Actualitats
L’èx-president independentista de Polinesia es candidat a l’Elisi
Oscar Temaru vòl far de l’eleccion presidenciala francesa un referendum d'independéncia de son país nomenat “territòri d'otramar”
Encara una suspresa per l’eleccion presidenciala francesa. Quand totes pensàvem que la lista de candidats èra barrada, arriba un autre candidat de l’autre extrèm de la planeta: s’agís de l’èx-president independentista de Polinesia e activista antinuclear Oscar Temaru, qu’a atenchas las signaturas de besonh per se i presentar. Al total, Temaru a lo sosten de 511 elegits que provenon d’un trentenat de departaments e de territòris d’otramar.
Lo cap polinesian a anonciat que sa volontat es que l’eleccion presidenciala venga un referendum sus l’independéncia de la Polinesia francesa, e la proclamarà se sa candidatura es ganha dins son país lo 23 d’abril que ven. Dins aquel sens, Temaru a remembrat que l’estat francés foguèt lo primièr que reconeguèt Kosova, e tanben recordat lo precedent de Vanuatu.
Cap istoric de l’independentisme
Oscar Manutahi Temaru (Faaa, Tahiti, Illas de la Societat, 1944) es filh de paire tahitian e de maire originària de las illas Cook. S’engatgèt en 1960 dins la marina francesa e luchèt en Argeria pendent sa guèrra d’independéncia. A son retorn a Tahiti en 1972, comencèt de trabalhar dins lo servici de doanas.
Lo 20 d’abril de 1977, influit per Jean-Marie Tjibaou, futur fondador de l’FLNKS, creèt lo Front de Liberacion de Polinesia (Tāvini Huira’atira nō te Ao Mā’ohi, Servir lo pòble del país Mā’ohi), partit politic independentista. Elegit cònsol de Faaa en 1983, venguèt lo critic pus important de la gestion per Gaston Flosse del govèrn autonòm de la Polinesia Francesa. A las eleccions legislativas de la Polinesia Francesa de 1986, son partit obtenguèt dos deputats, qu'aumentèron a 4 en 1991, a 11 en 1996 e a 13 en 2001.
En 1995, dirigiguèt las manifestacions contràrias als assages nuclears franceses de Mururoa. Après divèrsas temptativas, venguèt president del govèrn autonòm en 2004, mas lo mandat durèt solament qualques meses car rescontrèt una granda instabilitat politica dins aquela collectivitat nomenada d’otramar per l’estat francés . Una mocion de censura favorida pel pas d’un membre de son partit devèrs a l’oposicion provoquèt lo retorn al poder de son adversari, Gaston Flosse, en octòbre de 2004, amb lo sosten arderós del govèrn de la metròpoli qu'aviá mesestimat ostensiblament Temaru pendent sos meses a la direccion de l’administracion autonòma polinesiana.
L’afar foguèt portat en justícia, qu’anullèt los resultats de la circonscripcion electorala de las Illas del Vent. Aquí, las nòvas eleccions fachas lo 13 de febrièr de 2005 donèron un trionfe pus larg als partisans de Temaru, que venguèt tornarmai president. Pasmens, una mocion de censura presentada per l’oposicion e aprovada per l’Assemblada, provoquèt que Temaru foguèsse remplaçat per Gaston Tong Sang al cap del govèrn autonòm a la fin de 2006. En setembre de 2007 foguèt elegit tornarmai president de la Polinesia Francesa, mas lo 23 de febrièr de 2008 perdèt son mandat encara un còp en causa de Gaston Flosse, mas foguèt elegit president de l’Assemblada de la Polinesia Francesa, e demorèt dins aquela carga fins a l’11 de febrièr de 2009, quand foguèt tornat elegir president de Polinesia, mas tornarmai lo mandat li escapèt après una mocion de censura lo 24 de setembre de 2009.
Un territòri que l’estat francés nomena d’otramar
La Polinesia Francesa (Pōrīnetia farāni en tahitian) es una ensemble d’archipèlas de la Polinesia meridionala que forman un territòri d’otramar francés. Dempuèi l’an 2004, la Polinesia Francesa es un país d’otramar, reglamentat per la lei organica 2004-192, gràcias a la quala benefícia d’una granda autonomia politica. L’administracion de las foncions de govèrn (defensa, polícia, justícia, clavariá) es garentida per l’estat francés, representat localament pel Naut Comissariat de la Republica. Lo francés es obligatòri en aqueles servicis, mas dins la justícia, las leis e las senténcias pòdon èsser dichas en reo mā’ohi (ensems de las lengas polinesianas) amb una traduccion en francés. En mai d’aquò, s’es organizat l’ensenhament de las lengas autoctònas (tahitian, mangerevian, tuamotuan, marquesian) dins totas las estructuras escolaras e universitàrias.
La Polinesia Francesa manda dos deputats a l’Assemblada francesa e elegís una Assemblada locala de 57 membres, amb un president elegit cada cinc ans per sufragi universal dirècte.
Lo cap polinesian a anonciat que sa volontat es que l’eleccion presidenciala venga un referendum sus l’independéncia de la Polinesia francesa, e la proclamarà se sa candidatura es ganha dins son país lo 23 d’abril que ven. Dins aquel sens, Temaru a remembrat que l’estat francés foguèt lo primièr que reconeguèt Kosova, e tanben recordat lo precedent de Vanuatu.
Cap istoric de l’independentisme
Oscar Manutahi Temaru (Faaa, Tahiti, Illas de la Societat, 1944) es filh de paire tahitian e de maire originària de las illas Cook. S’engatgèt en 1960 dins la marina francesa e luchèt en Argeria pendent sa guèrra d’independéncia. A son retorn a Tahiti en 1972, comencèt de trabalhar dins lo servici de doanas.
Lo 20 d’abril de 1977, influit per Jean-Marie Tjibaou, futur fondador de l’FLNKS, creèt lo Front de Liberacion de Polinesia (Tāvini Huira’atira nō te Ao Mā’ohi, Servir lo pòble del país Mā’ohi), partit politic independentista. Elegit cònsol de Faaa en 1983, venguèt lo critic pus important de la gestion per Gaston Flosse del govèrn autonòm de la Polinesia Francesa. A las eleccions legislativas de la Polinesia Francesa de 1986, son partit obtenguèt dos deputats, qu'aumentèron a 4 en 1991, a 11 en 1996 e a 13 en 2001.
En 1995, dirigiguèt las manifestacions contràrias als assages nuclears franceses de Mururoa. Après divèrsas temptativas, venguèt president del govèrn autonòm en 2004, mas lo mandat durèt solament qualques meses car rescontrèt una granda instabilitat politica dins aquela collectivitat nomenada d’otramar per l’estat francés . Una mocion de censura favorida pel pas d’un membre de son partit devèrs a l’oposicion provoquèt lo retorn al poder de son adversari, Gaston Flosse, en octòbre de 2004, amb lo sosten arderós del govèrn de la metròpoli qu'aviá mesestimat ostensiblament Temaru pendent sos meses a la direccion de l’administracion autonòma polinesiana.
L’afar foguèt portat en justícia, qu’anullèt los resultats de la circonscripcion electorala de las Illas del Vent. Aquí, las nòvas eleccions fachas lo 13 de febrièr de 2005 donèron un trionfe pus larg als partisans de Temaru, que venguèt tornarmai president. Pasmens, una mocion de censura presentada per l’oposicion e aprovada per l’Assemblada, provoquèt que Temaru foguèsse remplaçat per Gaston Tong Sang al cap del govèrn autonòm a la fin de 2006. En setembre de 2007 foguèt elegit tornarmai president de la Polinesia Francesa, mas lo 23 de febrièr de 2008 perdèt son mandat encara un còp en causa de Gaston Flosse, mas foguèt elegit president de l’Assemblada de la Polinesia Francesa, e demorèt dins aquela carga fins a l’11 de febrièr de 2009, quand foguèt tornat elegir president de Polinesia, mas tornarmai lo mandat li escapèt après una mocion de censura lo 24 de setembre de 2009.
Un territòri que l’estat francés nomena d’otramar
La Polinesia Francesa (Pōrīnetia farāni en tahitian) es una ensemble d’archipèlas de la Polinesia meridionala que forman un territòri d’otramar francés. Dempuèi l’an 2004, la Polinesia Francesa es un país d’otramar, reglamentat per la lei organica 2004-192, gràcias a la quala benefícia d’una granda autonomia politica. L’administracion de las foncions de govèrn (defensa, polícia, justícia, clavariá) es garentida per l’estat francés, representat localament pel Naut Comissariat de la Republica. Lo francés es obligatòri en aqueles servicis, mas dins la justícia, las leis e las senténcias pòdon èsser dichas en reo mā’ohi (ensems de las lengas polinesianas) amb una traduccion en francés. En mai d’aquò, s’es organizat l’ensenhament de las lengas autoctònas (tahitian, mangerevian, tuamotuan, marquesian) dins totas las estructuras escolaras e universitàrias.
La Polinesia Francesa manda dos deputats a l’Assemblada francesa e elegís una Assemblada locala de 57 membres, amb un president elegit cada cinc ans per sufragi universal dirècte.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#5
Òc-ben, sèi ben d'acòrd embè tu, Grande ! As rason. Per mon messatge, voliá màs precisar que nòstas vòtz metropolitanas sirán pas comptadas per lo referendom... ;-)
#3
Òu Donacian
Serà un biais de far pas donacion de sa votz a un d'esquèrra o de dreita jacobinassa que nos colhonarà.
Serà un biais de dire que nosaus tanpauc sèm pas franceses e que o volèm pas demorar
#1 Troadec, troadec, a pas desaparegut amb la femna, la filha e lo filh?
#1
Òu Grande ! Comptarem màs los percentatges recebuts dins l'illa, adonc servirán maleirosament pas a ren las votz metropolitanas...
Article de tria, documentat e instructiu. Granmercés ! Māuruuru !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari