic Mistral qu’es a virar - qui ac sap? –autan viste que lo molin de Fontvielha quan boha lo vent magistrau... Que caleré, per d’autes parçans, occitans o non, har la lista d’aqueras navèras apelacions qui semian lo troble dens las coneishenças basicas. Question corollara: e podem aimar un país dont ne coneishen pas mei la geografia, matracada per las soas “elèits”?
Trociquejada
Totun, per las gents estacats au maine d’òc e a la soa civilizacion, qu’es de dòu har que lo professor Brunet ne disi pas jamei clarament que los toponims son largament ligats au maine linguistic. La soa manèira d’entrar dens lo son vaste subjècte semia o entertien lo troble. Atau, en presentar au capítol 9 çò qu’apèra “las granas regions toponimicas” que trociqueja la nòsta prauba Gasconha.
Que hica, solide, dens “lo país gascon”, Gèrs, Hauts Pirenèus, Lanas e Bearn; mes ne senhala pas guaire que Comenge o Coserans ne son tanben, tot parièr com Medoc e la quasi totalitat de Gironda (notadament Vasadés). Segur, los uns son dens l’influéncia de Tolosa, e Bordèu supereja autanplan Perigòrd com tota Gironda (e mei luenh enqüèra). Mes la manca de rigor per definir los maines istorics e linguistics es de regretar. Dens la soa introduccion com dens d’autes passatges, Brunet deisha per exemple a pensar que Lemosin o Auvèrnhe ne son pas dens lo maine d’òc. A la pagina 570 que legen que “les cartes de l’IGN témoignent de nombreux changements récents, et certaines communes se sont dotées de panneaux routiers aix (sic) noms plus catalans, occitans ou provençaux que nature, voire inventés et sans nulle histoire”. Los qui’s manejan entà har vàler la toponimia nòsta qu’apreciaràn.
Quau tristèr qu’aquera enterpresa ambiciosa sii plapada per aqueths oblits e ua volontat evidenta d’amagar la realitat linguistica. E cau se’n estonar?
Joan Jacme Fénié
BRUNET, Roger. Trésor du terroir-Les noms de lieux de la France. CNRS Éditions, 2016, 655 paginas. 39 èuros.
Bèth e interessant projècte! Mes, com e ditz l’arreproèr, “qui tròp vòu embraçar, mau estrenh”. Lo celèbre geograf, autor de mei d’un concèpte e obratge qui, dens lo temps, hadoren autoritat (la representacion deus espacis per los “chorèmes”, ua navèra Geografia Universau dens las annadas 1990 o Los mots de la Geografia), s’es atacat aus noms de lòcs.
On son las mapas?
Petita causa geinanta per començar, lo libe n’a pas ua sola mapa. Per un obratge de toponimia... Solide, aquera disciplina, dita sovent “auxiliara de l’Istòria”, es abans tot linguistica (branca de l’onomastica), mes que concerneish vaths, montanhas, arrius, camps, seuvas, regions, comunas. Lavetz, quauquas mapas plan causidas n’estossin pas estadas superfluas. Egau, n’es pas inutil de precisar que lo venerable professor coneish benlèu mei que digun las mapas topograficas de l’IGN, monuments de precision suu relhèu e suus elements deu païsatge en generau (arrius, bordalats, vilatges, camins, seuvas...). Dempuish annadas e annadas que las a espiadas mei d’un còp. Mes d’aquò, rai!
Geinanta tanben es l’abséncia de “ierarquia” grafica (utilizacion rigorosa de l’italic, deu gràs, de las “verguetas”, de las parentèsis): en mestior de toponimia (lexic, sens, lenga, etimons…), qu’a la soa petita importància. Aquò, fin finau, a maugrat deus intertítols – a còps ben sentits, qu’ic cau arreconeisher – que deisha sovent ua impression de redaccion un chic forra-borra…
Universitari de grana experiéncia, l’autor s’apuja sus ua bibliografia de las seriosas e rend quitament omenatge a las recentas onomasticas. Qu’i a sonque, au passatge, ua petita deca que naturaument ne m’a pas escapat: la toponimista Bénédicte Boyrie-Fénié es batejada “Bernadette”. Fauta lorda? Non, aürosament, mes revelatora.
L’encaminament de Roger Brunet, putz vertadèr de sciéncia, qu’es a priori passionant: revelar, en partint deus quites lòcs e evidentament dab l’espiada deu geograf, l’extraordinària riquessa toponimica de l’Exagòn e, perqué pas! de las sons extensions ultramarinas. En 9 capítols lo Brunet que s’encamina donc a l’encontre de çò que los òmis, capvath los sègles, an denominat: vilas, maisons, país, camins, mòde de proprietat, aigas, còstas, seuvas, tèrras tribalhadas o èrms, camps e pastencs, establiments religiós, castèths...
N’oblida pas au passatge de balhar exemples de comunas o de cantons que desapareishen o se tròban un aute nom. Uei, que’n i a de mei en mei dab la grana reforma territoriau qui trobla pro de causas e, de mon punt de vista, apraubeish e modifica lo nòste cabau toponimic. Per bon astre, n’i a pas arren de definitiu mes lo mau que’s hè… Vielhs noms que son sepelits (definitivament?), d’autes que son arrevitats.
Quauques còps l’absurde que trionfa. Brunet que cita lo navèth canton de La Crau d’Ieras (comuna deu departament de Var qui èra dejà caplòc de canton dens l’ancian dispositiu administratiu): qu’es en partida a chivau suu massís deus Mauras, mentre que, mei a só-coc, la plana calhavuda de Crau (ancian passatge de Durença, region de Selon de Provença) es benlèu prometuda a l’oblit. Dens la soa tomba, Frederic Mistral qu’es a virar - qui ac sap? –autan viste que lo molin de Fontvielha quan boha lo vent magistrau... Que caleré, per d’autes parçans, occitans o non, har la lista d’aqueras navèras apelacions qui semian lo troble dens las coneishenças basicas. Question corollara: e podem aimar un país dont ne coneishen pas mei la geografia, matracada per las soas “elèits”?
Trociquejada
Totun, per las gents estacats au maine d’òc e a la soa civilizacion, qu’es de dòu har que lo professor Brunet ne disi pas jamei clarament que los toponims son largament ligats au maine linguistic. La soa manèira d’entrar dens lo son vaste subjècte semia o entertien lo troble. Atau, en presentar au capítol 9 çò qu’apèra “las granas regions toponimicas” que trociqueja la nòsta prauba Gasconha.
Que hica, solide, dens “lo país gascon”, Gèrs, Hauts Pirenèus, Lanas e Bearn; mes ne senhala pas guaire que Comenge o Coserans ne son tanben, tot parièr com Medoc e la quasi totalitat de Gironda (notadament Vasadés). Segur, los uns son dens l’influéncia de Tolosa, e Bordèu supereja autanplan Perigòrd com tota Gironda (e mei luenh enqüèra). Mes la manca de rigor per definir los maines istorics e linguistics es de regretar. Dens la soa introduccion com dens d’autes passatges, Brunet deisha per exemple a pensar que Lemosin o Auvèrnhe ne son pas dens lo maine d’òc. A la pagina 570 que legen que “les cartes de l’IGN témoignent de nombreux changements récents, et certaines communes se sont dotées de panneaux routiers aix (sic) noms plus catalans, occitans ou provençaux que nature, voire inventés et sans nulle histoire”. Los qui’s manejan entà har vàler la toponimia nòsta qu’apreciaràn.
Quau tristèr qu’aquera enterpresa ambiciosa sii plapada per aqueths oblits e ua volontat evidenta d’amagar la realitat linguistica. E cau se’n estonar?
Joan Jacme Fénié
BRUNET, Roger. Trésor du terroir-Les noms de lieux de la France. CNRS Éditions, 2016, 655 paginas. 39 èuros.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Per de qué l'apelacion de Crau seriá prometuda a l'oblit ? Lo nom es encara ben viu, emai emplegat dins la toponimia oficiala locala (Saint Martin de Crau, l'AOC "Crau", per lo fen produsit localament, notadament...)
Tanben Brunet declarèt sus la "région Occitanie": "
"En revanche, Occitanie me choque : l’occitan va bien au-delà, une partie est catalane, et il est malvenu d’employer un nom historique de langue pour définir une région. Cela rappelle la tentative de Georges Frêche de rebaptiser la région Languedoc-Roussillon «Septimanie» : une démarche rétrograde, quasi ethnique, à la recherche de fausses racines. «Midi» eut été plus juste."
Font: article sus Libération http://www.liberation.fr/debats/2016/09/28/roger-brunet-les-noms-de-lieux-negatifs-sont-remplaces-par-des-noms-valorisants_1513744
#1 Me pensi que J J Fénié manèja un bricon l'ironia. Per ieu, lo ton mesurat fa que lo Brunet aparéis coma çò qu'es, un farlabicaire, emai los que l'an portat sus l'autar dels saberuts. De tot biais, aquela desmitificacion, que dobla la demistificacion, èra tras que necassària. Mercé sénher Fénié.
E ben! Vos tròbi plan aimable amb aquel intelectual "reconegut"; ai pas legit son libre, mas las criticas tan mesuradas que ne fasetz serian per ieu plan sufisentas per cridar a l'escande e a l'impostura;
Parlar de toponimia dins l'estat francés, sens apròchis coerents e racionals de las lengas autoctònas es inadmissible!
Sabi pas solament s'a espepissat los trabalhs d'Ernest Nègre, toponomista reconegut per sa rigor, o d'autres que coneissi pas tan plan, mas lo manca de consideracion per Benedicte Boyrie-Fénié es una vergonha !
Voldriai convidar tot lo monde per anar portar la critica a n'aquel "erudit", per cas que vendria presentar son libre dins una libraria dels entorns.
PS: las edicions del CNRS devon ben tocar de moneda de l'Estat, e donc tanben dels Occitans
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari