La durada dels eveniments e la separacion que i a entre eles, l’òme la mesura amb lo temps. E es justament aquela grandor fisica que nos indica qu’un an equival al temps que lo passa nòstra planeta a far un torn complet a l’entorn del Solelh.
Per aquela rason cada an, dins lo regaudiment, la majoritat de païses celèbran lo primièr jorn de l’an en foncion del calendièr qu’emplegan, e qu’a l’ora d’ara es, majoritàriament, lo gregorian, instaurat en 1582 pel papa Gregòri XIII.
Mas lo compte sistematizat del temps se faguèt pas totjorn aital. Ancianament, los calendièrs se basavan suls cicles lunars, coma o demòstra lo calendièr pus ancian trobat en Escòcia, qu’es de l’an 8000 abans lo Crist, e que mesura lo temps segon las fasas del Solelh e de la Luna. Dins l’anciana Roma, la division del temps èra atribuida al mitic rei Romul, mas i aviá tanben d’autres calendièrs qu’oscillavan entre 10 e 13 meses que començavan a la luna novèla.
Lo calendièr roman aviá pas que 10 meses amb 31 jorns per Martius, Maius, Quintilis e October e 30 jorns per Aprilis, Iunius, Sextilis, September, November, December. L’an durava 304 jorns e començava lo mes de març, consagrat a Mart, dieu de la guèrra. En aquel jorn los politicians prenián tanben possession de lors cargas e començavan lors campanhas guerrièras, e lo tèrme èra lo darrièr jorn del mes de decembre, quand cessavan las activitats agricòlas e militaras. A comptar d’aquel moment, començava un periòde de temps de purificacion collectiva que s’estendiá fins al primièr jorn de març, quand començava l’an seguent.
Mas, tre l’an 700 abans lo Crist, s’apondèt lo mes de Ianuarius (genièr) amb 29 jorns, e Februarius (febrièr) amb 28 jorns. A partir d’aquel moment, l’an natural començariá e s’acabariá al solstici d’ivèrn. Ça que la, mancava totjorn onze jorns per que l’an demorèsse alinhat amb l’an solar. Per aquela rason, s’apondèt lo “mensis intercalaris” pendent lo mes de febrièr. La decision del moment que s’intercalava e de sa durada dependiá del Pontifex Maximus que, coma politician actiu, manipulava segon sa convenença e sos interèsses en causant de grands decalatges entre lo calendièr e las sasons.
Per metre fin a aqueles abuses, en l’an 45, lo Pontifex Maximus Juli Cesar carguèt lo filosòf e astronòm Sosigènes d’Alexàndria l’elaboracion d’un calendièr (calendièr julian) de cicle solar amb 365 jorns e sièis oras e per aquò, se creariá un jorn suplementari nomenat “bis sextus”. Mas, en mai d’aquò, Juli Cesar, lo meteis que governèt la Gàllia transalpenca, territòri que pendent l’Edat mejana vendriá Occitània, apondèt un jorn al mes de Quintilis, que renomenèt “Julius” en son pròpri onor, e 21 ans puèi, August fariá la meteissa causa amb lo mes Sextilis que lo faguèt apelar “Augustus”.
Es possible que totes dos aumentèsson un jorn a lors respectius meses per que foguèsson impars, pr’amor que i aviá la supersticion que los nombres pars portavan lo malastre. Mas, coma los jorns èran estats levats al mes de febrièr, aquel mes demorèt mai cort a respècte dels autres meses, per tant, lo jorn “bis sextus” se placèt al mes de febrièr.
Lo calendièr julian foguèt declarat oficial pendent l’Empèri Roman, mas o foguèt tanben per la glèisa catolica que contunhèt de far los calculs de las celebracions crestianas sus sa basa, coma per exemple lo calcul del dimenge de Pascas, que se celebrava lo dimenge posterior a la primièra luna plena pendent l’equinòcci de la prima. E mai se la glèisa catolica sostenguèt pendent lo concili de Nicèa (325) que los calculs de Sosigènes d’Alexàndria èran erronèus, ela contunhèt d’utilizar lo calendièr julian fins en l’an 1582, quand lo 24 de febrièr, lo papa Gregòri, mejançant la bulla pontificala Inter Gravissimas, reforma lo calendièr julian e instaura las basas del futur calendièr gregorian.
Ça que la, lo calendièr gregorian foguèt pas plan acceptat fins al sègle XVIII. Lo refús inicial foguèt considerable, quitament dins los païses de tradicion ortodòxa qu’esperèron longtemps per l’acceptar. De fach, qualques unes o faguèron pas fins al sègle XX, coma es lo cas de Bulgaria e Grècia. Quitament encara a l’ora d’ara qualques unas de las glèisas ortodòxas contunhan de se servir del calendièr julian per lors celebracions. Es per aquela rason que lo Nadal ortodòxe sèrbe e rus se celèbra pas lo 25 de decembre mas lo 7 de genièr.
Lo primièr mes de l’an dins lo mond occidental es lo mes de genièr, e son primièr jorn, segon la tradicion judeocrestiana, coïncidís tanben amb l’ochen jorn de la naissença de Jèsus, quand li foguèt practicada la circoncision. Totun, lo mes de genièr es consagrat tanben al dieu Janus. Dins la mitologia romana, Janus es lo dieu de las pòrtas, dels començaments e dels fins, sonhant e garentissent totjorn lo succès. Per aquela rason, los romans l’invocavan publicament lo primièr jorn de genièr. Quitament Ovidi lo caracterizèt coma lo sol dieu capaç de gardar d’esperel tot sol l’Univèrs.
Ça que la, aquel dieu, qu’a pas cap d’equivalent dins la mitologia grèga e qu’òm li atribuís, entre d’autras causas, l’invencion de l’argent, es representat amb doas caras, e per aquela rason es tanben restacat a un dels comportaments pus frequents e pus detestables de l’èsser uman: l’ipocrisia.
E mentre qu’esperam l’arribada del mes de febrièr, consagrat justament a “Februa”, la fèsta romana de la purificacion, es possible que l’aspècte dissemblable de Janus nos remembre tanben la manca d’onestetat que malaürosament i es tròp abituada la societat.
Practicada abitualament per qualques politicians, l’ipocrisia es pas totjorn exclusiva de las classas dominantas. D’efièch, cap de nosautres n’es pas liure, e mai se dins un assag de proteccion psicologica practicam l’autoïllusion. Pasmens, aquela projeccion psicologica associada per Freud als qu’an de dificultats per reconéisser lors pròprias imperfeccions, es possible que nos libère pas quitament de nos veire rebatuts sus l’imatge d’aquel mitic dieu.
Griselda Lozano
Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.
Per aquela rason cada an, dins lo regaudiment, la majoritat de païses celèbran lo primièr jorn de l’an en foncion del calendièr qu’emplegan, e qu’a l’ora d’ara es, majoritàriament, lo gregorian, instaurat en 1582 pel papa Gregòri XIII.
Mas lo compte sistematizat del temps se faguèt pas totjorn aital. Ancianament, los calendièrs se basavan suls cicles lunars, coma o demòstra lo calendièr pus ancian trobat en Escòcia, qu’es de l’an 8000 abans lo Crist, e que mesura lo temps segon las fasas del Solelh e de la Luna. Dins l’anciana Roma, la division del temps èra atribuida al mitic rei Romul, mas i aviá tanben d’autres calendièrs qu’oscillavan entre 10 e 13 meses que començavan a la luna novèla.
Lo calendièr roman aviá pas que 10 meses amb 31 jorns per Martius, Maius, Quintilis e October e 30 jorns per Aprilis, Iunius, Sextilis, September, November, December. L’an durava 304 jorns e començava lo mes de març, consagrat a Mart, dieu de la guèrra. En aquel jorn los politicians prenián tanben possession de lors cargas e començavan lors campanhas guerrièras, e lo tèrme èra lo darrièr jorn del mes de decembre, quand cessavan las activitats agricòlas e militaras. A comptar d’aquel moment, començava un periòde de temps de purificacion collectiva que s’estendiá fins al primièr jorn de març, quand començava l’an seguent.
Mas, tre l’an 700 abans lo Crist, s’apondèt lo mes de Ianuarius (genièr) amb 29 jorns, e Februarius (febrièr) amb 28 jorns. A partir d’aquel moment, l’an natural començariá e s’acabariá al solstici d’ivèrn. Ça que la, mancava totjorn onze jorns per que l’an demorèsse alinhat amb l’an solar. Per aquela rason, s’apondèt lo “mensis intercalaris” pendent lo mes de febrièr. La decision del moment que s’intercalava e de sa durada dependiá del Pontifex Maximus que, coma politician actiu, manipulava segon sa convenença e sos interèsses en causant de grands decalatges entre lo calendièr e las sasons.
Per metre fin a aqueles abuses, en l’an 45, lo Pontifex Maximus Juli Cesar carguèt lo filosòf e astronòm Sosigènes d’Alexàndria l’elaboracion d’un calendièr (calendièr julian) de cicle solar amb 365 jorns e sièis oras e per aquò, se creariá un jorn suplementari nomenat “bis sextus”. Mas, en mai d’aquò, Juli Cesar, lo meteis que governèt la Gàllia transalpenca, territòri que pendent l’Edat mejana vendriá Occitània, apondèt un jorn al mes de Quintilis, que renomenèt “Julius” en son pròpri onor, e 21 ans puèi, August fariá la meteissa causa amb lo mes Sextilis que lo faguèt apelar “Augustus”.
Es possible que totes dos aumentèsson un jorn a lors respectius meses per que foguèsson impars, pr’amor que i aviá la supersticion que los nombres pars portavan lo malastre. Mas, coma los jorns èran estats levats al mes de febrièr, aquel mes demorèt mai cort a respècte dels autres meses, per tant, lo jorn “bis sextus” se placèt al mes de febrièr.
Lo calendièr julian foguèt declarat oficial pendent l’Empèri Roman, mas o foguèt tanben per la glèisa catolica que contunhèt de far los calculs de las celebracions crestianas sus sa basa, coma per exemple lo calcul del dimenge de Pascas, que se celebrava lo dimenge posterior a la primièra luna plena pendent l’equinòcci de la prima. E mai se la glèisa catolica sostenguèt pendent lo concili de Nicèa (325) que los calculs de Sosigènes d’Alexàndria èran erronèus, ela contunhèt d’utilizar lo calendièr julian fins en l’an 1582, quand lo 24 de febrièr, lo papa Gregòri, mejançant la bulla pontificala Inter Gravissimas, reforma lo calendièr julian e instaura las basas del futur calendièr gregorian.
Ça que la, lo calendièr gregorian foguèt pas plan acceptat fins al sègle XVIII. Lo refús inicial foguèt considerable, quitament dins los païses de tradicion ortodòxa qu’esperèron longtemps per l’acceptar. De fach, qualques unes o faguèron pas fins al sègle XX, coma es lo cas de Bulgaria e Grècia. Quitament encara a l’ora d’ara qualques unas de las glèisas ortodòxas contunhan de se servir del calendièr julian per lors celebracions. Es per aquela rason que lo Nadal ortodòxe sèrbe e rus se celèbra pas lo 25 de decembre mas lo 7 de genièr.
Lo primièr mes de l’an dins lo mond occidental es lo mes de genièr, e son primièr jorn, segon la tradicion judeocrestiana, coïncidís tanben amb l’ochen jorn de la naissença de Jèsus, quand li foguèt practicada la circoncision. Totun, lo mes de genièr es consagrat tanben al dieu Janus. Dins la mitologia romana, Janus es lo dieu de las pòrtas, dels començaments e dels fins, sonhant e garentissent totjorn lo succès. Per aquela rason, los romans l’invocavan publicament lo primièr jorn de genièr. Quitament Ovidi lo caracterizèt coma lo sol dieu capaç de gardar d’esperel tot sol l’Univèrs.
Ça que la, aquel dieu, qu’a pas cap d’equivalent dins la mitologia grèga e qu’òm li atribuís, entre d’autras causas, l’invencion de l’argent, es representat amb doas caras, e per aquela rason es tanben restacat a un dels comportaments pus frequents e pus detestables de l’èsser uman: l’ipocrisia.
E mentre qu’esperam l’arribada del mes de febrièr, consagrat justament a “Februa”, la fèsta romana de la purificacion, es possible que l’aspècte dissemblable de Janus nos remembre tanben la manca d’onestetat que malaürosament i es tròp abituada la societat.
Practicada abitualament per qualques politicians, l’ipocrisia es pas totjorn exclusiva de las classas dominantas. D’efièch, cap de nosautres n’es pas liure, e mai se dins un assag de proteccion psicologica practicam l’autoïllusion. Pasmens, aquela projeccion psicologica associada per Freud als qu’an de dificultats per reconéisser lors pròprias imperfeccions, es possible que nos libère pas quitament de nos veire rebatuts sus l’imatge d’aquel mitic dieu.
Griselda Lozano
Aqueste article es adaptat del sit del roman Òc, que fa difusion d’Occitània e de l’occitan pel public ispanofòn.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari